قالب وردپرس افزونه وردپرس
خانه / آخرین اخبار

آخرین اخبار

آخرین اخبار در حوزه اصول فقه و اجتهاد، اقتصاد و بازار، فرهنگ و ارتباطات، خانواده و سلامت، حکومت و قانون

تأملی بر نظریه منطقه الفراغ/ محمود حکمت‌نیا

تأملی بر نظریه منطقه الفراغ/ محمود حکمت‌نیا

نظریه «منطقه الفراغ» را شهید سید محمدباقر صدر مطرح کرده است. وی در این نظریه می‌کوشد، حوزه‌ای معین از روابط متغیر و متحول را تعریف کند که ولی امر می‌تواند با توجه به اصول و ضوابطی در آن قانونگذاری کند. نوشته حاضر می‌کوشد ابتدا با بیان ماهیت، ممیزات و ویژگی‌های این نظریه را شمرده، جایگاه آن را در ساختار فقه بیابد. در ادامه نوشتار به اثبات نظریه اشاره خواهد شد و این نکته بررسی می‌شود که با فرض پذیرش منطقه متحول، هنگامی می‌توان به این نظریه پایبند بود که یگانه شیوه قانونگذاری، واگذاری آن به «ولی امر» باشد یا دست …

توضیحات بیشتر »

لباس احرام؛ ترک دنیا به مثابه مقصد شریعت/ مصطفی قناعتگر

لباس احرام؛ ترک دنیا به مثابه مقصد شریعت/ مصطفی قناعتگر

اختصاصی شبکه اجتهاد: می‌توان «ترک دنیا» را یکی از مقاصد بنیادین شریعت اسلامی دانست. این مفهوم به معنای دوری از وابستگی‌های مادی، توجه به معنویت و آماده شدن برای زندگی اخروی است (مترادف زهد). این مقصد در عبادات مختلف، از جمله حج، به اشکال گوناگون نمود پیدا می‌کند. حج، فرصتی بی‌نظیر برای تمرین «ترک دنیا» و تجربه زندگی‌ای ساده و معنوی است. در روایات امامیه، به علل و فلسفه تشریع حج اشاره شده است که شامل بزرگداشت خداوند[۱]، تطهیر از گناهان[۲]، سلامتی جسم و افزایش روزی[۳]، رونق اقتصادی[۴] و تبادل فرهنگی[۵] می‌شود. اما در میان این اهداف، مفهوم «ترک دنیا» …

توضیحات بیشتر »

دو خسران در سپهر اجتهاد: غیبت فلسفهٔ شریعت و فلسفهٔ فقه/ راهی به‌سوی فقهی زنده و زمان‌شناس

دو خسران در سپهر اجتهاد؛ غیبتِ فلسفهٔ شریعت و فلسفهٔ فقه/ افقی به‌سوی فقهی زنده و زمان‌شناس

شبکه اجتهاد: فلسفهٔ شریعت، گمشده‌ای اصیل در منظومه معرفت دینی ماست؛ نه یک زینت نظری، بلکه بنیانی گفتمانی برای فهمِ شریعت و بازسازی عقلانیت فقهی. در روزگاری که فقه گرفتار تکرار قواعد و فروبسته در دایره فروع شده، بازگشت به چراییِ تشریع، نسبتِ شریعت با انسان، و هدف‌مندی احکام، ضرورتی دوچندان یافته است. این نوشته، با تأکید بر بحران غیبت دوگانه‌ی «فلسفهٔ شریعت» و «فلسفهٔ فقه»، بر آن است تا نشان دهد فقه، بدون ادراکِ حکمتِ تشریع، نه توان پاسخ‌گویی به تحولات زمانه دارد و نه مجال حضور در صحنه تمدن. آنچه در پی می‌آید، دعوتی است به تأمل در …

توضیحات بیشتر »

تعقل فقیهانه بر مدار تعاملات انسانی

تعقل فقیهانه بر مدار تعاملات انسانی؛ مروری بر ۱۰۰۰ جلسه درس خارج فقه ‌التعامل و‌التعایش

