شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام رضایی اظهار کرد: مباحث فقهی مرتبط با ارزهای دیجیتال، ساده‌ترین مرحله است، اما تا آثار اقتصادی و منشأ آن مشخص نشود، نمی‌توان از لحاظ فقهی، نظر نهایی را در این مورد بیان کرد.
به گزارش شبکه اجتهاد، استخراج رمز‌ارزها و به ویژه بیت‌کوین در ایران پیچ و خم‌های زیادی را طی کرده تا در نهایت دولت با این موضوع و البته با در نظر گرفتن تعرفه ویژه برای این کار موافقت کرد. چند روز قبل نیز مصطفی مشهدی، سخنگوی صنعت برق، با بیان اینکه دستورالعمل اجرایی استخراج بیت‌کوین در ایستگاه پایانی است، گفت: با توجه به قانونی شدن استخراج رمز‌ارزها، دستورالعمل اجرایی این قانون تهیه شده و به زودی نهایی خواهد شد. نکته دیگری که باید اشاره کرد این است که استخراج پول‌های دیجیتال در کشور ما تاکنون موافقان و مخالفانی، چه در مجامع دانشگاهی و چه در میان برخی حوزویان داشته است.
برای بررسی بیشتر ابعاد اقتصادی و شرعی استخراج ارزهای دیجیتال، با حجت‌الاسلام والمسلمین مجید رضایی، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید، به گفت‌وگو نشستیم که وی در ابتدا به ایکنا گفت: بدون تردید موضوع رمز‌ارزها از پدیده‌های بسیار تأثیرگذار در وضعیت اقتصادی دنیا امروز است. اینکه وسیله جدیدی به عنوان پول وارد عرصه شود و به ویژه اینکه این ابزار جدید تحت نظارت یا حاکمیت بانک‌های مرکزی دنیا هم نباشد می‌تواند شیوه جدیدی در اقتصاد فراهم کند که اثر آن هم بسیار زیاد است.
اِشراف بانک‌های مرکزی بر پول‌های کاغذی
وی ادامه داد: این پول جدید در فضای مجازی تولید می‌شود، بدون نظارت است و این پول از ارتباطاتی که رایانه‌ها با هم دارند ایجاد می‌شوند و می‌توان از آن‌ها برای خدمات بانکی استفاده کرد. تا به حال در جریانات پولی دنیا و جابه‌جایی‌های مالی و اموری که دارای ارزش هستند وقتی این جابه‌جایی‌ها از طریق بانک‌های مرکزی دنیا صورت می‌گرفت بانک‌های مرکزی دخیل بودند و می‌توانستند قانون تعیین کرده و از برخی جابه‌جایی‌ها جلوگیری و یا میزان انتشار آن را کم یا زیاد کنند.
رضایی با اشاره به اشراف بانک‌های مرکزی دنیا بر پول‌های کاغذی یادآور شد: با این اوصاف گاهی اوقات درباره سیاست‌های پولی که قصد اجرای آن را داشتند از طریق نرخ‌های ارز و نرخ‌های بهره، بر سیاست‌های پولی اثر می‌گذاشتند. جایگاه دولت و بانک مرکزی هم در این زمینه نشر اسکناس، ضرب مسکوکات و استفاده از آن‌هاست که در کتاب‌ها به صورت مفصل آمده است. در چند قرن اخیر هم که پول‌های کاغذی به میدان آمد تحت اشراف بانک‌های مرکزی و دولت‌ها، این مبادلات انجام شده است.
نحوه تولید ارزهای دیجیتال
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: الان به تدریج شرایطی در حال به وجود آمدن و فراگیرشدن در سطح جهانی است که به کشور خاصی ارتباط ندارد و مثلاً دلار، پوند، ریال یا یورو نیست بلکه چیزی است که در همه جا به صورت یکسان با آن برخورد می‌شود، ارزش جهانی پیدا می‌کند و هم اینکه می‌تواند به عنوان دارایی یا وسیله مبادله مطرح شود. تولید این پول‌های مجازی، نه از طریق بانک‌های مرکزی بلکه از طریقی خاص صورت می‌گیرد و افرادی از طریق حل برخی از معادلات و پیدا کردن آن جواب‌ها، به این پول‌های مجازی دست پیدا می‌کنند.
