شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
در نشست علمی «قواعد نظام‌های حقوقی در مواجهه با توهین به کتب آسمانی» نحوه مواجهه حقوقی با قرآن‌سوزی براساس قوانین بین‌المللی و داخلی کشورهای اروپایی و راهکارهای کشورهای اسلامی در این باره مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «قواعد نظام‌های حقوقی در مواجهه با توهین به کتب آسمانی» امروز، سه‌شنبه ۳ مردادماه، به همت خانه ملی قانون اساسی در سالن جلسات معاونت قانون اساسی ساختمان ریاست جمهوری برگزار شد. در این نشست ۶ فرهیخته حوزوی و دانشگاهی حضور داشتند که هر کدام به تبیین دیدگاه‌های خود نسبت در رابطه با موضوع فوق پرداختند.
در ابتدای این نشست دکتر سیداحمد حبیب‌نژاد؛ دانشیار دانشگاه تهران و مجری این نشست، با اشاره به نقش مهم در توسعه و تکوین دانش فقه و حقوق گفت: دانش فقه و حقوق کنونی را نمی‌توان خارج از حوزه قرآن تصور کرد و لذا به دلیل حضور پررنگ قرآن در قانون اساسی تصمیم به برگزاری چنین نشست علمی گرفته شد.
وی با اشاره به ذکر صریح آیات قرآن در برخی اصول قانون اساسی مانند اصول ۸ و ۱۴ گفت: بیشتر اصول دیگر قانون اساسی نیز به طور غیر مستقیم از آیات قرآن برگرفته شده است.
حبیب‌زاده تأکید کرد: علت ورود خانه ملی قانون اساسی به موضوع نشست در حقیقت ادای دین به قرآن هم به عنوان کتاب الهی و به هم عنوان منبع غنی و مبنای عمیق فقه و حقوق است.
حکومت اسلام و قرآن بر قلب‌ها
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، استاد حوزه و دانشگاه و عضو شورای عالی مجمع تقریب مذاهب اسلامی، در سخنانی با اشاره به جایگاه قرآن به منزله بالاترین و معجزه و دلیل برای دین اسلام گفت: قرآن عظمت بسیار بالایی در طول تاریخ داشته و دارد و بسیاری از بزرگان و شخصیت‌ها را بدون تبلیغ مسلمان کرده است.
وی ادامه داد: خداوند در قرآن می‌فرماید اگر می‌گویید این کتاب از خدا نیست سخنانی مثل آن را بیاورید اما تا به جال کسی نتوانسته مثل قرآن را بیاورد. خیلی افراد در طول تاریخ سعی کردند با ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر نشان دهند که این کتاب چندان مهمی نیست اما خود آنها در هنگام ترجمه متوجه عظمت قرآن شده و به آن اعتراف کردند و حتی برخی از آنها مسلمان شدند و لذا مبارزه با قرآن از این راه ممکن نبوده و نخواهد بود.
بی‌آزار شیرازی بیان کرد: آنها در واقع متوجه قدرت اسلام در تسخیر قلب‌ها شدند. حکومت‌هایی ماند مغول علیرغم فتح بسیاری از سرزمین‌ها، وقتی خواستند بر مسلمانان حکومت کنند متوجه شدند دل مردم با آنها نیست و دیدند اسلام و قرآن بر دل و جان مردم حکومت دارند و لذا خود آنها مسلمانان شدند تا بتوانند بر مسلمانان حکومت کنند و این نشان می‌دهد اسلام هیچگاه با شمشیر و زور رشد و توسعه نیافته است.
این استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: این نکته‌ای است که اروپایی‌ها هم متوجه آن شده‌اند. آنها می‌بینند با وجود ثروت و قدرت فراوان در دل مردم جهان جایی ندارند و این مسئله خیلی آنها را رنج می‌دهد.
وی ادامه داد: براین اساس می‌توان گفت معجزه دوم پیامبر اکرم(ص) تألیف قلوب است که باعث این شده مردم دور پیامبر جمع شوند. اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها این همه هزینه می‌کنند تا محبت قرآن را از دل مردم خارج کرده و محبت خود را جایگزین کنند اما موفق نشده و نمی‌شوند و دل و جان مردم با قرآن است.
بی‌آزار شیرازی ابراز کرد: غربی‌ها به تعبیر پروفسور «روژه گارودی» با وعده و وعید خیلی از ملت‌ها را فریب دادند و تا بر آنها مسلط شدند دیگر به وعده‌های خود عمل نکردند در حالی که وفای به عهد و عدم خلف وعده یکی از اصول اساسی اسلام است و غربی‌ها به همین دلیل جایی در قلب مردم جهان ندارند.
وی افزود: تعبیر دیگر قرآن و اسلام، جهاد است که از جهد و تلاش می‌آید اما اروپایی‌ها آن را به کشت و کشتار معنا کرده و لذا می‌گویند اسلام، دین خشونت است. در قرآن نیز به دو جهاد اکبر و کبیر اشاره شده که جهاد کبیر صحبت و گفت‌وگو با دیگران بر مبنای قرآن است. مسلمانان بر همین مبنا قبل از شروع هر جنگ با دشمن خود گفت‌وگو می‌کنند.
