شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کتاب «فقه احادیث الامام الرضا(ع) و ابنائه الکرام(ع)» یکی از آثار بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی است که به بیان احادیثی از امام رضا(ع) می‌پردازد و پژوهشگران در تبیین ابواب فقهی از آنها بهره می‌گیرند.
به گزارش شبکه اجتهاد، این مجموعه در چند جلد منتشر شده است؛ برای آشنایی هر چه بیشتر با این اثر ارزشمند با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی خادمی نویسنده آن گفت‌وگویی صورت گرفته که در ادامه می‌خوانیم.
این کتاب با چه انگیزه‌ای تالیف شده است؟
خادمی: از ابتدای آغاز تصمیم گیری برای تالیف این اثر وارد مقوله‌ی تحقیقات شدم و همواره سعی و تلاشم این بود که به پژوهش‌هایی بپردازم که قبلا انجام نشده و یا به اصطلاح جایگاهش در میدان‌های فقهی و حوزوی باز است. از همین رو وارد تحقیق در مقوله‌ی روایات امام رضا(ع) شدم. به اعتقاد بنده روایات فقهی ما از امامین باقرین(ع) است و امام موسی بن جعفر(ع) رتبه‌ی دوم و امام رضا(ع) از رتبه‌ی سوم برخوردارهستند. از این رو درابتدای تالیف کتاب «فقه احادیث الامام الرضا(ع) و ابنائه الکرام(ع)» روایات فقهی امام رضا(ع) را از اول فقه تا آخر فقه، از منابع مختلف جمع آوری کردم. البته این روایات در منابع فقهی ما بود، اما جمع‌آوری آن از نظر اینکه نقش امام را در مورد فقه اهل بیت(ع) برای مردم ثابت می‌کند دارای ارزش است.
نحوه نگارش این اثر به چه صورت بود؟
خادمی: نحوه‌ی کار ما در این کتاب به این صورت بود که پس از جمع‌آوری روایات از منابع اصلی متن بر اساس أقدم منابع نوشته شد. پس از آن اختلاف نسخ آورده شده و در مرحله بعد به بیاناتی که در مورد این روایت از جانب فقها و محدثین شیعه وارد شده اشاره شده است. مرحله دیگر بررسی صحت و بحث رجالی حدیث است؛ با ورود در فقه‌الحدیث، اقدم فتاوایی که برای این روایت‌ها آورده شده است، چه موافق با متن روایت، یا مخالف با آن، آورده شده و تمام اقوال و درمراحل بعدی بیان دلائل حکم نقل شده است.
نوآوری‌ها، وجوه تمایز و دستاوردهای جدیدی که دراین اثر وجود دارد چیست؟
خادمی: تا کنون اثری با این موضوع و با این حوره نگارش، مشاهده نکردم؛ برای نگارش این اثرتحقیقات بسیاری بر حسب موضوعات روایات انجام شد و امیدواریم با انتشار این اثر زمینه‌ای برای تسهیل پژوهش‌هایی که حوزه درس خارج انجام می‌شود، فراهم آید.
میزان فراوانی و توزیع احادیث فقهی امام رضا(ع) در ابواب فقه شیعه چقدر است؟
خادمی: نخست از نظر روایات و عدد روایات، روایات صادقین(ع) در روایات شیعه است، یعنی هر موضوعی در فقه، غالباً روایت از امام صادق(ع) یا امام باقر(ع) است. مرحله‌ی بعدی امام موسی بن جعفر(ع) و مرحله‌ی سوم روایات از نظر عددی به روایات امام رضا(ع) می‌‌‌‌‌توان اشاره کرد.
آیا پژوهش جدیدی در دست چاپ دارید؟
خادمی: در حال حاضر مشغول تالیف کتاب «آیات الاحکام» هستم و دیدگاهم در این اثر، بیشتر جنبه‌ی فقهی آیات الاحکام است؛ موضوع این اثر آیاتی از قرآن است که حکم شرعی دارد.
وضعیت پژوهشی در احادیث فقهی امام رضا(ع) در داخل و خارج کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خادمی: در خصوص فقه امام موسی بن جعفر(ع) کتابی در عراق نوشته شده است. اما در مورد امام رضا(ع) اثری با رویکرد فقهی احادیث فقهی امام رضا(ع) یافت نکردم.
عرصه‌های مغفول یا جدید در فقه پژوهی امام رضا(ع) و ابناء الرضا(ع) چه هستند؟
خادمی: ما در فقه و منابع شیعه و دسترسی به بحار انوار ائمه‌ی هدی، خود را مقصّر می‌دانیم چرا که منابع بسیاری در اختیار داریم اما متاسفانه از آن استفاده کافی نکردیم برای نمونه، کتاب «عیون اخبارالرضا(ع)»، منبع بسیار خوبی است که باید جنبه‌های مختلف این اثر را مورد نظر و تحقیق انجام دهیم. متأسفانه کم کاری در قشر فرهنگی جامعه نسبت به منابعی که داریم، خیلی مشهود است.
چه آسیب‌هایی متوجه پژوهش‌های در فقه امام رضا(ع) در حوزه تخصصی پژوهشی شما وجود دارد؟
خادمی: حوزویان وظیفه دارند از این دستاوردهایی که در اختیار است محافظت کنند، ما باید دراین حوزه اقدام و عمل کنیم. آنچه که به نظر می‌رسد این است که حوزه برای طبقه‌ی تحصیل کرده‌ی درس خارج ما، یک وظایفی را قرار دهد و از حوزویان بخواهند که در حوزه وظایف تعریف شده، فعالیت‌های پژوهشی ارائه دهند.
حوزه‌ی علمیه‌ی قم و تمام حوزه‌های علمیه باید روی تحقیق و پژوهش سرمایه گذاری کامل کنند و باید از محقق و پژوهشگر کار بخواهند. متاسفانه حوزه ما در این مقوله‌ها سرمایه گذاری کامل نکرده است. یک محقق حوزوی گاهی سالیان سال روی یک موضوع کار می‌کند اما دیده نمی‌‌‌‌‌شود. گاهی نویسنده از سوی ناشر مورد ظلم قرار می‌گیرد؛ اما ما همواره به رحمت و دعای اهل بیت(ع) دلخوشیم./ آستان نیوز
