شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: امام حسن عسکری علیه‌السلام در حدیث معروف خود به پنج نشانۀ مهم مؤمن اشاره می‌فرماید که از آن جمله خواندن زیارت اربعین است. اساساً زیارت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام به ویژه در روز اربعین در کلام ائمۀ اطهار علیهم‌السلام از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار است. در حدیث داریم که خدای تبارک و تعالی براى زیارت کربلاى امام حسین علیه‌السلام، پاداش هزار حج و عمره قرار داده است. به تعبیر بزرگان چنین جایگاهی به دلیل آن است که حج هم به برکت عاشورای حسینی باقى مانده است و به طور کلی ادامۀ حیات اسلام در سایۀ خون پاک شهیدان کربلا میسر شده است.
بیانی ماندگار از بهجت عارفان
از اینجاست که کلام مرحوم آیت‌الله بهجت (ره) را بهتر درک می‌کنیم که فرمود: «امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ظهور، خود را به واسطۀ امام حسین علیه‌السلام به همۀ عالم معرفی می‌کند؛ بنابراین در آن زمان باید همۀ مردم عالم، حسین علیه‌السلام را شناخته باشند و پیاده روی اربعین بهترین فرصت برای این کار است.» جالب اینجاست که موضوع اربعین و عزاداری در آن در مورد سایر حضرات معصومین علیهم‌السلام نیامده و آنچه در تاریخ می‌بینیم این است که این مسئله فقط دربارۀ حضرت ابا عبدالله الحسین علیه‌السلام وارد شده است. زیارت اربعین امام حسین علیه‌السلام آنقدر اهمیت دارد که از وجود نازنین امام صادق علیه‌السلام زیارت نامه‌ای ویژه در این باره در دست هست.
عنایت خاص علما و اولیا به زیارت اربعین
در طول قرن‌های متمادی نیز علما و اولیای الهی برای زیارت سیدالشهدا علیه‌السلام در روز اربعین، اهمیت و جایگاه والایی قائل بوده‌اند و با پای پیاده از نجف اشرف به سوی کربلا رهسپار می‌شدند. در این میان، آنچه مسلم است اینکه جابر بن عبدالله انصاری، صحابۀ معروف رسول الله صلی الله علیه و آله نخستین زائر کربلای معلی در روز اربعین سال ۶۱ هجری است و همچنین این سنت حسنه در سال‌های حضور ائمۀ معصومین علیهم‌السلام با وجود حکومت سفاک و خون ریز اموی و عباسی انجام می‌شده است. آن طور که برخی نقل کرده‌اند زیارت کربلا با پای پیاده در زمان شیخ انصاری رسم متداولی بوده است؛ اما در برهه‌ای از زمان به ورطۀ فراموشی سپرده می‌شود که در نهایت توسط شیخ میرزا حسین نوری، این امر مقدس و مؤکد دوباره احیا می‌شود.
یادآوری حماسۀ حسینی به هر مناسبتی
واقعاً جالب و آموزنده است که در مورد امام حسین علیه‌السلام در منابع روایی ما به هر مناسبتی سعی شده که به گونه‌ای مردم را به کربلا و عاشورای حسینی ارجاع دهند و همان طور که می‌دانیم در ایامی چون شب نیمۀ شعبان، روز عید غدیر، ۲۷ رجب، شب قدر و … وارد شده که در آن‌ها زیارت امام حسین علیه‌السلام بسیار مستحب است و شیعیان به این عمل مبارک به طور خاص، تشویق و ترغیب شده‌اند. این همه تأکید از آن روست که کربلا و امام حسین علیه‌السلام از عوامل بقای دین خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله اوست. از سویی از جمله نقاط افتراق شیعه و غیر شیعه و از نشانه‌های خاص مؤمن، همین زیارت اربعین است.