پس از برگزاری هزار جلسه درس خارج با موضوع «فقه‌ التعامل و‌التعایش مع مختلف الملل و النحل»، استاد محمد عندلیب همدانی در گزارشی علمی، بخشی از دستاوردهای این مسیر فقهی را مرور کرده است؛ مسیری که در آن «تعقل فقیهانه» به‌عنوان روشی نوین و پاسخ‌گو در کانون اجتهاد قرار گرفته و ظرفیت‌های فقه امامیه در عرصه‌های بینافرهنگی، بین‌المللی و بین‌الادیانی به محک تأمل و استنباط نهاده شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در طول تاریخ حوزه‌های علمیه، تلاش برای ارتقاء فقه شیعه از وضعیت انفعالی به جایگاه پاسخ‌گو و تمدن‌ساز، همواره دغدغه شماری از فقها و اندیشمندان برجسته بوده است. …

توضیحات بیشتر »

بازخوانی سه بُعد شخصیت شیخ اعظم انصاری؛ ما کجا ایستاده‌ایم؟

بازخوانی سه بُعد شخصیت شیخ اعظم انصاری؛ ما کجا ایستاده‌ایم؟

استاد سید محمدرضا سیستانی در سخنانی، به بازخوانی سه بُعد اساسی از شخصیت فقیه سترگ شیخ انصاری پرداخت. او بُعد علمی شیخ را در آثار بی‌بدیلی همچون رسائل و مکاسب و تأثیر ماندگار آن بر نظام آموزشی حوزه‌ها برجسته کرد. در بُعد عقلی و تدبیری، از نقش ایشان در تثبیت مرجعیت عامه، مواجهه حکیمانه با بحران‌های اجتماعی زمانه، و ایستادگی در برابر دربار و نفوذ دولت‌های بیگانه سخن گفت. در بُعد اخلاقی و تقوایی نیز نمونه‌هایی از زهد، پارسایی و بی‌اعتنایی وی به مال و مقام را یادآور شد و در پایان، مخاطبان را به تأمل در این پرسش برانگیخت …

توضیحات بیشتر »

۱۴ خرداد و بازخوانی یک مکتب

۱۴ خرداد و بازخوانی یک مکتب

شبکه اجتهاد: ۱۴خرداد، فقط سالروز وداع با یک رهبر نیست؛ فرصتی است برای بازخوانی مکتب امام خمینی، مکتبی که فقه را از حاشیه‌نشینی تاریخی خارج کرد و آن را به نیرویی زنده برای بازسازی جامعه بدل ساخت. نظریه بنیادین امام، یعنی تبدل موضوع و تحول حکم، نقطه عزیمت یک فقه آینده‌نگر بود؛ فقهی که به‌جای فرار از تغییرات اجتماعی، آن‌ها را به رسمیت می‌شناسد و از درون خود پاسخ می‌دهد. در امتداد این اندیشه، شهید مطهری با نظریه احکام ثابت و متغیر، سازوکار فلسفی این پویایی را بنیان نهاد؛ تا نشان دهد چگونه می‌توان در دل سنت، عقلانیت و تحول …

توضیحات بیشتر »

حسن و قبح در فقه حکومتی امام خمینی: از جعل اعتباری تا اهداف شریعت/ هادی غلامی

حسن و قبح در فقه حکومتی امام خمینی: از جعل اعتباری تا اهداف شریعت/ هادی غلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه از فقه حکومتی امام راحل برمی‌آید، این است که احکام تابع مصالح و مفاسدی است که فقیه آن را ادراک می‌کند و احکام متلقّی به فهم فقیه از مصالح و مقتضیات زمانی و مکانی است. اگر فهم فقیه از مصالح آنی و زمانی را ملاک خود قرار دهیم، که البته این فهم نیز بدون ضابطه و قاعده‌ای نیست، لکن مسئله‌ای اساسی در این نوشتار این است که این نحوه درک و حکم نسبت به احکام، ما را به نسبیت می‌کشاند؛ و قاعدتاً مرحوم امام قائل به نسبیت پیرامون احکام و عدم واقع خارجی داشتن آن‌ها نیست. …

توضیحات بیشتر »

