شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
دعوت شیخ الازهر به لزوم احیای فتوای موسوم به «حق الکد والسعایه» (حق زحمت و تلاش) جهت حفظ حقوق زنان شاغلی که برای گسترش ثروت همسرشان تلاش می‌کنند، واکنش‌های متعددی در محافل مختلف مصر به همراه داشته است.
به گزارش شبکه اجتهاد، بر اساس این فتوای قدیمی که شیخ احمد الطیب خواستار احیای آن شده، در صورت فوت مرد، نیمی از اموالش که در به دست آوردن آن سهیم بوده است، مستقیما به همسرش اختصاص می‌یابد و بقیه آن نیز براساس سهم الارث تقسیم می‌شود و دلیل چنین موضوعی هم مشارکت و تلاش او در به دست آوردن این ثروت است.
شیخ احمد الطیب لزوم احیای این فتوا را، با توجه به تحولات امروزی و لزوم ورود زنان به بازار کار برای کمک به تامین مخارج زندگی، خواستار شده و بر اهتمام شریعت اسلامی نسبت به حفظ حقوق زن و تضمین هر آنچه باعث حفظ کرامتش می‌شود، تاکید کرده است.
این فراخوان شیخ الازهر با استقبال گسترده ارگان‌های رسمی و سازمان‌های جامعه مدنی در مصر همراه شده و آنها بر تلاش الازهر برای حفظ حقوق زنان شاغل در برابر قلدری‌ها تاکید کردند.
«محمود مهنا» عضو هیئت علمای بزرگ مصر نیز به نوبه خود در اظهاراتی به اسکای نیوز گفت: شریعت اسلامی حفظ حقوق زنان را از همه جهات تضمین کرده و برای آن ضمانت ویژه قرار داده است در حالی که مرد را به تمام حقوق مالی از تامین منزل زناشویی تا هزینه‌های روزانه ملزم کرده است.
وی افزود: زنان شاغل اگر بخواهند در هزینه‌های زندگی به همسر خود کمک کنند، این از باب خوش برخوردی است اما از نظر شرعی مجبور به این موضوع نیست؛ در نتیجه احیای فتوای «زحمت و تلاش برای کسب روزی» حقوق مالی زنان را در صورت ضرر تضمین می‌کند.
این فتوا موافقان و مخالفانی را در داخل مصر به همراه داشته است. ازجمله موافقان آن، شورای ملی زنان این کشور بود که «مایا مرسی» رئیس آن از شیخ الازهر به خاطر تاکید بر احیای این فتوا تمجید کرد.
درمقابل برخی دیگر ضمن مخالفت با آن، عنوان کردند که «حق زحمت و تلاش » در اسلام وجود ندارد.
خالد الحوینی از علمای این کشور در این باره گفت: «اصطلاح حق زحمت و تلاش در اسلام وجود ندارد و ماجرای حکمی که عمر بن خطاب برای یک زن صادر کرد و نسبت به اعطای نصف اموال همسرش به او حکم کرد، به این دلیل بود که زن در تجارت مرد شریک بود و صدور چنین حکمی از باب بدهی‌هایی است که صاحب آن اعم از مرد و زن قبل از تقسیم ماترک، مستحق آن هستند.»
گفتنی است «حق الکد والسعایه» (حق زحمت و تلاش برای کسب روزی) عبارت است از حق زن در ثروتی که مرد در دوران ازدواج خود با او انباشته می‌کند به طوری که زن در ازای تلاش‌های مادی و معنوی که به انباشتن آن کمک کرده، حق الزحمه نصیبش می‌شود.
شیخ الازهر در دیدار «شیخ عبداللطیف بن عبدالعزیز آل شیخ» وزیر الشؤون الإسلامیه عربستان سعودی خواستار احیای این فتوا از میراث اسلامی به منظور حفظ حقوق زنان شاغل شده است. (شفقنا)
حق کد و سعایه در میراث اسلامی به اجتهادی از عمر بن خطاب بازمی‌گردد که در مورد زنی به نام حبیبه بن زریق که در تجارت شوهرش شریک بود، نیمی از مال شوهرش را به وی بخشید و در نیم دیگر هم بر اساس سهم الارث با دیگر وارثان شریک کرد.
بسیاری از علمای مالکی به این اجتهاد استناد کرده و به حق شراکت زوجه در اموالی از شوهرش که در طول زندگی با وی بدست آورده، فتوا داده‌اند. أبو العباس أحمد بن عرضون، فقیه برجسته مالکی در قرن ۱۰ هجری، در این باره گفته: «زن اگر شوهرش بمیرد نیمی از اموال را می‌گیرد و مابقی مطابق قواعد ارث تقسیم می‌شود، و این به دلیل مشارکت و تلاش و کوشش زن در به دست آوردن این مال است.»
شیخ علی جمعه، مفتی اعظم سابق مصر و از اعضای هیئت کبار العلماء الازهر، با تأیید اینکه بسیاری از فقهای مالکی در این باره فتوا داده‌اند، می‌گوید: «بسیاری از محاکم شرعی در کشورهای مغرب عربی در قرن گذشته بر این اساس حکم داده‌اند و مطالعات و تحقیقات بسیاری نشان می‌دهد که قوانین غربی از این دیدگاه حقوقی اسلامی بهره برده‌اند.»
برخی از معاصران، همچون سعدالدین هلالی، استاد فقه مقارن دانشگاه الازهر، در کتاب تازه خود با عنوان «حق السعایه فی الوظیفه المنسیه» تلاش کرده تا با استناد به تلاش زنان خانه‌دار در رسیدگی به امور منزل و فرزندان، حق کد و سعایه را به تمامی زنان خانه‌دار و شاغل توسعه دهد. او همچنین این حق را برای مرد هم ثابت دانسته و مرد را نیز شریک در اموال زن می‌شمرد./ اسکای نیوز
