زاوایای موضوع شناسی خلق پول

حجت‌الاسلام مبلغی موضوع شناسی دقیق خلق پول از سوی حوزه‌های علمیه را امری ضروری دانست و گفت: فقها باید اطلاعات تخصصی را در ارتباط با یک موضوع از متخصصان دریافت کنند، سپس از آن اطلاعات بر پایه دغدغه‌ها، حساسیت‌ها و زاویه‌های دید فقیهانه، یک “صورتبندی موضوع شناسانه” به عمل بیاورند باشیم تا بتوانند بر جوانب آن موضوع اشراف پیدا کنند و در نتیجه استنباط حکم آن را به درستی به انجام برسانند.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی در هم اندیشی «وظیفه حاکمیت در قالب فقه حکومتی نسبت به نظارت بانک‌ها در خلق پول» اظهار کرد: در زمینه موضوع شناسی خلق پول، زاویه‌های مهمی وجود دارند که تا خلق پول بر اساس این زاویه‌ها به شکل تخصصی مورد بررسی قرار نگیرد، موضوع شناسی خلق پول شکل نهایی و مفید به حال استنباط پیدا نمی‌کند.

وی گفت: این زاویه‌ها عبارت از “ماهیت شناسی پول”، “ماهیت شناسی خلق پول و فرایند آن”، “پیامدها و کارکردهای خلق پول”، “زوال پذیر یا زوال ناپذیر بودن پدیده خلق شدگی پول” و بازگشت آن به مقطع تاریخی قبل از ظهور این پدیده (امکان سنجی بازگشت پول به وضعیت سنتی ماقبل) می‌باشند.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس همچنین شناسایی و بررسی خالقان پول و میزان و نوع نقش آنها در خلق پول (همچون: بانک‌های تجاری، بانک مرکزی، دولت و…)، بررسی نقش سپرده گذاران و وام گیرندگان در “خلق فرایند خلق پول”، بررسی “وحدت موضوعی خلق پول” و یا امکان تقسیم آن به دو موضوع یا بیشتر همچون اعتبار “خلق پول لجام‌گسیخته” به عنوان یک موضوع مستقل و “خلق پول معقول” به عنوان موضوع مستقل دیگر و… را از دیگر زاوایای موضوع شناسی خلق پول ذکر کرد.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: اساس موضوع شناسی باید خاستگاه قرار دادن دغدغه‌ها و حساسیت‌های فقهی نسبت به “مساله مطروحه، و غربال کردن اطلاعات تخصصی وارده نسبت به موضوع بر پایه این دغدغه‌ها و حساسیت‌ها باشد.

صورتبندی موضوع شناسانه

مبلغی گفت: به بیان دیگر، فقها باید اطلاعات تخصصی را در ارتباط با یک موضوع از متخصصان دریافت کنند، سپس از آن اطلاعات بر پایه دغدغه‌ها، حساسیت‌ها و زاویه‌های دید فقیهانه، یک “صورتبندی موضوع شناسانه” به عمل بیاورند باشیم تا بتوانند بر جوانب آن موضوع اشراف پیدا کنند و در نتیجه استنباط حکم آن را به درستی به انجام برسانند.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس اظهار داشت: باید موضوع با همه ابعاد در اختیار فقیه قرار گیرد تا فقها با توجه به همه ابعاد آن، به استنباط حکم آن موضوع دست بزنند؛ وگرنه تا زمانی که موضوع در ابهام قرار داشته باشد پاسخ فقهی نسبت به آن دقیق نیست.

مبلغی گفت: شاید برخی تصور کنند که موضوع شناسی صرفا عبارت از ارائه معلومات خام تخصصی (بدون فراوری آن از خاستگاه حساسیت‌ها و دغدغه‌های فقهی) در باره یک موضوع می‌باشد؛ در حالی که اینگونه نیست چرا که بارها اطلاعات خام تخصصی نسبت به موضوعات مختلف در حوزه‌های علمیه شکل نگرفته است و تاثیر چندانی در پاسخگویی نسبت به موضوعات پیچیده صورت نه پذیرفته است.

اجتناب پذیری یا ناپذیری خلق پول در اقتصاد

وی اظهار داشت: ما یک پایه پولی داریم که پول پرقدرت است و به عنوان پول اساسی، محوری و نقطه کانونی قرار دارد، اما بغیر از این، بانک‌ها و حتی موسسات غیربانکی، صندوق‌های قرض الحسنه خلق پول می‌کنند، بنابراین باید این پدیده به صورت دقیق شناسایی و بررسی شود.

عضو خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: آنگونه که از نگاه برخی اقتصاددانان برمی آید خلق پول امری اجتناب ناپذیر است و بدون آن به هیچ روی نمی‌توان فعالیت‌های اقتصادی و توسعه‌‌ای را سامان داد ازین نظر، خلق پول امری معقول بلکه ضروری و اجتناب ناپذیر است؛ هرچند که رها کردن آن به حال خود و جریان پیدا کردن آن به صورت غیر منضبط، مشکلات اساسی ایجاد می‌کند و حتی ماهیت ظالمانه پیدا می‌نماید.

استاد حوزه علمیه قمبا اشاره به اینکه بانک‌ها با تجمیع پول در آن‌ها قدرتمند می‌شوند، گفت: بانک پس از قدرتمند شدن، دارای شأن تاثیر گذاری بر اقتصاد می‌گردد و محور تاثیرات اقتصادی عظیم بانک، خلق پول است.

خلق فرایند خلق پول

مبلغی در ادامه خاطرنشان کرد: سوالی که پاسخ به آن ممکن است، صورتبندی موضوعی خلق پول را عوض کند، “اطراف خلق پول” است، باید بحث شود که آیا سپرده گذاران به عنوان یکی از اطراف خلق پول – که با عمل خود به “خلق فرایند خلق پول” کمک می‌کنند تا چه اندازه و پایه می‌توان به اراده، رضایت‌مندی و نقش آنها در جریان خلق پول به عنوان بخشی از موضوع شناسی تکیه کرد؟.