بازخوانی تخصیص قرآن به خبر واحد

بازخوانی تخصیص قرآن به خبر واحد؛ سیر تاریخی و تحلیل تطبیقی میان امامیه و احناف

در نسبت پرچالش میان «قطعیت قرآنی» و «ظنیت خبر واحد»، نظریه تخصیص قرآن به خبر واحد، به نقطه‌ای کانونی در منازعات اصولی بدل شده است؛ مسئله‌ای که صرفاً یک نزاع فنی نیست، بلکه گره‌گاه تقابل دو نظام معرفتی و دو رویکرد هرمنوتیکی به منابع دین است. شیخ حیدر حب‌الله در نشست علمی اخیر خود، با نگاهی تطبیقی و تحلیلی، ریشه‌های این نزاع را در تفکیک میان «قطع عرفی» و «قطع منطقی»، و همچنین در تفاوت تلقی‌ها از ماهیت تخصیص – از «بیان» تا «نسخ جزئی» – بررسی کرده و تصویری از چگونگی شکل‌گیری نظام‌های متفاوت اصولی، ارائه می‌دهد؛ تصویری که …

توضیحات بیشتر »

امام خمینی و انقلاب در پارادایم فقهی حیل/ علی راد

امام خمینی و انقلاب در پارادایم فقهی حیل/ علی راد

شبکه اجتهاد: حضرت امام خمینی(ره) در کتاب البیع خود به مناسبت بحث از ربا با رویکرد استدلالی به نقد حیل در فقه اسلامی می‌پردازد و آن را نا سازگاز با حکمت تشریع حرمت ربا و فلسفه کسب و تجارت در آموزه‌های اسلامی می‌داند و بر این مهم تاکید دارد که حیل ربا با علل تحریم ربا چون ظلم، فساد اموال و تعطیلی تجارت در تضاد است لذا هم چنان حرمت بر معاملات با حیل ربا جاری است؛ ایشان مناقشات و نقدهای جدی بر نظریه جواز حیل دارد و تمایز نظریه اجتهادی وی در این مسئله با دیگر فقهیان امامی و …

توضیحات بیشتر »

اندیشه فقهی و اصولی امام؛ درس روزانه‌ای که در حوزه جا ماند

اندیشه فقهی و اصولی امام؛ درس روزانه‌ای که در حوزه جا ماند

آیت‌الله نوری همدانی با بازخوانی خاطراتی ناگفته از سلوک علمی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، از عمق آشنایی خود با امام، همراهی با ایشان در میدان عمل، و نیز لزوم احیای مستمر مکتب امام در حوزه‌های علمیه سخن گفت و ابراز داشت: من در سفری به سوریه، ضمن بازدید از کتابخانه‌های بزرگ آن دیار، به کتابی با عنوان «ثوره الفقیه و دولته» دست یافتم که حدود پنجاه تن از اندیشمندان برجسته جهان از اقصی نقاط عالم، هر یک از منظری خاص به تحلیل قیام و نهضت امام پرداخته و مطالبی نگاشته‌اند. به‌راستی لازم است در حوزه‌های علمیه، درسی به روحیات، آثار و …

توضیحات بیشتر »

خمینی کبیر؛ از انقلاب فقهی تا انقلاب در فقه/ عباسعلی مشکانی

خمینی کبیر؛ از انقلاب فقهی تا انقلاب در فقه/ عباسعلی مشکانی سبزواری

شبکه اجتهاد: فلسفه وجودی انقلاب و جمهوری اسلامی، فهم و اقامه شریعت واحکام اسلامی در مقیاس تمدنی است. روشن است که  اگر بخواهیم نظام مقدس جمهوری اسلامی، -به عنوان داعیه‌‏دار پرچمداری دین در عرصه ملی و جهانی- به حرکت رو به پیش خود، با اقتدار و صلابت بیشتر ادامه دهد، ‏بایست به لایه‏‌های عمیق‌‏تر تمدنی وارد شده و عرصه فرهنگ، علم و دانش را نیز بر محور معارف اسلامی سامان دهد و اینگونه، انقلابی دیگر در عرصه فرهنگ و معرفت را رقم زند. بی‏‌شک دست‌یابی به علم دینی و علوم انسانی اسلامی – که نیاز ضروری و حیاتی جامعه شیعه …

توضیحات بیشتر »

