شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در حالی که چند روز بیشتر تا فرا رسیدن ماه محرم باقی نمانده جملات مختلفی درباره وضعیت عزاداری امسال دست به دست می‌‌شد. بخش زیادی از مردم منتظر شنیدنِ نظر دین و علما در این باره بودند. نظری که پس از اعلام تقریباً همه جامعه آن را پذیرفتند؛ «هم عزاداری؛ هم رعایت پروتکل‌های بهداشتی». از این دست اتفاقات، در چند دهه اخیر کم نبوده و نظر مرجعیت شیعه نیز همیشه مبتنی بر اجتهاد ضابطه‌مند و زمان‌شناس بوده است؛ اما نکته‌ای که این بار بیش از گذشته مورد توجه نمایاند یکسان بودن موضع و نظر مرجعیت شیعه در ایران و عراق است.
شبکه اجتهاد: به خاطر داریم از اولین روزهای آغاز کرونا و مطرح شدن مسائلی چون بستن حرم‌ها و اماکن مذهبی خیلی‌ها دوست داشتند از این مسئله در جهت دین‌زداییِ افراطی یا تفریطی استفاده کنند؛ اما مرجعیت شیعه با موضعی واضح، آشکار، صریح و اصولی مانع این امر شد. در قم، مشهد، نجف و کربلا محدودیت‌هایی در اعتاب مقدس اعمال شد که همگی مستظهر به نظر مراجع بود و سبب شد برداشت‌های انحرافی کمرنگ شود.
با شیوع موج دوم ویروس منحوس کرونا، برگزاری مراسمات محرم الحرام نیز در‌هاله ای از ابهام قرار داشت و نظرات، پیشنهادات و مباحث گوناگون و مختلفی پیرامون آن مطرح شد که در این نوشتار به ارائه نظرات مراجع عظام تقلید درباره عزاداری ماه محرم امسال خواهیم پرداخت:
در عزاداری محرم، همه موظف به رعایت ضوابط ستاد ملی کرونا هستند
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در خجسته عید قربان در سخنرانی زنده تلویزیونی، ملت شریف ایران را به حضور پر نشاط و گسترده‌تر در مسابقه معنوی «کمک مؤمنانه به قشرهای آسیب دیده و یاری مجاهدان سلامت» فراخواندند و درباره عزاداری ماه محرم نیز تأکید کردند: همه سوگواران حسینی، هیأتها و مداحان موظفند به هرچه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام می‌کند، عمل کنند زیرا موضوع بسیار مهم است.
رهبر انقلاب اسلامی تصریح کردند: در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی کرونا اعلام می‌کند. بنده هر چه آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیئات، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد.
سؤال و پاسخ آیت‌الله حسین وحید خراسانی:
حضور محترم حضرت آیه الله العظمی وحید خراسانی دام ظلّه: وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزاء حضرت سیدالشهداء علیه السلام و سایر مناسبات أهل بیت علیهم السلام با وجود این بیماری (کرونا) چیست؟
پاسخ معظم له: شعائر اهل‌بیت علیهم‌السلام و خصوصا اقامه عزای حضرت سید الشهداء علیه السلام، نباید تعطیل شود، ولیکن با رعایت جهات بهداشتی و آنچه که متخصصین امر توصیه می‌کنند.
پاسخ آیت‌الله سیدعلی سیستانی به پرسشی در باره عزاداری محرم در ایام کرونا
سوال: با نزدیک شدن به ماه محرم الحرام و فرا رسیدن سالروز فاجعه کربلا، و با توجه به ادامه وبای کرونا و تأکید مسئولان ذی‌ربط بر ضرورت پرهیز از برپایی تجمّعات بزرگ، به‌خصوص در فضاهای سرپوشیده، بسیاری از مؤمنین که تمایل بسیاری به ادامه برپایی مراسم معمول عزاداری دارند، از آنچه سزاوار است نسبت به برگزاری مراسم سوگواری حضرت سید الشهداء (صلوات الله علیه) و خاندان و یاران آن حضرت (علیهم السلام) انجام دهند سؤال می‌کنند. مستدعی است در این زمینه راهنمایی فرمایید. با تشکر فراوان.