ثواب بالای پیاده روی به سمت مراکز عبادی و مشاهدۀ مشرفه
در مورد حرکتی که چند سالی است به ویژه پس از سقوط صدام در ایام اربعین سید و سالار شهیدان شکل گرفته و زائران با پای پیاده از کشورهای مختلف از جمله کشور عراق خود را به کربلای معلی می‌رسانند، قبل از هر چیز باید توجه داشت که مشی و پیاده روی به سوی مراکز الهی و عبادی عملی مستحب است؛ کما اینکه یکی از مستحبات مشی و حرکت به سمت مکان برقراری نماز جماعت است که اگر کسی پیاده برود ثواب بسیاری دارد یا مشی و پیاده روی به سوی کعبه که خود موضوعیت دارد. همچنین در بعضی از روایات نقل شده است که اگر کسی پیاده به سوی مسجد حرکت کند از ثواب ویژه‌ای بهره‌مند می‌شود و هر قدمی که در این راه بر می‌دارد در نزد پروردگار مأجور است. در سیرۀ حضرات معصومین علیهم‌السلام نیز آمده است که مثلاً امام حسن مجتبی علیه‌السلام سفرهای مکرری به صورت پیاده از مدینه به سمت مکه می‌رفتند و با اینکه محمل‌ها و شترها در اختیار داشته‌اند؛ اما حضرت به این عمل مبادرت می‌کردند و حال آنکه در تاریخ داریم که بر اثر این مسئله پایشان مجروح می‌شده است یا در مورد سید الساجدین علیه‌السلام روایات تاریخی وجود دارد که ایشان نیز پیاده به سمت مکه رهسپار می‌شدند و وقتی در مسیر، عده‌ای علت مسئله را از حضرت می‌پرسیدند، امام سجاد علیه‌السلام جواب می‌دادند که من به میهمانی خدای تبارک و تعالی می‌روم و به احترام ولی نعمت و مولایم دست به این پیاده روی می‌زنم. طبعاً یکی از مصادیق این پیاده روی مشاهد زیارت است. در طول تاریخ اشخاصی مانند شاه عباس صفوی نیز پیاده به مشهد مقدس می‌رفته‌اند. به لطف الهی هم اکنون نیز این سنت حسنه مرسوم است و در ایام مختلف سال در داخل کشورمان اشخاصی به سوی حرم امام رضا علیه‌السلام از مسافت‌های دور و نزدیک پیاده روی می‌کنند.
پیاده روی اربعین و چند نکتۀ مهم
در این میان پیاده روی به سوی حرم مطهر امام حسین علیه‌السلام از چند لحاظ قابل توجه و اهمیت است؛ نخست آنکه نفسِ پیاده روی به سمت مشاهد مقدسه، ثواب دارد و مورد تأکید آموزه‌های دینی ماست. نکتۀ دوم در این مورد هم این است که این پیاده روی‌ها ناظر به بحث تعظیم شعائر است، همان طور که خداوند متعال در آیۀ ۳۲ سورۀ مبارکۀ حج می‌فرماید: «و من یعظم شعائر الله فانها من تقوی القلوب» در حقیقت تعظیم شعائر در دنیا، امری مرسوم است و در کشورمان نیز راهپیمایی‌هایی که به مناسبت‌هایی چون روز قدس و یوم الله ۲۲ بهمن انجام می‌دهیم در همین راستاست؛ چرا که خداوند می‌فرماید؛ اگر قدمی بردارید که مایۀ ناراحتی و ترس کفار شود این عمل عبادت است و ما در مناسبت‌های یادشده، هم عمل صالح انجام می‌دهیم و هم اینکه در دل و قلب کفار، منافقان و دشمنان اسلام از حرکت عظیم و باشکوه خود، رعب و وحشت ایجاد می‌کنیم.
یک تیر و دو نشان!
در حال حاضر پیاده روی بزرگ اربعین خود نوعی ایجاد رعب و وحشت در دل دشمنان اسلام و تشیع به ویژه، تکفیری‌هایی است که با افکار خشک و خطرناک به جان مسلمین و شیعیان افتاده‌اند و به عبارتی همان خوارج صدر اسلام هستند که کمر امیرالمؤمنین علیه‌السلام را شکستند و ایشان را به شدت رنج دادند؛ پیاده روی اربعین مانور و رژه‌ای برای تبری جستن از اقدامات ضد بشری تکفیری‌ها و دشمنان اهل‌بیت علیهم‌السلام و از سویی اعلام وفاداری و علاقۀ شدید مردم به ساحت مقدس امام حسین علیه‌السلام است.
وحدت و اقتدار شیعه به برکت سیدالشهدا علیه‌السلام
نکتۀ سوم و پایانی هم اینکه مراسم بزرگ و باشکوه پیاده روی اربعین، علاوه بر آنکه زمینۀ یأس و ناامیدی کفار و منافقان و هواداران آن‌ها را فراهم می‌آورد در تشدید وحدت و عزت مسلمین به ویژه شیعیان بسیار اثرگذار است و به حول و قوۀ الهی و عنایات اهل‌بیت علیهم‌السلام، خاصه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف به انسجام و اقتدار هر چه بیشتر شیعه در دنیای کنونی می‌انجامد.