نقد و بررسی الگوی فقه حکمرانی استاد خسروپناه/ حمید مغربی

نقد و بررسی الگوی فقه حکمرانی استاد خسروپناه/ حمید مغربی

اختصاصی شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای ارتقاء فقه از سطح احکام فردی و عبادی به سطح سیاست‌گذاری عمومی و طراحی ساختارهای اجتماعی صورت گرفته است؛ تلاشی که از آن با عنوان فقه نظام‌ساز یا فقه حکمرانی یاد می‌شود. یکی از چهره‌های شاخص این حوزه، استاد عبدالحسین خسروپناه است که دیدگاه او درباره «فقه حکمرانی» واجد نوآوری‌هایی قابل توجه، و در عین حال، پرسش‌هایی اساسی در ساحت روش‌شناسی و نسبت فقه با علوم انسانی است. در این یادداشت، ابتدا مهم‌ترین نقاط قوت دیدگاه ایشان مرور می‌شود و سپس به نقد علمی و ارائه‌ی پیشنهادهایی برای تقویت این نظریه پرداخته …

توضیحات بیشتر »

تقیه، امت و میدان؛ بازخوانی یک اصل مغفول در مناسبات بین‌المللی امت/ محمد باقری

تقیه، امت و میدان؛ بازخوانی یک اصل مغفول در مناسبات بین‌المللی امت/ محمد باقری

اختصاصی شبکه اجتهاد: بازداشت یکی از روحانیون شناخته‌شده ایرانی در سرزمین حجاز و در ایام حج تمتع، پس از انتشار ویدیویی با محتوای تند علیه سیاست‌های فرهنگی ـ سیاسی حکومت عربستان، اتفاقی است که در نگاه اول می‌توان آن را مسئله‌ای سیاسی یا رسانه‌ای دانست؛ اما در نگاهی عمیق‌تر، این واقعه می‌تواند مدخلی برای بازخوانی مجدد یکی از اصول فقهی مهجور در ادبیات معاصر ما باشد. مسئله تقیه، از آموزه‌های برجسته و حکیمانه تشیع در دوران اقلیت و مظلومیت بوده که در روزگار شکل‌گیری حکومت اسلامی در ایران، گمان رفت که دورانش به سر آمده است. حال آن‌که در سطح …

توضیحات بیشتر »

از آشوب متهورانه تا اصلاح «عالمانه»!/ علی محدث اردبیلی

از آشوب متهورانه تا اصلاح «عالمانه»!/ علی محدث اردبیلی

شبکه اجتهاد: در عصر رسانه‌ای کنونی که یک «کلیک» می‌تواند مصالح امت اسلامی را زیر و رو کند، هر اقدام دینی، به‌ویژه در بستر جهانی حج، نیازمند سنجش دقیق فقهی، سیاسی و تمدنی است. بازداشت حجت‌الاسلام قاسمیان پس از انتشار ویدیویی انتقادی در مکه، تنها یک حادثه شخصی یا سیاسی نیست؛ بلکه آزمایشی تمام‌عیار برای نظام تحلیل ما در فقه حکومتی، اخلاق امر به معروف، و مصلحت‌سنجی تمدنی است. این یادداشت کوشیده است تا با تکیه بر فقه شیعه، رفتارهای برآمده از غیرت دینی را در ترازوی حکمت شرعی و عقلانیت اجتماعی به قضاوت بنشاند: از آشوب متهورانه تا اصلاح …

توضیحات بیشتر »

بازنمایی بهشت و دوزخ در هنرهای تجسمی؛ امکان یا امتناع؟/ محمد عشایری منفرد

بازنمایی بهشت و دوزخ در هنرهای تجسمی؛ امکان یا امتناع؟/ محمد عشایری منفرد

شبکه اجتهاد: نمایشگاهی که به همت فعالان فرهنگی استان گیلان به نمایش درآمده و در بخشی از آن جزا و پاداش اخروی به تصویر کشیده شده است، این روزها از زاویه‌های مختلفی مورد گفت‌و‌گو قرار گرفت. بخشی از نقدها، نقدهای غیرعلمی بود که بدون توجه به همه ابعاد نمایشگاه و تحت تأثیر روایت ناقصی که رسانه‌های مخالف از واقعیت، ارائه کرده بودند، شکل گرفت. برای صاحب این قلم که واقع را از نزدیک ندیده، قضاوت درباره همه‌ی آن‌چه در نقد یا توجیه آن نمایشگاه گفته شده، دشوار است. مخصوصا آن‌که این قلم، با نقد شخص یا شخصیت مؤسسان زحمت‌کشِ نمایشگاه …

