شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: در دو بیانیه اخیر آیت‌الله سیستانی که در پی اعتراضات و تظاهرات سه ماه جاری عراق صادر شده است، وی دو فراز کلیدی آورده که می‌تواند در شناخت اندیشه سیاسی این مرجع بزرگ شیعه مهم باشد.
۱- در خطبه‌های نماز جمعه هشتم آذر (۲۹ نوامبر ۲۰۱۹) شهر مقدس کربلا که منجر به استعفای عادل عبدالمهدی از نخست‌وزیری شد، این جملات از قول آیت‌الله خوانده شد:
«مرجعیت دینی پشتیبان مردم عراق باقی خواهد ماند و تنها به ارائه توصیه و نصیحت در زمینه آنچه در راستای منافع ملت عراق می‌بیند، اکتفا خواهد کرد و مردم عراق حق دارند که بدون نیاز به قیّم و سرپرست خاصی، آنچه را که برای حال و آینده خود مناسب می‌دانند، انتخاب کنند».
۲- در خطبه‌های جمعه ۲۹ آذر (۲۰ دسامبر) نیز امام جمعه کربلا به عنوان سخنگوی رسمی آقای سیستانی از قول ایشان گفت: «هر حکومتی ناشی از خواست مردم است و فقط مردم منبع مشروعیت حکومت‌ها هستند که در قانون اساسی عراق هم به آن اشاره شده است».
برخی معتقدند که تکرار این فراز در بیانیه‌های آیت‌الله سیستانی تنها یک راهکار سیاسی و گذرا برای فرونشاندن اعتراضات مردمی و حل بحران کنونی است، اما با رجوع به بخش استفتائات سایت رسمی دفتر آقای سیستانی می‌توان دریافت که این موضع، مبنای فکری و شرعی این مجتهد برجسته شیعه است.
۳- از سال‌ها پیش در بخش استفتائات سایت ایشان درباره ولایت فقیه آمده است:
«ولایت در آن چه که به اصطلاح فقها امور حِسبیه خوانده می‌شود برای هر فقیهی که جامع شرایط تقلید باشد ثابت است . و اما در امور عامه که نظم جامعه اسلامی بر آنها متوقف است هم در شخص فقیه و هم در شرایط به کار بستن ولایت، امور دیگری معتبر است؛ از جمله مقبول بودن نزد عامه مؤمنین».
به نظر می‌رسد رأی آیت‌الله سیستانی از این نظر در امتداد رأی آخوند خراسانی و دیگر فقهای بزرگ نجف در قرن گذشته شمرده می‌شود. آخوند و چند فقیه برجسته نجف در جریان جنبش مشروطه ایران چندین بار در مکتوبات و تلگراف‌های خود تصریح کرده‌اند که: «تکلیف فعلی عامه مسلمین را بیان می‌کنیم که موضوعات عرفیه و امور حسبیه در زمان غیبت به عقلای مسلمین و ثقات مؤمنین مفوض است» (سیاست‌نامه خراسانی، ص ۲۱۵).
آنها حتی برای این فتوا ادعای مهم‌تری مطرح کرده و گفته‌اند: «ضروری مذهب [شیعه] است که حکومت مسلمین در عهد غیبت حضرت صاحب الزمان (عجل الله فرجه) با جمهور مسلمین است»(همان، ص ۲۰۴).
میرزای نائینی نیز با همین مبنا به نظریه‌پردازی و تحریر مبانی فتوای بزرگان نجف در کتاب «تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله» پرداخت.
با چنین سابقه‌ای می‌توان موضع‌گیری‌های اخیر آقای سیستانی را نیز راهبردی کلان و مبنایی دانست که مطابق آن، وی از دخالت مستقیم حوزه نجف در امور اجرایی کشور منع کرده است./ مجموعه خبری روای
