بررسی تطبیقی شیوه‌های جبران خسارت در مسئولیت مدنی غیر قراردادی

نویسنده(گان): سیدحسین صفایی؛ حانیه ذاکری‌نیا

نشریه: فصلنامه حقوق

شماره: دوره ۴۵، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۴

دانلود: کلیک کنید

چکیده:

روش‌های جبران خسارت در مسئولیت مدنی، که همانا شیوه‌های اجرای تعهد فاعل زیان می‌باشند، بر مبنای اهداف مسئولیت مدنی تعیین می‌گردند. اهداف موردنظر عبارت‌اند از: جبران کامل خسارت، جلب رضایت زیان‌دیده و بازگرداندن وضع پیشین وی. با توجه به اینکه اصالت این اهداف در نظام‌های حقوقی متفاوت است، شیوه‌های تأمین آن‌ها یکسان نیست. این راه‌ها به‌طور کلی عبارت‌اند از: جبران عینی یا اعادۀ وضع سابق که در اشکال مختلف نمود می‌یابد؛ و جبران معادلی که خود بر دو نوع، جبران غیرنقدی خسارت (دادن بدل و مثل) و جبران نقدی (پرداخت پول)، است. اصول کلی روش‌های یادشده در نظام‌های مختلف کم‌و‌بیش یکسان است، اما کیفیت استفاده از آن‌ها و ترجیحاتی که به هریک داده می‌شود، در نظام‌های حقوقی متفاوت است. دو شیوۀ اصلی جبران خسارت در عرض هم نیستند تا هرکدام از عامل زیان یا زیان‌دیده بتواند به میل خود یکی را اختیار کند. اما ترتیب تقدم و تأخر میان آن‌ها به نظم عمومی ارتباط ندارد؛ لذا طرفین می‌توانند برخلاف آن تراضی کنند یا دادگاه طریق متناسب را برگزیند (مادۀ ۳ قانون مسئولیت مدنی).