توضیحات بیشتر »

برای نظام‌سازی، نیازی به ابداع فقهی جدید نیست/ انتقاد از رویکردهایی که فقه را به احکام فردی محدود می‌کنند

برای نظام‌سازی، نیازی به ابداع فقهی جدید نیست/ انتقاد از رویکردهایی که فقه را به احکام فردی محدود می‌کنند

استاد محسن اراکی در نشستی علمی با تأکید بر رسالت تمدن‌ساز فقه، با انتقاد از رویکردهایی که فقه را به احکام فردی محدود می‌کنند، اظهار داشت: حوزه دیگر نمی‌تواند صرفاً به مسائل عبادی و شخصی بپردازد؛ مسئولیت اصلی ما، ارائه نقشه راه کامل برای اداره جامعه بر اساس ولایت الهی است. او با اشاره به ظرفیت‌های عظیم فقه جواهری، تصریح کرد: برای این نظام‌سازی، نیازی به ابداع فقهی جدید نیست، بلکه فهم عمیق و روشمند همین فقه غنی، کفایت می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، به دنبال بیانیه اخیر رهبر معظم انقلاب، حوزه علمیه قم، کهن‌ترین پایگاه علوم اسلامی شیعی، در …

توضیحات بیشتر »

ازدواج عرفی در جهان اسلام؛ از چالش تا راهکار / علی راد

ازدواج عرفی در جهان اسلام؛ از چالش تا راهکار / علی راد

شبکه اجتهاد: ازدواج عرفی، پدیده‌ای نوظهور در جهان اسلام معاصر، به ویژه در میان جوامع اهل سنت، با اشکال گوناگونی همچون نکاح مسیار و مصیاف، در دهه‌های اخیر رواج یافته است. گسترش این نوع ازدواج، به ویژه در کشورهای دارای جاذبه‌های گردشگری، نشان از ریشه داشتن آن در عوامل پیچیده فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد. اگرچه بررسی تفصیلی این عوامل نیازمند بحثی جداگانه است، باید اذعان داشت که بخشی از این گرایش، نتیجه مستقیم فشارهای اجتماعی و فرهنگی ناشی از مدرنیته تحمیل شده بر جهان اسلام است. این چالش، نیازمند بررسی دقیق و ارائه راهکارهایی متناسب با مقتضیات جوامع اسلامی …

توضیحات بیشتر »

سیره علمی امام جواد(ع)، الگویی برای آزاداندیشی/ سید محمدکاظم طباطبایی

سیره علمی امام جواد(ع)، الگویی برای آزاداندیشی/ سید محمدکاظم طباطبایی

شبکه اجتهاد: در زمان امام سجاد علیه‌السلام به جهت خفقان سیاسی، چندان صحبتی از مناظره و مباحثات درون‌دینی و برون‌دینی از ناحیه‌ی امامت نبود. در زمان امام حسن و امام حسین علیهما‌السلام نیز این بزرگواران به عنوان شخصیت‌هایی مقدس و نوادگان پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم مورد توجه بودند، اما مباحثات علمی با آن‌ها چندان گسترده نبود. فرهنگ عمومی آن زمان نیز این‌قدر سؤال نداشت که بخواهد احتجاج و مناظره کند. احتجاج و مناظره نیاز به فضا دارد و فضای لازم در دوره‌ی امامان حسن و حسین‌علیهما‌السلام پدید نیامده بود. مثلاً حضرت امام حسن علیه‌السلام یکی دو مناظره در مجلس معاویه با او …

توضیحات بیشتر »