عضو شورای عالی مجمع تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه تمام قرآن، اخلاق است، گفت: کسانی که با قرآن دشمنی می‌کنند، ناآگاه هستند و اطلاعی از محتوای آن ندارند. یکی از اصول مهم اسلام عدالت است که حتی در اسلام به عدالت نسبت به دشمن نیز تأکید شده است. در واقع اسلام به وسیله این اخلاقیات توانسته بر قلب‌ها حکومت کند.
بی‌آزار شیرازی اظهار کرد: در فقه اسلامی مبحثی به نام «فقه المقاصد» وجود دارد که بیان می‌دارد تمام دستورات اسلام برای حفاظت از جان، مال، دین، عقل و آبرو است و انسان‌ها حق ندارند به این ۵ مورد لطمه بزنند و احترام به مقدسات نیز یکی از این مصادیق است. یکی از رموز موفقیت اسلام نیز این بود که هر سرزمینی را که مسلمانان فتح کردند به آزادی مذاهب و ادیان احترام گذاشتند.
قرآن؛ مهمترین مبنای حقوق بشر در عصر حاضر
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا، دانشیار دانشگاه تهران، سخنران بعدی این نشست در سخنانی گفت: کسانی که با قرآن مبارزه می‌کنند یا آن رامی‌سوزانند غافل از این هستند که با مهمترین مبنای حقوق بشری زمان ما مبارزه می‌کنند و این افراد یا نادان هستند یا عامدانه این کار را انجام می‌دهند.
وی ادامه داد: قرآن ۱۴۰۰ سال پیش مردم را اینگونه خطاب می‌کند: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَی»؛ من همه شما را از یک مرد و زن آفریدم تا پیوند بین همه انسان‌ها به همدیگر را نشان بدهد. در ادامه خداوند می‌فرماید: «وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ»؛ یعنی خداوند شما را به شعبه‌ها و قومیت‌های متفاوت درآورده و اینگونه سامان داده است و لذا این قومیت‌ها و نژادهای متفاوت ناشی از نظام احسن الهی است و انسان‌ها در انتخاب آن دخالتی نداشتند و امری که اختیاری نباشد قابل تفاخر نیست. در واقع انسان نمی‌تواند به چیزی که خارج از اختیار اوست فخر بورزد و احساس برتری به دیگران داشته باشد.
ارسطا اظهار کرد: آیه در ادامه بیان می‌دارد که «لِتَعَارَفُوا»؛ این بدان معناست که خدا بدین خاطر شما را به صورت متفاوت آفریده تا با یکدیگر تعامل دوستانه داشته باشید نه اینکه با هم تنازع و جنگ کنید.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه اعلامیه جهانی حقوق بشر یک امر قراردادی و قابل لغو شدن است، گفت: در مقابل حقوق بشری که قرآن تصویر می‌کند هیچگاه قابل تغییر نیست چون بر واقعیت استوار است که در آیه ذکر شده آمده است. از این منظر قرآن مهمترین مبنایی است که می‌توان حقوق بشر را دئر عصر حاضر برپایه آن استوار کرد.
وی افزود: قرآن کریم می‌فرماید «ولقد کرمنا بنی آدم» و در اینجا از مسلمین، مؤمنین و موحدین سخن نمی‌گوید و با صراحت می‌گوید ما به انسان کرامت دادیم. اگر این کرامت از انسان گرفته شود چیزی از انسان باقی نمی‌ماند و آنها که قرآن را می‌سوزانند نمی‌دانند این امر باعث سقوط انسان می‌شود.
ارسطا تصریح کرد: امام علی(ع) یک عبارت طلایی در عهدنامه مالک اشتر دارند که می‌فرمایند «ای مالک قلب خود را مالامال از محیت نسبت به مردم قرار بده»؛ مردمی که بسیاری از آنان در مصر آن زمان غیر مسلمان بودند. در ادامه امیرالمؤمنین علی( ع) دلیل آن را اینگونه بیان می‌فرمایند که «مردم دو دسته هستند: یا برادر دینی تو یا مثل تو انسان هستند.»
وی ابراز کرد: هر انسانی انتظار دارد که حقوق انسانی او از ناحیه انسان دیگر محترم شمرده شود و این همان قاعده طلایی اخلاق است؛ اگر مردم می‌خواهند در کنار هم مسالمت‌آمیز زندگی کنند، تنها و تنها راه آن این است که نفس خود را میزان قرار داده و همانوطر که انتظار دارند دیگران با او رفتار کنند، او نیز با دیگران رفتار کند و تمام این فرمایش امام علی(ع) تفسیر همین آیه «واقد کرمنا بنی آدم» است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در پایان سخنان خود تأکید کرد: براین اساس قرآن‌سوزی مبارزه با تنها مبنای حقوق بشری در دنیای معاصر است که به مراتب قوی‌تر، قویم‌تر و استوارتر از اعلامیه حقوق بشر است.
