شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: روند تاریخ علوم بشری همواره شاهد دگرگونی‌ها و نوآوری‌هایی در زمینه‌های: اقتصادی، اجتماعی، نظامی، سیاسی، فرهنگی و غیره بوده و هست. اندیشوران نوآور و نوآوران ژرف‌اندیش بسیاری، در این انقلاب‌ها و رستاخیزهای بزرگ بشری ایفای نقش نموده، هر یک به نوبه خود، نو به نو، سرفصل نوینی در ساخت اندیشه و مبادی و مسائل دانش‌ها گشوده و به ابتکارها و پردازش‌های نوین راهگشایی، دست یازیده‌اند. دانش فقه و اصول و نیز دانشمندان آن از این قاعده مستثنی نبوده، با نوآوریهای خود، هر روز بر این دانش‌ها افزودند که آقای یعقوبی بخشی از آن را در این تحقیق به نمایش گذاشته است.
مهم‌ترین مباحثی که در این اثر ازسوی مولف مورد بحث قرار گرفته به این شرح است.
۱- نوآوریهای علامه نایینی در اصول. در این قسمت، مولف محترم، تحت عنوان «نوآوریهای نایینی در دانش اصول» نخست فهرستی از مبتکران و نوآوران علم اصول قبل از شیخ مفید تا شیخ انصاری را یاد نموده، سپس به نقل تعریف جدید نایینی از علم اصول پرداخته که با این تعریف، قلمرو مسائل اصولی از علوم دیگر به شیوه‌های قانونمند، متمایز و جدا خواهد شد. «متمم جعل» تبیین گردیده و تعیین مفهومی و مصداقی «قضیه حقیقیه» به قدر کافی تشریح شده و این که چگونه علامه نایینی در گسترش و پرورش آنها در دانش اصول، ابتکار و نوآوری نموده سخن به میان آمده است. بحث «ترتب» ـ که یکی از مسائل بحث انگیز در علم اصول است ـ و جمعی آن را باطل و گروهی استوار نموده‌اند، علامه نایینی آن را پذیرفته و به شیوه‌ای ابتکاری به پردازش آن همت نهاده سپس به مفهوم و امکان ترتب از محورهای بحث ترتب اشاره و امر به مهم به هنگام نافرمانی امر اهمّ را ممکن دانسته و دلایل آن را بیان نموده است.
۲ ـ نوآوریهای حضرت امام خمینی(ره)« خطاب‌های قانونی در اندیشه اصولی امام خمینی(ره) از جمله مباحث این مجموعه است. در آن، نوآوریهای حضرت امام(ره) در خطاب‌های قانونی گرد آمده و شهید مصطفی خمینی«ره» از آن به عنوان «اصل اصیل» یاد نموده است. تبیین و تشریح مفهوم خطاب‌های قرآنی، شناخت خطاب‌های شخصی و قانونی و مواردی از دانش اصــولی که نوآوریهای حضرت امام در آنها نمود روشن دارد، به قلم آمده است.
۳ـ نوآوریهای استاد شهید حاج آقا مصطفی خمینی(ره). مواردی از رویکردهای نوین وی در دانش اصول از جمله: دیدگاه انتقادی نسبت به گستره بی‌حساب مباحث اصولی و لزوم پاک سازی آن از زواید، دیدگاه‌های روش شناختی و اصلاحی، رویکردهای نوین در مسائل اصولی، نوآوری و بهره‌مندی از اصل سهولت و آسان‌گیری در استنباط درست احکام دین و اشاره به مواردی از آن رویکرد قرآنی در دانش اصول، معنای واژه امر، حجّـت بودن خبر واحد و مخاطبان قرآن را می‌توان یاد نمود.
۴ ـ از جمله مباحث این مجموعه «جایگاه شهرت در اندیشه محقق اردبیلی(ره)» است. در این قسمت، اقسام شهرت اعم از شهرت روایی، شهرت عملی، شهرت فتوایی، سپس تحت عنوان «گزیده سخن»، عدم دسترسی به موضع ثابت و استوار محقق اردبیلی درباره شهرت، اشاره شده و در جمع بندی مباحث، به این نتیجه توجه شده که دیدگاه محقق اردبیلی در رابطه با شهرت، یکسان و هماهنگ نیست.
۵ـ نوآوریهای نایینی در فقه. در این فراز از کتاب، مولف محترم پس از بیانی کوتاه درباره ویژگی‌های عصر علامه نایینی، بدعت، یا نوآوری را تبیین و به بخش بندی و ضابطه سازی وی در فقه اعم از عبادات و معاملات، ولایت فقیه و گستره آن، اثبات و ضرورت شناخت نقش زمان و مکان در استنباط و اجتهاد، نمایاندن توانایی فقه در پاسخ به نیازهای دینی انسان در تمام زمینه‌ها، بهره‌مندی بیشتر از قرآن و نهج البلاغه در استنباط احکام شرعی و همچنین همراه نمودن بینش فقهی با بینش تاریخی و سود جستن از سیره و تاریخ، در بسیاری از استنباط‌های احکام شرعی، سخن به میان آورده است.
۶ ـ نوآوریهای شهید صدر(ره) تحت عنوان نگاه فقهی شهید صدر به مسائل اقتصادی از دیگر بخش‌های این اثر است که در آن نخست به سه ویژگی از ویژگی‌های نوشتاری وی اشاره شده؛ نگرش سیستمی، مکتب اقتصاد و واقعیت نگری، همچنین مباحثی درباره اهمیت بنیادین اجتهاد و اکتشاف، مفاهیم رهگشا و پاره‌ای از مفاهیم از جمله خلافت انسان، عدالت اجتماعی، نقش دولت اسلامی در نظام اقتصادی، احکام پایدار و ناپایدار، قلمرو ترخیص (منطقه الـفراغ)، دامنه ولایت ولی امر مسلمین از جمله نظارت و نرخ‌گذاری و ذکر فهرستی از وظایف دولت اسلامی، به چشم می‌خورد.
۷ـ گردشگری (و صنعت توریسم) در قرآن با نگاه فقهی. در این فراز از کتاب، نویسنده محترم با بهره‌وری از آیات کریمه قرآن و بر دو محور «دستورها» و «برنامه‌ها» و ارائه نمونه‌ها و الگوها، بحث گردشگری را آغاز و با تبیین واژگان «سیر» و «سیاحت»، نمونه‌هایی از سیر و سیاحت را می‌نمایاند؛ سیاحت حضرت عیسی مسیح، مهاجرت حضرت ابراهیم، سفرهای فرزندان حضرت یعقوب، گردشگری دو گردشگر ناهمگون حضرت خضر(ع) و حضرت موسی(ع) و ذوالقرنین و سپس با یک سخن پایانی درباره لزوم رونق بخشی به صنعت توریسم در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران پایان این بخش از مجموعه را رقم می‌زند.
۸ـ بخش پایانی این مجموعه به «محیط‌زیست در نگاه فقه و فقیهان اختصاص یافته و هدف آن است که زوایایی از نگـاه مثبت اسلام به محیط‌زیست به مخاطبان ارائه شود. در این فراز پایانی، نخست، «طبیعت» توصیف شده و این که هیچ تمدنی بدون طبیعت، اســتوار نخواهد ماند و سپس به انتقاد از تمدن غرب در هدم و نابودی بی‌حد و حساب طبیعت و آثار زیانبار آن پرداخته و تنها راه برون رفت از این فاجعه انسانی را رویکرد به فرهنگ‌های شرق (اسلام) دانسته شده است.