سه مقطع درسی، یک منظومه اجتهادی در علم اصول

سه مقطع درسی، یک منظومه اجتهادی در علم اصول

در دهمین نشست از «تأمّلات علمی» که با محوریت کتاب «تعارض الأدله و اختلاف الحدیث» برگزار شد، پژوهشی مستند پیرامون تقریرات سه دوره درس خارج حضرت آیت‌الله سیستانی در یکی از مباحث کلیدی علم اصول ارائه گردید. حجت‌الاسلام سید مسعود مرتضوی با تحلیل تطبیقی این تقریرات، سیر تحول روشی و محتوایی آن‌ها را بررسی کرد و گزارشی تفصیلی از روند تدوین کتاب «المنهج فی علم الاصول» و پشت‌صحنه علمی آن ارائه داد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دهمین نشست از سلسله‌نشست‌های «تأمّلات علمی» با محوریت کتاب ارزشمند «تعارض الأدله و اختلاف الحدیث» با حضور اساتید و فضلای حوزه علمیه مشهد در …

توضیحات بیشتر »

تحقق فقه حکمرانی نیازمند روش‌شناسی فراتر از اجتهاد متعارف است/ چگونه فقه می‌تواند ساختار و سیاست عمومی تولید کند؟

تحقق فقه حکمرانی نیازمند روش‌شناسی فراتر از اجتهاد متعارف است/ چگونه فقه می‌تواند ساختار و سیاست عمومی تولید کند؟

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد که برای تحقق فقه حکمرانی، نیازمند روش‌شناسی خاصی هستیم که فراتر از اجتهاد متعارف – برای کشف حکم مطلوب- است. این روش‌شناسی باید به شناخت «انسان محقق» – وضع موجود- بپردازد که در علوم انسانی غربی برای تغییر انسان به کار می‌رود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد عبدالحسین خسروپناه در مدرسه «فقه حکمرانی» با موضوع «چیستی و قلمرو فقه حکمرانی» که با حضور طلاب و فضلای مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(ص) مشهد برگزار شد، به بررسی ابعاد، تفاوت‌ها، و الزامات فقه حکمرانی پرداخت و به تجربه‌ی فقدان الگوهای تئوریک در حوزه‌ی حکمرانی …

توضیحات بیشتر »

ما و اسلام سعودی؛ از آرمان تا واقعیت!/ محسن قنبریان

ما و اسلام سعودی؛ از آرمان تا واقعیت!/ محسن قنبریان

شبکه اجتهاد: اینکه سعودی -به تعبیر امام خمینی (ره)- اسلام سفیانی است و “بتهایی خطرناک تر از لات و هبل در چهره فریبی نو برپاست” و “حرم، حرم است اما نه برای ناس که برای آمریکا”؛ درست! اینکه بین اسلام انقلابی ما با اسلام آمریکاییِ عربستان از حج ابراهیمی تا مواجهه با مظلومین فلسطین تا نفی سبیل استکبار بر ثروت مسلمین و همکاری با صدام و آمریکا و اسرائیل و ده‌ها مساله دیگر چالش بوده و هست؛ درست! اما واقعیت سیاست و روابط بین‌الملل هم اقتضائاتی داشته است! از قیمت و تعداد بشکه صادرات نفت در اپک تا همکاری‌ای منطقه‌ای …

توضیحات بیشتر »

پیش‌بینی رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌حجه ۱۴۴۶ قمری در ایران

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی …

توضیحات بیشتر »

فقه بدون منظومه، شریعت بدون کرامت!/ با فقه تکه‌تکه نمی‌توان در دنیا سربلند بود/ فقه بدون عقلانیت، شایسته شریعت پیامبر(ص) نیست

فقه بدون منظومه، شریعت بدون کرامت!/ با فقه تکه‌تکه نمی‌توان در دنیا سربلند بود/ فقه بدون عقلانیت، شایسته شریعت پیامبر(ص) نیست

الآن فضا به‌گونه‌ای شده که بعضی تلاش می‌کنند اثبات کنند: نه «عقل» توانایی درک دارد، نه «مقاصد» باید لحاظ شود، نه خداوند در تشریعش عادل است، نه نظام فقهی داریم؛ فقط با احکام اتمیکِ بریده بریده مواجه‌ایم که باید به هر قیمتی به آن‌ها عمل شود! به گزارش خبرنگار اجتهاد، در سنت فقهی امامیه، استنباط احکام شرعی بر پایه متون معتبر دینی، اصول عقلایی، و قواعد اجتهادی دقیق استوار است. بااین‌حال، در سده‌های اخیر و به‌ویژه در تعامل با چالش‌های نوپدید اجتماعی، توجه به «مقاصد شریعت» به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های نظام‌مند در فهم و تفسیر شریعت، نزد برخی اندیشوران فقهی …

