شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه اسلام دین توبه‌محور و زندان‌گریز است تاکید کرد: باید در مجازات‌ها زندان‌زدایی کنیم و به ویژه در مورد زندانیان مهریه تجدید نظر اساسی و اصلاح قوانین صورت گیرد؛ زیرا این مجازات خلاف اسلام، عقل و مسلمات جامعه‌شناسی است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین کریم خان‌محمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به سخنان چندی قبل آیت‌الله مکارم شیرازی در مورد مهریه و نحوه مواجهه دستگاه قضا با بدهکاران مهریه به ایکنا گفت: مهریه براساس آیات قرآن صدقه است؛ یعنی نشانه صداقت مرد نسبت به زن در ازدواج است. از آنجا که زن تمایل به گرفتن مهریه دارد و از طرف دیگر ازدواج علاوه بر پیوند‌های عاطفی نوعی قرارداد حقوقی است، اسلام مهریه را فارغ از میزان و مقدار آن، الزامی کرده است.
وی با بیان اینکه باید مهریه را با نگاه ساختاری بفهمیم، افزود: مرد وقتی به خواستگاری می‌رود با تعیین مهریه اثبات می‌کند که ازدواج از روی هوسرانی نیست؛ مهریه نوعی جبران خسارت در برابر آسیب‌های احتمالی زن در هنگام جدایی است؛ زیرا زن به لحاظ تکوینی آسیب‌پذیرتر از مرد است.
مهریه؛ اصلی مترقی در قرن ۲۱
این محقق دانشگاه با بیان اینکه اصل مهریه قانونی پیشرفته و مترقی و به نفع زنان است که در غرب وجود ندارد، عنوان کرد: برای اینکه شائبه فروش نفس در میان نباشد حکم فقهی بر آن بار شده است، البته مهریه هدیه‌ای است که بار شرعی و حقوقی دارد ولی ضمانت برای زندگی و بقای آن نیست.
وی اضافه کرد: انحرافی که در اذهان عمومی مردم ایجاد شده این است که خیلی از والدین و دختران تصور می‌کنند مهریه عاملی برای تضمین بقای زندگی است، لذا مهریه بالا می‌بندند در حالی که خودشان هم می‌دانند این مقدار مهریه در صورت بروز اختلاف اساسا قابل دریافت نیست.
تفاوت نگرش مردم با نگرش اسلام به مهریه
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به تفاوت نوع نگرش عموم مردم به مهریه با نگاه اسلام، تصریح کرد: میزان مهریه باید معقول باشد، از این رو مهریه نامعقول هم مانند عدم تعیین مهریه، نشانه بی‌صداقتی مرد است. اگر کسی صادقانه بگوید من فلان مقدار را ولو اینکه چند ده سکه باشد می‌توانم به عنوان مهریه بپردازم باید حمل بر صداقت کرد ولی کسی که با هزار سکه و یا بیشتر و یا برخی مهریه‌های عجیب و غریب موافقت می‌کنند یعنی چندان تمایلی به پایبندی به زندگی ندارد.
وی با تاکید بر اینکه اسلام همان طور که عدم مهریه را نمی‌پذیرد مهریه‌های تخیلی و نجومی را هم قبول ندارد، عنوان کرد: اگر این فلسفه از مهریه به‌درستی فهم و میزان آن در حد عرف عام تعیین شود، همچنین قوانین مدنی براساس این فلسفه تدوین و اجرا شود، بسیاری از مشکلات مرتبط حل خواهد شد.
خان‌محمدی با بیان اینکه قصد انشاء واقعی در ازدواج مهم است و مهریه بالا یعنی فرد از ابتدا قصد انشای واقعی نداشته است، عنوان کرد: همان‌طور که آیت‌الله مکارم بیان کردند قوانین سخت و غیرمعقول در مجازات مربوط به عدم پرداخت مهریه و یا هر چیز دیگر موجب وهن دین از یکسو و موجب واکنش افکار عمومی است.
وی با بیان اینکه طلاق حلال مبغوض است، تصریح کرد: طلاق در مسیحیت حرام است و می‌گویند وقتی عقدی در زمین بسته شد، در آسمان هم بسته شده و همین قانون سفت و غیرمعقول سبب شده تا ازدواج کمرنگ شود و افراد به ازدواج سفید و یا با هم‌بودن‌های بدون ضابطه روی بیاورند که نوعی واکنش بر قانونی غلط است؛ بنابراین ما هم نباید با مهریه و یا هر قانون اجتماعی طوری برخورد کنیم که چنین واکنش‌هایی به همراه داشته باشد.
پرهیز از ایجاد نگرش منفی شدید نسبت به طلاق
خان‌محمدی با تاکید بر اینکه طلاق، زشت است، اما حرام نیست، بیان کرد: نباید بر هر موردی از طلاق ذهنیت‌های منفی و نگرش‌های زشت شدیدی را در افکار مردم ایجاد کنیم؛ زیرا افرادی که طلاق می‌گیرند لزوما انسان‌های بد و مجرمی نیستند و ممکن است به لحاظ فردی انسان‌های خوبی باشند ولی با هم سازگاری ندارد؛ بنابراین نباید مانعی برای این نوع طلاق‌ها بگذاریم، چون می‌تواند(احتمالا) پایه دو زندگی موفق دیگر باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تاکید بر شیوه اعتدالی در برخورد با چنین پدیده‌هایی اظهار کرد: حذف مهریه منجر به طلاق از یکسو و افزایش شدید آن نیز منجر به طلاق از سوی دیگر می‌شود.
خان‌محمدی با بیان اینکه نظر آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در مورد عندالاستطاعه درست است و باید قانونی شود، بیان کرد: همان طور که ایشان تاکید کردند، عندالمطالبه بودن هم در گرو عندالاستطاعه است و وقتی فرد توان پرداخت ندارد نباید او را به این دلیل زندانی کنیم؛ زیرا استطاعت ندارد و معسر محسوب می‌شود و جرم معسر زندان نیست.
اسلام زندان‌گریز است
وی با تاکید بر اینکه اساسا زندان، مجازات اسلام برای مجرمان نیست عنوان کرد: در اسلام بازداشت موقت داریم ولی زندان مورد قبول نیست و زندان نداشته‌ایم؛ باید رویکرد زندان‌زدائی داشته باشیم، زیرا زندان آموزشگاه و دانشگاه جرم است و برعکس تصور ما ندامتگاه نیست.
خان‌محمدی ادامه داد: وضعیت زندان‌های ایران به علت عدم تفکیک، آشفته است و با هدف مجازات در اسلام که ترمیم شخصیت و بازگشت است ناسازگار است؛ اسلام، توبه‌محور است تا مردم به عدالت و مسیر حق بازگردند ولی زندان، انتقام است؛ در داستان حضرت شعیب(ع) می‌بینیم که مهریه موسی برای دختر ایشان، هشت و یا ده سال کارگری است در حالی که موسی(ع) بدون مهریه هم پایبند به ازدواج است ولی چرا ما درس نگیریم و مجازات عدم پرداخت مهریه را مواردی مشابه این مسئله تعیین نکنیم.
وی تاکید کرد: البته قوه قضائیه مجری قانون است و در مجلس این قوانین باید اصلاح شود و از طرف دیگر قوانینی جایگزین زندان برای مهریه شود که از جمله می‌توان گماردن فرد به کار‌های سخت، دشوار و دون‌شان مورد بررسی قرار گیرد که البته تعیین مصادیق نیازمند اتاق فکر و بررسی دقیق است.