بسم الله الرحمن الرحیم
السلام علی الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین و رحمه الله و برکاته
برای ابراز غم و اندوه در این مناسبت دردناک، و اظهار همدردی با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و خاندان پاک آن حضرت در این مصیبت بزرگی که به اسلام و مسلمانان وارد شده است، راه‌های مختلفی وجود دارد؛ که از جمله، موارد زیر است:
۱ـ افزایش قابل توجه در پخش مستقیم مجالس حضرت ابا عبد الله (علیه السلام) از طریق شبکه‌های تلویزیونی و فضاهای اینترنتی؛ برای این منظور شایسته است که مراکز و مؤسسات دینی و فرهنگی، با خطیبان برجسته و مدّاحان توانا هماهنگی به عمل آورند، و نیز مؤمنان را تشویق کنند تا در خانه‌های خود و جاهایی مانند آن، به برنامه‌های سخنرانی و مداحی گوش فرا داده و از آنها استفاده کنند.
۲ـ برگزاری مجالس خانگی در ساعت‌های معینی از شب یا روز؛ به گونه‌ای که تنها افراد خانواده و کسانی که با ایشان رفت‌وآمد دارند در آن حضور یابند و به برخی از برنامه‌های عزاداری، هر چند مجالسی که به صورت مستقیم از شبکه‌های ماهواره‌ای یا در فضاهای اینترنتی پخش می‌شود، گوش بسپارند.
اما در مجالس عمومی، باید همه ضوابط بهداشتی با دقت تمام رعایت گردد؛ بدین معنا که فاصله اجتماعی بین حاضران منظور شود و ماسک‌های بهداشتی و دیگر لوازم بازدارنده از گسترش ویروس کرونا مورد استفاده قرار گیرد.
در این مورد همچنین لازم است به تعداد مجاز حاضران برابر با ضوابطی که مقامات ذی‌ربط تعیین می‌کنند، اکتفا شود، که البته این موضوع با توجه به برگزاری مراسم در فضاهای سرپوشیده یا باز، و بسته به میزان گسترش ویروس در شهرهای مختلف، تفاوت دارد.
۳ـ پخش و توزیع پردامنه نمادهای عاشورایی، و برافراشتن پرچم‌ها و قطعات سیاه رنگ در میدان‌ها و خیابان‌ها و کوچه‌ها و دیگر فضاهای عمومی، با رعایت عدم تعرض به حرمت اموال و املاک خصوصی و مانند آن، و تبعیت از قوانین جاری در کشور. البته مناسب است که در این نمادها، بخش‌هایی از سخنان حضرت امام حسین (علیه السلام) در نهضت بزرگ اصلاح‌طلبانه آن حضرت و شاهکارهای اشعار و متون گفته‌شده پیرامون فاجعه کربلا آورده شود.
در زمینه خوراکی‌های مرسوم به این مناسبت، ضرورت دارد که شرایط بهداشتی لازم در تولید و توزیع آنها مد نظر قرار گیرد؛ هر چند رعایت این مسائل موجب گردد که برای جلوگیری از شلوغی در زمان توزیع، تنها به تهیه غذای خشک و رساندن آن به خانه‌های مؤمنان بسنده شود.
خداوند همه را در راه احیای این مناسبت مهم و اقامه عزای سرور جوانان بهشتی (صلوات الله و سلامه علیه) برابر با شرایط موجود موفّق بفرماید؛ انه ولیُّ التوفیق.
۹ ذی الحجه ۱۴۴۱ هـ.ق دفتر آقای سیستانی (مُدّ ظلّه)– نجف اشرف
سؤالات و پاسخ‌های آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی:
سوال: محضر مبارک آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی دامت برکاته
۱) آیا ستاد ملی مبارزه با کرونا بخاطر عدم مراعات موارد بهداشتی اعلام شده از جانب چند هیئت محدود، می‌تواند اقدام به تعطیلی همه هیئات و مراسم‌های مذهبی نماید؟
پاسخ معظم له:
بسمه تعالی. با سلام. چنانچه بتواند آن هیئت‌ها را وادار به رعایت موازین بهداشتی کند حق ندارد هیچ هیئتی را تعطیل کند.
