شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مسئول مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان با تأکید بر این موضوع که نظامات دموکراسی تفاوت جوهری با نظام سیاسی اسلامی دارند، گفت: فقهای حکومت نگر با اجتهاد پاسخگو باید از برداشت‌های شخصی خارج شوند و اجتهاد روشمند که یکی از دغدغه‌های مقام معظم رهبری است را، تدوین کنند. همچنین معاون آموزش حوزه علمیه خراسان، بیان کرد: وجود استعدادهای برتر در حوزه، باید زمینه‌ای باشد تا فرایند استنباط‌های فقهی و اصولی را کوتاه‌تر کنند.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر نوایی به عنوان نخستین سخنران در اجلاسیه سالانه نخبگان و استعدادهای برتر این حوزه، ضمن تبریک ایام پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در زمینه مبانی و روش‌های نظام سازی سیاسی و نظامات نهفته درون آن، مطالبی را ارائه و بیان کرد.
مسئول مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان با اشاره به تفاوت ساختاری و ماهوی بین نظام سازی سیاسی و سایر نظامات برخاسته از آن در فقه الحکومه با سایر نظام سازی‌های بشری وجود دارد، تشریح کرد: تفاوت اساسی آن این است که در نظامات مبتنی بر اندیشه بشری به مانند دموکراسی و نظام‌های لیبرال و سکولار، چون امر موجودی ندارند و به سراغ وحی و اراده الهی در نظام تشریع نمی‌‌روند، خودشان به تکوین نظامات و از جمله نظام سیاسی می‌‌پردازند.
نوایی با بیان اینکه در نظام سیاسی اسلام و سایر نظامات، امر موجودی از کتاب و سنت هست، افزود: مجتهد حکومت نگر و سیستمی نگر، به سراغ متن می‌‌رود و از درون متن شریعت، به کشف نظامات می‌‌پردازد. پس نظام سازی‌های بشری در صدد تکوین بر می‌‌آیند ولی در نظام سازی‌های الهی، مجتهد نظام ساز با اجتهادف به کشف و استخراج می‌‌پردازد.
وی بابیان اینکه در نظام سازی اسلامی رویکرد مبنا شناختی و مفهوم شناسی وجود دارد، گفت: فقه اسلامی چون برگرفته از کتاب و سنت است دارای ظرفیت و استعداد بی پایانی میباشد و به خاطر این خاصیت و جوهره قوی بود که سبب شد فقه اسلامی روزبه‌روز گستره پهناوری را فراهم کند.
مسئول مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان، با اشاره به اینکه روزی مردم تکالیف خود را بر اساس کتاب و عترت دریافت می‌‌کردند اما پیچیدگی امروز را نداشت، افزود: ما مدعی هستیم اسلام رسالت ابدیه، ختمیه، عام و تحول‌آفرینی است، لذا فقه ما به لحاظ جوهره ذاتی، فقهی تحلیلی مبتنی بر آیات و روایات است و به صورت انطباق زمانی، ساری و جاری میباشد و حوزه‌های علمیه باید به تدوین و کشف نظامات بپردازند.
وی با تأکید بر تدوین نظامات مختلف ازجمله نظام‌های اقتصادی، سیاسی و…، برای اداره نظام سیاسی اسلامی، ادامه داد: نظام سیاسی ما در فقه الحکومه باید مدون شوند. فقه الحکومه دارای ماهیت تاسیس است و میخواهد نظام سیاسی را تدوین و کشف نماید که پس از تاسیس نظام در دل نظام سیاسی، فقه حکومتی معنا می‌شود.
نوایی با اشاره به تفاوت بین فقه سیاسی، فقه الحکومه و فقه حکومت، تصریح کرد: می‌شود فقه سیاسی داشت اما فقه حکومتی نداشت مثلاً در زمان صفویان برای برگزاری نماز جمعه و بودونبود آن بحث می‌شده اما فقه الحکومه و فقه حکومتی غالب بر نظامات جامعه وجود نداشته است.
