منابع فقه تربیتی(۲): معرفی مهم‌ترین پایان نامه‌های فقه تربیتی

مجتبـی عزیــــزی 

استاد راهنما: محمدحسین گنجی، استاد مشاور: محمدعلی حسینی منش، دانشجو: مسعود ریزوندی
سال انتشار: ۱۳۹۰ – دانشگاه شهید چمران اهوازچکیده: هدف از اجرای این تحقیق، شناخت رابطه فقه و تربیت و آثار و فواید تربیتی احکام و مسائل فقهی است. با آگاهی از آثار و فواید تربیتی احکام و مسائل فقهی، انگیزه انسان برای انجام و اطاعت از این دستورات بیشتر می‌شود. در نتیجه نسلی آگاه، مؤمن و مقید به دستورات اسلامی ‌در جامعه پرورش می‌یابد؛ فرهنگ جامعه رشد می‌کند و جرم و جنایت در جامعه کاهش می‌یابد و جامعه‌ای موفق خواهیم داشت.

زمینه‌های تربیتی در فقه اسلامی‌ (بخش عبادات: طهارت، نماز، روزه و دعا)
استاد راهنما: مهدی صانعی، دانشجو: محمدحسین امانپور
سال انتشار: ۱۳۷۳ – دانشگاه فردوسی مشهدچکیده: در این رساله قسمتی از جنبه‌های تربیتی که در فقه اسلامی ‌هست، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و پیداست که دستورهای اسلام دارای ویژگی‌هایی هستند که به خود اسلام اختصاص دارند و در سایر مرام و مسلک‌ها وجود ندارند. جنبه‌های تربیتی که در فقه اسلامی‌ لحاظ شده‌اند، دارای ابعاد گوناگون مادی و معنوی، دنیوی و اخروی است که در این رساله فقط به بخش عبادات: طهارت، نماز، روزه و دعا پرداخته شده است.

مناسبات فقه و اخلاق (دکتری)
استاد راهنما: حسن وحدتی شبیری، دانشجو: محمد هدایتی
سال انتشار: ۱۳۹۱

چکیده: درباره مناسبات فقه و اخلاق دو دیدگاه عمده فرض می‌شود. نخست دیدگاه جدا انگاری و انفصال که به بینونت میان آن دو می‌اندیشد و پیوند و اشتراکی بین آن‌ها قائل نیست. حال این بریدگی یا با نوعی ناسازگاری و رمیدگی از هم همراه است و یا اینکه این دو علم صرفاً جدای از هم بوده و بدون ارتباط با هم هر کدام بعدی از حیات انسانی را تأمین می‌کند. البته نظری که آشکارا به تنافر این دو دانش باور داشته باشد، دیده نشده است، ولی بعضی به تعدادی از چالش‌های میان این دو علم اشاره کرده‌اند که یا آن‌ها را بدوی دانسته که با دقت و بررسی همه‌جانبه حل می‌شود و یا به وجود واقعی چالش‌ها اذعان کرده و حل آن را به سریان اخلاق در فقه و پیوند میان این دو و تحقق فقه بایسته و مطلوب می‌دانند. چنان‌که کسی که معتقد به جدایی کامل و بریدگی همه‌جانبه میان این دو دانش باشد، یافت نشده است و تنها برخی به حوزه‌هایی تصریح می‌کنند که در آن‌ها به جدایی و تفرق میان علم فقه و اخلاق اشاره شده است. دیدگاه دوم به ارتباط و پیوستگی میان این دو دانش باور دارد و آن‌ها را به نحوی متحد دانسته و یا به پیوند و وابستگی میان آن دو در ساحت‌های مختلف تأکید دارد. از این دو نظر در دیدگاه دوم که هرکدام هم قائل دارد، رأی دوم که مربوط به پیوند و وابستگی میان این دو دانش است، قابل دفاع است و در میان عوامل و ابزارهایی که برای پیوستگی میان آن‌ها بیان شده، مدل عقلانیت دینی به عنوان عامل اساسی و برگزیده ارائه می‌گردد. عقلانیت دینی در تقابل با عقلانیت یونانی که با تقسیم عقل به نظری و عملی به تفکیک بعد گرایشی از جنبه بینشی انسان نظر دارد، کاربست درست عقل‌ورزی در ساحت فقه و استنباط را معرفی کرده و در مقابل اجتهاد نقل محور که از عقل نهایتاً در تأمل در متون و هماهنگ‌سازی آن‌ها و به عنوان ابزاری برای رفع تعارض‌های اولیه بهره می‌گیرد به بازنگری و اصلاح فقهی هم به لحاظ منبع و هم به لحاظ روش و ساختار فکری در اجتهاد توجه می‌دهد.

نگرشی بر تعامل فقه و تربیت با تأکید بر نقش فقه در تربیت (کارشناسی ارشد)
استاد راهنما: علیرضا اعرافی، دانشجو: علی همت بناری
مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده: فقه و تربیت دو حوزه مهم در عرصه معارف انسانی و اسلامی‌است و هر یک نقش برجسته‌ای در زندگی انسان مسلمان دارد. این نقش آنگاه برجسته‌تر می‌شود که تعامل و تأثیر متقابل این دو مورد بررسی قرار گیرد. این رساله علاوه بر کلیات تحقیق از سه فصل و یک جمع‌بندی و نتیجه‌گیری تشکیل شده است: در نخستین فصل به معرفی فقه پرداخته شده است. در این فصل ابتدا واژه فقه از دیدگاه زبان‌شناسان و در اصطلاح فقها و نیز از نظر آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است، سپس از موضوع، اهمیت، هدف و رسالت، قلمرو و محتوای فقه سخن به میان آمده است. فصل دوم به معرفی تربیت می‌پردازد و در آن موضوعاتی از قبیل توصیف واژه تربیت در زبان‌های گوناگون (فارسی، عربی و انگلیسی)، تربیت از نظر آیات و روایات، موضوع، اهداف، مبانی، اصول، روش‌ها، ارکان (مربی، متربی و محتوا) و مراحل تربیت مورد بررسی قرار گرفته و در پایان علوم تربیتی به عنوان دانش‌هایی که درباره تربیت گفت‌وگو می‌کند به طور فشرده معرفی و توصیف شده است. در فصل سوم به بررسی امکان و چگونگی تعامل فقه و تربیت اختصاص یافته است. در این فصل ابتدا به زمینه‌های مشترکی که امکان تعامل فقه و تربیت را میسر می‌سازد، اشاره شده، سپس نقش فقه در هر یک از اهداف، مبانی، اصول، روش‌ها، ارکان و مراحل تربیت مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه به بررسی نقش تربیت و علوم تربیتی در فقه پرداخته شد. در پایان رساله ضمن ارائه جمع‌بندی و نتیجه‌گیری، برخی پیشنهادهای پژوهشی که می‌تواند به‌دست‌دهنده موضوعاتی برای پژوهش‌های بعدی باشد، ارائه شده است.

نقش فقه در تربیت اجتماعی(سطح ۳)
استاد راهنما: محمدرضا کاظمی‌، اساتید مشاور: جواد قندیلی، مهدی عدالتیان، دانشجو: مصطفی رفسنجانی
‏سال انتشار: ۱۳۸۸- حوزه علمیه مشهد