۲) در صورت امکان برگزاری مراسم‌های عزاداری حسینی در محیط‌های باز (غیر سرپوشیده)، آیا می‌توان از برگزاری مراسم‌های همراه با مراعات موارد بهداشتی اعلام شده در مکان‌های سرپوشیده جلوگیری کرد؟.
پاسخ معظم له: در صورتی که رعایت شود، نباید تعطیل شود
۳) آیا شخصی که در حال حاضر کرونا دارد یا مشکوک به کرونا است جایز است در مراسم عزاداری شرکت کند؟
پاسخ معظم له: جایز نیست.
۴) آیا عمل به دستورات ابلاغی(مثل ماسک زدن، رعایت فاصله‌های اجتماعی و…) ستاد مبارزه با کرونا در مجالس امام حسین علیه السلام واجب است؟
پاسخ معظم له: آری، همه جا لازم است.
۵) کسی که نذر به اطعام عزاداران در محل عزاداری نموده است، با توجه به ممنوعیت اطعام در محل عزاداری، می‌تواند غذاها را به صورت بسته بندی شده پخش کنند؟
پاسخ معظم له: مانعی ندارد
همیشه موفق باشید
نظر آیت‌الله حسین نوری همدانی
همانطورکه امام (ره) فرمود: «ماهرچه داریم از محرم و صفراست»، ما عزاداری را در چارچوب اجرای دستورات مسئولان متدین و متعهد ستاد کرونا اقامه می‌کنیم و رعایت مسائل بهداشتی مثل فاصله گذاری و زدن ماسک و غیره با عزاداری قابل جمع است و متدینین باید برای حفظ سلامتی خود و دیگران به توصیه‌های متخصصان بهداشت و درمان ملزم باشند و انتشار و فعالیت در فضای مجازی نیز برای زنده نگه داشتن ایام عاشورا مؤثر خواهد بود.
نظر آیت‌الله سید محمدعلی علوی گرگانی
آیت‌الله علوی گرگانی نظر خود را در پاسخ به سوال که با توجه به گسترش ویروس منحوس کرونا وظیفه ما در ایام محرم الحرام نسبت به اقامه عزای حضرت سیدالشهداء علیه السلام چیست؟ بیان داشتند که به این شرح است:
باسمه تعالی. اقامه عزای سید الشهداء علیه السلام در ماه محرم از جمله مهم ترین شعائر دینی است که هرگز نباید فراموش شود و در شرایط فعلی که ویروس کرونا گسترش یافته است، لازم است با سیاه پوشی و نصب پرچم‌های عزاداری و مراقبت نفس، مجالس عزاداری به روش‌های سنتی با رعایت نکات بهداشتی یا به طرق نوین و ابتکاری انجام شود.
نظر آیت‌الله جعفر سبحانی
بسم الله الرحمن الرحیم. سلام بر سالار شهیدان حضرت حسین بن علی (علیه السلام)، سلام بر شهیدان راه حسین (علیه السلام). درود بی‌پایان بر شهداء راه حق بالاخص شهداء دشت کربلا
ایام ماه محرم و صفر، ایام عزاداری است و حسینیان که قلوب آنان لبریز از مهر سالار شهیدان است این دو ماه را نمی‌توانند بدون عزاداری سپری کنند، بالاخص به فرموده حضرت امام (ره): «ما هر چه داریم از محرم و صفر داریم» و در عین حال سلامت فرد و جامعه نیز یکی از فرائض است که حفظ آن لازم است.
مسئولان سلامت جامعه باید برنامه‌ریزی کنند که عزاداری انجام بگیرد و سلامت جامعه نیز محفوظ بماند. خداوند متعال این بلا را از سر بشریت برطرف فرماید.
نظر ایت الله العظمی صافی و ایت الله العظمی‌هادوی‌تهرانی را‌هم بیاورید