شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «گستره شریعت؛ دفتر دوم شریعت حداکثری در آزمون واقعیت» که حاصل تلاش علمی حیدر حب‌الله و ترجمه سعید نورا و مصطفی مهدوی ارجمند است، به واکاوی عمیق و نقادانه کارآمدی راهکارهای فقهی در مواجهه با چالش‌های نوپدید و بن‌بست‌های ناشی از متغیرهای جهان معاصر می‌پردازد. این اثر با رویکردی علمی و تحلیلی، تلاش می‌کند تا محدودیت‌های رویکرد حداکثری در فقه را در عرصه مواجهه با واقعیت‌های متغیر برجسته سازد و راهکارهایی برای توسعه و انطباق فقه با نیازهای روز ارائه دهد. نویسنده با طرح پرسش‌هایی کلیدی درباره ظرفیت فقه در ارائه پاسخ‌های عملی و مؤثر به مسائل مستحدثه، خواننده را به تأمل در مبانی و روش‌های فقاهت دعوت می‌کند و به دنبال گشودن افق‌های جدیدی برای فهم و اجرای شریعت در دنیای امروز است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب حاضر، دومین دفتر از مجموعه گستره شریعت است و به بررسی مسئله «کارآمدی فقه در مواجهه با متغیرات زمان» می‌پردازد. در این پژوهش، شریعت حداکثری نه به عنوان موضوعی مورد مناقشه، بلکه به‌عنوان پیش‌فرضی پذیرفته‌شده تلقی شده است. پرسش اصلی اثر این است که: در فرض پذیرش شریعت حداکثری، راه‌کار فقهی برای اجرای میدانی آن در جهان متغیّر معاصر چیست؟
در دفتر نخست این مجموعه، مبانی و ادله‌ی شریعت حداکثری بررسی و نقد شده بود؛ اما در این دفتر، مسئله از حوزه مبانی به عرصه‌ی کارآمدی عملی منتقل می‌شود. اثر حاضر در پی آن است که نشان دهد (با فرض پذیرش کامل مبانی شریعت حداکثری) راهکارهای فقهی موجود تا چه اندازه در مواجهه با متغیرات جهان جدید توانمند یا ناکارآمدند.
اثر در پاسخ به این پرسش، مهم‌ترین نظریه‌های فقهی و اصولی دو قرن اخیر را در سه محور اصلی بررسی می‌کند: ۱. نظریهٔ مرجعیت انسانی؛ ۲. نظریهٔ فراگیری ذاتی شریعت؛ ۳. نظریهٔ اصول بالادستی شریعت.
نویسندگان ضمن تبیین تاریخی و روشمند هر یک از این دیدگاه‌ها، نشان داده‌اند که راهکارهای ارائه‌شده برای خروج از بن‌بست متغیرات، علی‌رغم تفاوت در مبانی، از کارآمدی لازم برخوردار نیستند. برخی از این نظریات در تعارض با مبنای شریعت حداکثری قرار می‌گیرند؛ برخی دیگر، واقعیت پیچیده و چندلایه‌ی جهان معاصر را نادیده می‌گیرند؛ و گروهی نیز دچار ناسازگاری‌های درونی‌اند که مانع تحقق نظریه در عرصه‌ی عمل می‌شود.
نتیجه‌ی نهایی پژوهش این است که خوانش‌های فقهی، در چارچوب شریعت حداکثری، فاقد ظرفیت نظری و روشی کافی برای پاسخگویی به پدیده‌های متغیّرند و اصلاح رویکرد به متغیرات، مستلزم بازاندیشی در حدود دخالت شریعت و جایگاه عقل مؤمن در قانون‌گذاری است.
گفتنی است، چاپ اول کتاب «گستره شریعت؛ دفتر دوم شریعت حداکثری در آزمون واقعیت؛ نقد کارآمدی راهکارهای فقهی در خروج از بن‌بست متغیرها» نگارش و ترجمه درس‌گفتارهای شیخ حیدر حب‌الله به کوشش سعید نورا و مصطفی مهدوی ارجمند در ۲۸۲ صفحه و به قیمت ۳۹۰ هزار تومان از سوی نشر کتاب طه روانه بازار نشر شده است. علاقه‌‌مندان برای تهیه اثر با تخفیف می‌توانند از اینجا اقدام نمایند.
براساس گزارش رسیده، دفتر سوم مجموعه‌ی گستره شریعت بر همین پایه ادامه خواهد یافت؛ جایی که پس از روشن شدن ناکارآمدی میدانی شریعت حداکثری و نابسندگی مبانی آن، رویکردهایی بررسی می‌شوند که مرزهای شریعت را بازخوانی کرده‌اند و در نهایت، نظریه پیشنهادی مؤلفان درباره‌ی حدود و گستره‌ی شریعت تبیین می‌شود.
