کسوف یا خورشیدگرفتگی جزئی یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی در ایران

اختصاصی شبکه اجتهاد: در چهارچوب سنّت‌های تکوینیِ جاری به قدرتِ الهی، اِن‌شاءالله، یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شمسی، در بخش‌هایی از قارّه‌های آفریقا و آسیا، خورشیدگرفتگی (کسوف) حلقوی رخ می‌دهد که در ایران، به‌صورت خورشیدگرفتگی جزئی قابل رؤیت است و «نماز آیات واجب می‌شود».
خورشیدگرفتگی در ایران، صبح یکشنبه رخ می‌دهد و میزان گرفتگی جزئی خورشید در مناطق گوناگون، متفاوت است؛ چنان‌که در جنوب‌شرقی کشور، بیشتر و در مناطق شمال‌غربی، کمتر است؛ برای نمونه، یکی از مناطق با بیشترین گرفتگی، جنوبی‌ترین نقطۀ خاک ایران در شهرستان دشتیاری استان سیستان و بلوچستان یعنی «روستای پَسابندر» است که خورشیدگرفتگی در ساعت ۸:۵۰ به وقت رسمی و تابستانی ایران آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۰:۱۷ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۹۷.۴% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۱:۵۹ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.
یکی از مناطق با کمترین گرفتگی نیز، شمالی‌ترین نقطۀ خاک ایران در شهرستان ماکوی استان آذربایجان غربی یعنی «چشمه ثریّا» است که خورشیدگرفتگی در ساعت ۹:۱۴ آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۰:۱۵ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۲۹.۱% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۱:۲۲ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.

همچنین میزان گرفتگی برای دو شهر مذهبی مشهد و قم، چنین است:
در مشهد، خورشیدگرفتگی در ساعت ۹:۱۰ آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۰:۳۰ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۵۷.۴% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۱:۵۹ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.
در قم نیز، خورشیدگرفتگی در ساعت ۹:۰۲ آغاز می‌شود و بر میزان گرفتگی آن افزوده می‌شود تا در ساعت ۱۰:۱۴ به اوج گرفتگی جزئی می‌رسد و حدّاکثر ۵۰.۴% از سطح خورشید می‌گیرد و از همین لحظه، گرفتگی شروع به کم‌شدن و بازشدن می‌کند و هم‌چنان در گرفتِ جزئی است تا در ساعت ۱۱:۳۶ گرفتِ جزئی پایان می‌یابد و ماه کاملاً از جلوی خورشید کنار می‌رود.
به این ترتیب، آغاز و پایان گرفتگی نیز، در مناطق گوناگون، متفاوت است؛ امّا طبق بررسی‌ها، کمترین زمان آغاز گرفتگی، ساعت ۸:۴۵ (در جزیره‌های سیری و ابوموسی) و بیشترین زمان آن، ساعت ۹:۱۴ (در مناطق شمال‌غربی) است؛ چنان‌که کمترین زمان پایان گرفتگی، ساعت ۱۱:۲۱ (در مناطق شمال‌غربی) و بیشترین زمان آن، ساعت ۱۲:۰۷ (در مناطق جنوب‌شرقی) است؛ بنابراین، کسانی که زمان دقیق آغاز و پایانِ گرفتگی در محلّ سکونت خویش را می‌دانند، در آن فاصلۀ زمانی فرصت دارند نماز آیات را به‌جا آورند و کسانی که زمان دقیق آغاز و پایانِ گرفتگی در منطقۀ خویش را نمی‌دانند، بهتر است احتیاط کنند و از ساعت ۹:۱۴ تا ساعت ۱۱:۲۱ نماز آیات را به‌جا آورند.

محاسبات علمی و زمان‌های به‌دست‌آمده، با دقّتِ «دقیقه» مفیدِ اطمینان است؛ ولی بهتر است برای اداء نماز آیات، نسبت به دقایقی پس از آغاز خورشیدگرفتگی و پیش از پایان خورشیدگرفتگی، رعایت احتیاط ترک نشود.
همچنین، با توجّه به اختلاف فتاوای مراجع عظام تقلید دربارهٔ زمان اداء و قضاء نماز آیات (و اینکه برخی از آنان، احتیاط واجب کرده‌اند که تا پیش از بازشدن گرفتگی، نماز آیات اداءً خوانده‌شود و پس از آغاز بازشدن و پیش از پایان گرفتِ جزئی، بدون نیّت اداء و قضاء خوانده‌شود و پس از آن، قضاءً خوانده‌شود)، سفارش می‌شود پس از رجوع به رسالهٔ مرجع تقلید خویش و با توجّه به زمان‌های گرفتگی (که در بالا گفته‌شد)، به وظیفهٔ شرعی خویش عمل کنید. / محسن فصاحت