بررسی رویه دیوان اروپایی حقوق بشر
هدی غفاری، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی و عضو هیئت پیگیری اجرای قانون اساسی ریاست جمهوری، دیگر سخنران این نشست بود که بر محور رویه دیوان اروپایی حقوق بشر به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: سؤال این است که آزادی بیان این اجازه را می‌دهد که به ادیان الهی مختلف توهین شود.
وی افزود: در ادوار مختلف به ویژه از دوره کشیدن کاریکاتورهای موهن پیامبر(ص) در دانمارک در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ شورش‌های جدی اتفاق افتاد و واکنش جدی مسلمانان را در پی داشت و لذا شناخت رویه دیوان اروپایی حقوق بشر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
غفاری در ادامه به سه پرونده نمایش فیلم که به مسیحیت، حضرت مسیح(ع) و حضرت مریم(س) مربوط بود، اشاره کرد و گفت: در همه این پرونده‌ها محاکم قضایی در داخل آن کشورهای اروپایی نمایش این فیلم‌ها را مصداق توهین به عقاید دیگران اعلام می‌کند و پس از اعتراض سازندگان آن فیلم‌ها به این شورا، در آنجا نیز رأی محاکم قضایی داخلی مورد حمایت قرار می‌گیرد و دیوان اروپایی حقوق بشر بیان می‌دارد که آزادی بیان همراه با مسئولیت‌ها و وظایفی است که در این فیلم‌ها به این وظایف توجهی نشده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: متأسفانه قوانین کشورهای اروپایی این حمایت را از مسیحیت انجام می‌دهند در حالی که چنین حمایتی را از اسلام ندارند و این تبعیض آشکار علیه سایر ادیان الهی و پیروان آنها است و لذا پیروان سایر ادیان الهی دستاویزی برای شکایت از این اهانت‌ها ندارند. در حالی که در ادبیات دینی و آیات قرآن، توهین به مقدسات هر دینی مورد نکوهش قرار گرفته و توصیه به جدال احسن در گفت‌وگو با دیگران از جمله سایر ادیان شده است.
وی در پایان اظهار کرد: برای مقابله با این توهین‌ها در وهله اول همگرایی همه ملل مسلمان برای یک واکنش متحد و یکسان کارساز و ضروری است. در وهله دوم باید طرح شکایت در محاکم قضایی سوئد انجام و مورد پیگیری قرار گیرد تا به سمت بازدارندگی حرکت کنیم.
قرآن‌سوزی اخیر؛ نقض قانون اساسی سوئد
سیدمحمدمهدی غمامی، دانشیار دانشگاه امام صادق(ع)، آخرین سخنران این نشست در سخنانی گفت: اعلامیه جهانی حقوق بشر فهرستی از حقوق و آزادی‌ها را بیان می‌کند اما در ماده ۲۹ اعلام می‌کند این حقوق و آزادی‌ها به هیچ‌وجه مطلق نیست که آزادی بیان از جمله آنها است.
وی افزود: موضوع ماده ۱۹ این اعلامیه آزادی بیان را محدود به رعایت آزادی‌های دیگران، مصلحت عمومی و. مقتضیات یک جامعه مردم‌سالار کرده است.
غمامی اظهار کرد: همچنین مهمترین اصل در نظام ملل متحد، صلح عمومی و عدم تنش اجتماعی است و لذا اینگونه توهین‌ها حتما مغایر با عدم ایجاد تنش اجتماعی است. در میثاق سیاسی ـ مدنی نیز هرگونه اقدام منجر به ایجاد تنفر ملی، مذهبی و قومی ممنوع اعلام شده است و بیان تنفرآمیز نیز یکی از مصادیق ذکر شده است.
وی بیان کرد: در خصوص قرآن‌سوزی اخیر در سوئد و دانمارک نیز کمیسر حقوق بشر سازمان ملل آن را طراحی شده خواند که موجب تنفر شده و لازم است محدودیت آزادی بیان به عنوان یک اصل اساسی و استثنای قطعی باقی بماند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) ابراز کرد: شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز به کشورهای اتحادیه اروپا الزام کرد که توهین به مقدسات را به مثابه یک عنوان مجرمانه در قوانین خود لحاظ و آن را شناسایی کنند.
غمامی اظهار کرد: کشورهای اسلامی باید از طریق سازمان همکاری اسلامی به کشورهای اروپایی فشار بیاورند تا این عنوان مجرمانه را در قوانین خود لحاظ کرده یا احیا کنند.
وی یادآور شد: در قانون اساسی سوئد که دارای ۴ بخش است و یک بخش آن مربوط به آزادی‌هاست آمده که شما حق ندارید از آزادی بیان به نحوی استفاده کنید که موجبات تنش اجتماعی را فراهم کند. در حالی که این اقدام مصداق بارز ایجاد تنش اجتماعی و نقض قانون اساسی سوئد است.
غمامی با بیان اینکه قرآن‌سوزی اخیر در سوئد کانملا با حمایت دولت این کشور انجام شده است، گفت: دولت، دادگاه پادشاهی سوئد را برای دادن مجوز به این اقدام تحت فشار قرار داد در حالی که پلیس در ابتدا مخالف انجام این کار بود./ ایکنا
