شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رسا: چهارمین نشست تخصصی اصول و فلسفه فقه به همت گروه پژوهشی فقه و حقوق اسلامی دفتر تبیلغات اسلامی امروز در سالن همایش های دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.
این نشست که با حضور اساتید، کارشناسان، پژوهشگران و دانش پژوهان برگزار شد؛ حجت الاسلام صرامی، رییس و عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به عنوان ارائه دهنده، حجت الاسلام شفیعی، مدیر و عضو هیات علمی گروه فقه و حقوق اسلامی مرکز پژوهش های علوم اسلامی و انسانی با عنوان دبیر علمی نشست و حجت الاسلام دکتر حائری، عضو هیات علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد و حجت الاسلام و المسلمین الهی خراسانی، مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد و عضو شورای علمی گروه فقه و حقوق اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با عنوان اساتید ناقد به ارائه، نقد و تحلیل کتاب منابع و ادله علم اصول فقه و مقاله تمایزات منابع علم فقه و علم اصول فقه پرداختند.
رییس و عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق در ابتدا با تسلیت رحلت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، علم فقه و اصول علم فقه را با کتاب تالیفی خود توضیح داده و با توجه به اصول علمی و متقن به وجه تمایزات آن پرداخت و گفت: قدما استصحاب (حکم کردن) را از عقل می دانستند در حالی که باید براساس روایات بررسی کرد.
عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم اسلامی ادله سید مرتضی، شیخ انصاری، ابن ادریس، محقق خراسانی و … را به صورت تفسیری و معیاری بررسی کرد و در باب هریک توضیحاتی ارائه داد.
در ادامه دکتر حائری با تشکر از کتاب فصیل اصول فقه آن را خوب ارزیابی کرده و در مقام نقد گفت: در نگاه سید مرتضی ظواهر، خبر واحد و … موجب تکمیل موضوع می شود و اینکه مولف نوشته اند سید مرتضی حرف خود را در عمل انجام نداده درست نیست و ایشان هم به ادله ظنی توجه داشته است و هم توجه نکرده است.
وی در باب استصحاب افزود: بزرگان استصحاب به ظن را جایز نمی دانستند مانند شیخ انصاری و به اعتقاد من با توجه به بزرگی استصحاب از اخبار و روایات استفاده نمی کردند، از سویی دیگر ابن ادریس خبر را حجت نمی داند و برخی جاها نیز که نقل می کند می گوید درست نیست.
عضو هیأت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه تصریح کرد: مرحوم علامه طباطبایی دانش اصول را اعتباری می دانستند و گفته اند: برخی اعتباری و برخی نیستند حال مولف این کتاب معنای اعتباری را طبق نظر علامه می پندارد یا نظر دیگری بر آن حاکم است؟
در ادامه این نشست حجت الاسلام الهی به ایراد سخن پرداخت و ضمن تسلیت ایام وفات شهادت گونه حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) اخت الرضا (علیه السلام) کتاب را منبعی از ذخایر دانست و گفت: در باب کتاب های تالیفی مثلی است که می گوید برخی کتاب ها را هدیه، برخی را بخوان و برخی را نگه دار و پس از مطالعه این کتاب قطعا آن را باید در کتابخانه شخصی نگه داری کرد.
وی فرمایش علامه طباطبایی مبنی بر اعتبار و استفاده از ادله ظنی در اصول فقه در اعتباریات و غیر اعتباریات مانند ظهور را از نقاط مرکزی و ثقل کتاب معرفی کرد و گفت: در مباحث روشی باید رویکرد مشخص شود که توصیفی است یا معیاری؟ چراکه در این کتاب در بخش هایی مانند فرمایشات شیخ انصاری، سید مرتضی و… توصیفی و در بخش هایی دیگر به مانند ادله عقلی و نقلی به ذکر معیار بسنده کرده است که این روش موجب عدم تمرکز مخاطب در خوانش این کتاب خواهد شد.
مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد و عضو شورای علمی گروه فقه و حقوق اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با تاکید بر منبع کتاب که کفایه الاصول می باشد آن را یک سوال واحد و مبهم عنوان کرد و افزود: این منبع می توانست گسترش پیدا کند و از علوم جدیدتر نیز استفاده کرد و همچنین در بحث توصیفی و معیاری، محصور کردن محیط تحقیق درست نیست.
وی در پایان با اشاره به مکتب عقلانی سید مرتضی در بغداد و میرزای قمی صاحب قوانین خاطرنشان کرد: سبک و مکتب این دو کاملا با هم متفاوت است و از این رو در گزارش توصیفی نمی توان غفلت کرد و در محیط معیاری نیز اصول فقه مطلوب متن قرار می گیرد.