وی بابیان اینکه فقه سیاسی به پرسش‌های سیاسی پاسخ می‌دهد، افزود: ما به فقه الحکومه و حکومتی نیاز داریم لذا برای تدوین نظامات بر اساس فقه حکومتی در دل سیستم و نظام سیاسی باید تلاش شود.
مسئول مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان، بابیان اینکه نظامات در تفکر اسلامی و غیر اسلامی ماهیتاً باهم تفاوت جوهری و ماهوی دارند، گفت: در نظامات مبتنی بر لیبرالیسم هیچ میراث موجودی نیست و مکتبی وجود ندارد و شریعت ایمانی مدنظر نیست و آن‌ها خود از صفر و مبنا، بافکر و اندیشه بشری، به تأسیس نظام سیاسی که بر اساس آن نظامات دیگر را درست کردند، پرداختند و تماماً امر بشری است و از ذهن و اندیشه بری است و به آن دمکراسی می‌گویند.
استاد حوزه علمیه مشهد با تأکید بر این موضوع که نظامات دموکراسی تفاوت جوهری با نظام سیاسی اسلامی دارند، تصریح کرد: فقهای حکومت نگر با اجتهاد پاسخگو باید از برداشت‌های شخصی خارج شوند و اجتهاد روشمند که یکی از دغدغه‌های مقام معظم رهبری است را، تدوین کنند.
نوایی بابیان اینکه مجتهد سیستم نگر، کتاب و سنت، بن‌مایه‌ی تدوین نظامات اسلامی است، مطرح کرد: پیش روی ما، کتاب و سنت است و بر اساس آن به تدوین نظام سیاسی و نظامات موردنیاز آن روی آورده‌ایم.
وی ابراز کرد: ماهیت، ماهیت کشف است و برای تدوین نظام سیاسی و نظامات درون آن، که همچون یک منظومه هستند و نظام سیاسی همانند مرکزیت آن است، باید تدوین شود و با مراجعه به کتاب و سنت، فقه را تولید و بالنده کنیم و نخبگان و استعدادهای برتر، باید برای تدوین نظامات فروع در نظامات، تلاش کنند.
مسئول مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان، ضمن تأکید بر این موضوع که باید نظامات سیاسی ما با ماهیت روشی و خارج از زمان و مکان، تدوین شود، خطاب به مستعدان برتر گفت: نظام سیاسی به معنای حکومت اسلامی، حکم شتاب‌دهنده و پیشران برای اجرای شریعت دارد و موج و حیات ایجاد می‌کند لذا وقت‌های فراغت خود را در بحث تهیه نظام سازی خرج کنید.
نوایی خاطرنشان کرد: ما برای نظام سازی سیاسی به مبناهای « توحید»، « ولایت و امامت» و « عدالت» نیاز داریم.
وی بابیان اینکه نقطه ثقل مسئله توحید است چون نظام سیاسی و اقتصادی و حقوقی یک پیوست غیرقابل‌گسست باعقیده دارند و عقیده مبنا است و همه بر بستر آن می‌رویند و جهت می‌یابند، افزود: همه نظامات باید بر اساس عقیده به توحید تنظیم شود و مشهود و ملموس باشند و ولایت در تمام قوانین آن مشهود باشد و برای تأسیس آن، مقیاس عدالت لازم است و باید در همه‌ی ارکان وجود داشته باشد.
مسئول مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان، با تأکید بر اینکه مقالات نظری باید به عرصه‌ی عمل وارد شوند، گفت: باید دیدگاه‌های تفسیر اساس اسلام در مورد عدالت را بدانیم و همه باید دیدگاه اسلامی داشته باشند.
وی بابیان اینکه نظام سیاسی که چتر کلی دارد باید عقیده الاسلامیه باشد، خاطرنشان کرد: بقا و شکوه جامعه اسلامی است و نفع سبیل، ولی، امام و حاکم و توحید را بر مصدر حکومت می‌نشاند، نظام سیاسی فقه الحکومه است و فقه حکومتی میخواهد در دل این نظامات بقیه نظامات را مطرح کند.
