سَبّ در فقه مذاهب اسلامی و موارد جواز آن

مفاد آیات الهی بر حرمت سَبّ مقدسات هر آئین و دین و مذهبی دلالت دارد، و سبّ به آن را سَبّ به مقدسات خود سبّ کننده می‌‌‌داند.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام مهدی درگاهی پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی، در نشست علمی «سب در فقه مذاهب اسلامی و موارد جواز آن» که در سالن اجتماعات پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی برگزار شد، تصریح کرد: منطق قرآن و سنت نبوی، بر پایه دلیل و برهان و ترک حربه بی‌‌ حاصل سبّ و دشنام نسبت به مخالفان و معتقدات آنان استوار است.

وی در ادامه به آیه «وَ لا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللهِ» اشاره نمود و اظهار داشت: قرآن کریم با صراحتِ تمام، در آیهء مذکور، از سبّ و دشنام و به طور کلی ناپاکی در گفتار و زبان نهی کرده و رعایت اصول ادب و عفت و نزاکت در بیان را، حتى در برابر خرافى‌‌ترین و بدترین عقاید (شرک)، به دلالت التزامی، لازم مى‌‌شمارد.

پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی افزود: آیات الهی به مسلمانان گوشزد می‌‌کند که با دشنام و ناسزا نمى‌‌توان کسى را از مسیر غلط باز داشت، بلکه به عکس، تعصب شدید آمیخته با جهالت که در اینگونه افراد است، سبب مى‌‌شود که به اصطلاح روى دنده لجاجت افتاده، در آئینِ باطل خود راسختر شده و زبان به بدگویى و توهین به مَحبوبان سابّ (سبّ کننده) بُگشایند.

درگاهی خاطرنشان کرد: متاسفانه امروزه، برخی هنگامى که از معتقدات گروهی دیگر از مسلمانان ناراحت می‌‌شوند، سعى دارند طرف را به هر قیمتى که شده، ناراحت کنند، حتى اگر از طریق بدگویى به معتقدات مشترک تمام مسلمانان باشد.

وی اظهار داشت: «آلوسى» نقل مى‌‌کند که بعضى از عوامِ جاهل هنگامى که مشاهده می‌‌‌کنند بعضى از شیعیان [جاهل]، سبّ شیخین مى ‌‌کنند، ناراحت شده و به اهانت به مقام على(علیه‌السلام) روی می‌‌‌آورند، هنگامى که از آن‌‌ها سؤال می‌‌‌شود که چرا به على(علیه‌السلام)، که مورد احترام همه مسلمانان است، اهانت مى‌‌ کنید؟ در جواب می‌‌گ ویند: می‌‌‌خواستیم شیعه‌ها را ناراحت کنیم، زیرا هیچ چیز را ناراحت کننده‌‌ تر از این موضوع براى آنها ندیدیم!.

سخنران این نشست علمی حفظ احترام مقدسات جامعه دینى و پرهیز از اهانت، ناسزا و یا مسخره کردن را مهمترین مولفه‌های التزام به ادب دینى عنوان کرد و ابراز داشت: غرائز انسانی ایجاب می‌کند تا آدمی از حریم مقدسات خود دفاع نموده با کسانى که به حریم مقدساتش تجاوز کنند به مقابله برخیزد؛ چه بسا شدّت خشم، او را به فحش و ناسزاى به مقدسات آنان وادار سازد.

درگاهی خاطرنشان کرد: مفاد آیات الهی بر حرمت سبّ مقدسات هر آئین و دین و مذهبی دلالت دارد، و سبّ به آن را سبّ به مقدسات خود سبّ کننده می‌‌‌داند.

این پژوهشگر یادآور شد: آیات و گزاره‌های روایی بسیاری وجود دارد که مومنان و مسلمانان را به پاکی زبان و کلام نیکو امر می‌‌‌کند.

وی افزود: قرآن‌کریم، به مسلمانان در مواجهه با مشرکان و کفّار دستور می‌‌دهد تا آنچه را که نیکوتر است بر زبان آورند، و با اهل کتاب، مادامی که ظلمی در حق کسی روا نکرده‌‌اند، به جدال احسن و دعوت به سوی مشترکات، فرا ‌‌خوانند.

درگاهی اذعان داشت: روایات الهی در تبیین شیوه برخورد با جاهلان، به بکارگیری واژه سلام ـ که از اسماء حُسنای الهی است ـ در پاسخ به آنان اشاره می‌‌کند.

وی یاداور شد: در تعامل با یتیمان نیز به کلامی ملائم و سرشار از محبت و عواطف انسانی امر کرده و همگان را به گفتاری سنجیده و لطیف و بزرگوارانه با پدر و مادر توصیه کرده و از هر گونه بدزبانی با آن‌‌ها بر حذر می‌‌دارد.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی خاطرنشان کرد: آیات و روایات الهی در حکمی کلی، خطاب به همه مؤمنان و مسلمانان، تکلّم با سخنان نیکو را سرمشق زندگی دانسته، تأکید بر رعایت پاکیزگی در کلام و گفتار و نیز پرهیز از هرگونه ناپاکی سخن، مخصوصا سبّ و دشنام، را مورد سفارش قرار داده اند.

درگاهی در پایان اظهار داشت: حکم نهی در نگاه فقهای مذاهب مختلف اسلامی که بر پایه گزاره‌های فقهی است، فی الجمله بوده، سبّ و شتم کسانی که مُستحق استخفاف هستند همچون بدعت‌‌گذار، ضالّ و متجاهر به فسق با رعایت اصول اسلامی در نظر ایشان حرمتی ندارد.