برخی از افراد به این دلیل که منشأ این پدیده مشخص نیست و روشن نشده است که اصل آن تحت حاکمیت چه کشوری و یا احیاناً چه نهادی است بنابراین خوف دارند که مبادا این امر باعث تحولات منفی به میزان زیادی در کشور ما شود و ممکن است برخی از کشورها برای ضربه زدن به اقتصاد کشورهای دیگر در حال انجام چنین کاری باشند
عضو شورای فقهی بانک مرکزی با اشاره به انرژی زیادی که صرف تولید ارزهای دیجیتال می‌شود، بیان کرد: البته برای پیدا کردن این معادلات و استخراج پول‌های مجازی، برق زیادی هم مصرف می‌شود و باید از انرژی و امکاناتی برخوردار باشند تا بتوانند آن را تولید کنند بنابراین چون هم تولید و هم مبادله آن، جنبه عمومیت و فراگیری پیدا می‌کند و تحت نظر بانک‌های مرکزی نیست لذا می‌تواند روی اقتصاد کشورها اثر زیادی بگذارد.
دیدگاه‌های مختلف درباره پول‌های مجازی
عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید درباره دیدگاه‌های مختلفی که در کشور ما در مورد ارزهای دیجیتال وجود دارد، اظهار کرد: در این چند سالی که در کشور ما هم این مسئله به تبع کشورهای بیرونی مطرح شده، افراد مختلفی به آن روی آورده‌اند و علاقه‌مند به انجام چنین کاری هستند. برخی از افراد، این را فرصتی برای کشور تلقی می‌کنند و به ویژه در شرایط تحریمی که ایران به راحتی نمی‌تواند به ارزهای جهانی دست پیدا کند از این طریق می‌تواند مبادلات تجاری خارجی خود را به سهولت انجام دهد.
رضایی تصریح کرد: برخی از افراد نیز به این دلیل که منشأ این پدیده مشخص نیست و روشن نشده است که اصل آن تحت حاکمیت چه کشوری و یا احیاناً چه نهادی است. بنابراین خوف دارند که مبادا این امر باعث تحولات منفی به میزان زیادی در کشور شود و ممکن است برخی از کشورها برای ضربه زدن به اقتصاد کشورهای دیگر در حال انجام چنین کاری باشند.
لزوم تسریع در تصمیم‌گیری درباره ارزهای دیجیتال
وی یادآور شد: دسته سوم معتقدند با فرض اینکه از این جنبه‌های بدبینانه هم به ماجرا نگاه نکنیم، چنین اقدامی برای کشور دارای برخی آثار است و می‌تواند جای ارزهای کنونی را بگیرد بنابراین نظارت بانک مرکزی در مورد مبادلات بین‌المللی مسئله‌ای مهم است که آیا بانک مرکزی در این شرایط می‌تواند اجازه چنین کاری را بدهد یا خیر؟
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: معتقدم با توجه به همه این موارد، جا دارد که کشور ما هم مانند سایر کشورها برخی از اقدامات اولیه را در این مورد و از جمله درباره تولید و ارزشگذاری آن انجام دهد و به جمع‌بندی سریع‌تری برسیم، چراکه هم بازار بورس و هم بخش بانکی و مبادلات بین‌المللی ما می‌تواند از این موضوع تأثیر بپذیرد.
بررسی‌های فقهی انتشار ارزهای دیجیتال کار دشواری نیست
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: امیدواریم مجموعه تصمیم‌گیران در کشور از جمله بانک مرکزی، سازمان بورس، وزارت اقتصاد و حتی نهادهای امنیتی، کمیته‌های مشخص و توانمندی را به این موضوع اختصاص دهند تا با توجه به شرایط کشور بتوانیم از مزایای این پول‌های مجازی استفاده کنیم.
رضایی در پاسخ به پرسشی درباره بررسی‌های فقهی استخراج رمز‌ارزها نیز گفت: در این مورد مباحث فقهی مختلفی صورت گرفته و استفتائاتی هم از مراجع تقلید شده است. از سوی دیگر پایان‌نامه‌هایی هم در حوزه و هم در دانشگاه در این مورد نوشته شده است. همچنین باید دانست که موضوع فقهی، ساده‌ترین قسمت این موضوع است بلکه موضوع مهم، آثار اقتصادی است که این ارزهای دیجیتال دارند.
عضو شورای فقهی بانک مرکزی در پایان تأکید کرد: زمانی که هم منشأ آن به خوبی مشخص شده که با اطمینان بتوانیم درباره آن صحبت کنیم و هم آثار اقتصادی آن باید به صورت گسترده مطرح شود در مرحله آخر هم می‌توان به بحث‌های فقهی آن پرداخت چراکه به نظر می‌آید که مباحث فقهی ساده‌ترین مرحله است. لذا تا آثار اقتصادی و منشأ آن مشخص نشود نمی‌توان از لحاظ فقهی، نظر نهایی را در مورد پول‌های مجازی بیان کرد.