این استاد حوزه علمیه مشهد تصریح کرد: بینش توحیدی چنان گرانسنگ است که اگر در ساخت نظام سیاسی و نظامات آن، مورد توجه قرار نگیرد، نظام سیاسی، بی روح و محتوا خواهد بود و حرکت‌های توحید محورانه باید در ساخت نظام سیاسی مشاهده گردد و روح اصلی سیستم را تشکیل دهد.
وی با بیان اینکه امر ولایت و امامت به عنوان چتری کلی بر نظام سیاسی سایه بیفکند و در همه حرکت‌های نظام سیاسی، ولایت ولی امر مشاهده گردد، در پایان گفت: عدالت باید روح سیستم را تشکیل دهد و کافی نیست که ما بدانیم اسلام و پیامبر اکرم(ص) و امام علی علیه السلام در باره عدالت چه گفته و چه کرده اند، البته اینها را باید بدانیم و علاوه تصور واقعی اسلام از عدالت به تمام و کمال دانسته شود و در نظام سیاسی در نظر گرفتته شود که باالنهایه، منجر به عمل گردد و در صحنه اجتماعی و در تمام ارکان نظام سیاسی، عدالت دیده شود.
همچنین، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حمید علوی آزیز در اجلاسیه سالانه نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان که با حضور مدیر حوزه علمیه خراسان، در مدرسه علمیه سلیمانیه مشهد برگزار شد، گفت: با توجه به مسئله روش‌شناسی و وجود استعدادهای برتر در حوزه، باید زمینه‌ای را فراهم کرد تا فرایند استنباط‌های فقهی و اصولی کوتاه‌تر شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از دغدغه‌ی سال‌های متمادی حوزه توجه ویژه به نخبگان و استعدادهای برتر بود، گفت: ضمن تقدیر از تلاش‌های حجت‌الاسلام والمسلمین نوایی و گروه همکاران شان در مرکز نخبگان و استعدادهای برتر حوزه علمیه خراسان، مرحله‌ی شناسایی‌های مستعدان برتر در عرصه‌های مختلف انجام پذیرفته و ادامه دارد.
معاون آموزش حوزه علمیه خراسان، خطاب به مستعدان برتر گفت: استعداد برتر و نخبگی باید فضایی برای طی کردن بهتر مسیر علمی باشد و توقف در سطح تحصیلی، معنا ندارد.
وی با طرح این سؤال که در حوزه‌های علمیه چرا رسائل و مکاسب خوانده می‌شود، تصریح کرد: ما می‌خواهیم از مرحوم شیخ انصاری روش‌شناسی را بیاموزیم که چگونه مسائل فقهی و اصولی را حل کنیم.
علوی آزیز با اشاره به اینکه چگونه در مورد یک مسئله فقهی یادداشت یا مقاله بنویسیم، ابراز کرد: مرحوم شیخ انصاری در مسائل اصولی و فقهی بحث اصطلاح‌شناسی را مطرح می‌کند و برای حل آن گام اول را اصطلاح و لغت‌شناسی و گام دوم را پیشینه و سابقه مسئله می‌‌داند.
وی بابیان اینکه گام بعدی موضوع و تحلیل بحث است، افزود: به طور مثال، مرحوم شیخ انصاری در گام‌های بعدی اقوال مسئله و خوانش‌های متعدد در مسئله، صاحبان اقوال و ادله‌ی اقوال را مطرح می‌کند.
گفتنی است، در این مراسم به نفرات برتر نخستین المپیاد علمی آموزشی فقه و اصول حوزه خراسان جوایز نفیسی اهدا شد و از چهل نفر نخست آن نیز، تقدیر به عمل آمد. آقایان مجتبی کرامتی، محمد اسداللهی و مرتضی مقصودی، به ترتیب نفرات اول تا سوم نخستین المپیاد علمی آموزشی فقه و اصول حوزه علمیه خراسان را کسب کردند.
همچنین، رونمایی از اطلس فعالیت‌های انجام‌شده، برنامه‌ها و افق‌های پیش روی مرکز نخبگان و استعداد برتر حوزه علمیه خراسان و همچنین نرخ رشد سالانه استعداد برتر در عرصه‌های علمی و عملیاتی، از دیگر برنامه‌های این مراسم بود.
منبع: حوزه علمیه خراسان