توضیحات بیشتر »

نمایه مقالات فقهی و حقوقی محیط‌ زیست و منابع طبیعی

نمایه مقالات فقهی و حقوقی محیط‌ زیست و منابع طبیعی

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه محیط زیست و منابع طبیعی، هنوز فقهی نوپاست که پژوهش‌های صورت گرفته در آن، به میزان کافی نیست. شاید کتاب‌هایی که در خصوص این باب فقهی نوپدید نگاشته شده است به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد. در این میان اما وضعیت مقالات کمی بهتر است و به میزان قابل قبولی رسیده است. این مقالات، برخی سویه فقهی و برخی سویه حقوقی دارند. در زیر، نمایه مقالات فقهی و حقوقی محیط زیست و منابع طبیعی، به تفکیک، از نگاه شما می‌گذرد. مقالات فقهی ۱- نظریۀ عمومی حقوق اسلامی محیط‌زیست؛ مبانی ایدئولوژیک و قواعد فقهی نویسنده مسئول: …

توضیحات بیشتر »

آنچه داریم «مسائل فقهی معاصر» است نه «فقه معاصر»! / فقه را با مسائل غیرمبتلابه فرد، جامعه و دولت فربه نکنیم/ تکثیر قواعد فقه محیط‌زیست، سودمند نیست

آنچه داریم «مسائل فقهی معاصر» است نه «فقه معاصر»! / تکثیر قواعد فقه محیط‌زیست، سودمند نیست

امروز یک رویکردی در حوزه علمیه ایجاد شده که تکثیر قواعد و ابداع قواعد جدید، یک ارزش محسوب می‌شود؛ با اینکه در بسیاری موارد، این قواعد، متداخل بوده یا صرفاً تغییر نام است و حقیقتاً قاعده نیست. در فقه محیط‌زیست پیشنهادم این است که به سراغ قواعد عقلایی برویم و با مطالعه تجربیات ارزشمند کشورها و دانشمندان این حوزه، فکری برای حل معضلات رو به تزاید زیست‌محیطی برداریم تا تکثیر قواعد فقهی. اختصاصی شبکه اجتهاد: محیط‌زیست اصلی‌ترین مسئله بشریت زمان حاضر است. به همین دلیل در دنیا کنوانسیون‌های متعددی در این زمینه تشکیل شده تا این بحران را مدیریت کند. …

توضیحات بیشتر »

نسبت فقه معاصر با حوزه پیشرو و سرآمد

نسبت فقه معاصر با حوزه پیشرو و سرآمد

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در نخستین نشست از سلسله‌نشست‌های «فقه معاصر، حوزه پیشرو و سرآمد»، با ترسیم چهره‌ای نو از فقه در نسبت با حکمرانی، از ضرورت عبور از فقه مسأله‌محورِ فردی به سمت فقه نظام‌ساز و تمدنی سخن گفت. بازخوانی پیام رهبر  انقلاب درباره نقش حوزه در پاسخگویی به مسائل پیچیده دنیای امروز، محور این نشست بود؛ نشستی که بر تولید نظریه، اولویت‌بندی مسائل و تحول در فرآیند آموزش و پژوهش فقهی تأکید ویژه داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در اولین نشست از سلسله نشست‌های «فقه معاصر، …

توضیحات بیشتر »

بازخوانی فقاهت و پروژۀ علوم‌ انسانی اسلامی در بیانیۀ رهبر انقلاب/ جلیل محبی

بازخوانی فقاهت و پروژۀ علوم‌ انسانی اسلامی در بیانیۀ رهبر انقلاب/ جلیل محبی

شبکه اجتهاد: بیانیه‌ آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ «حوزه‌ سرآمد و پیشرو» تصویری روشن و کل‌نگر از نهاد حوزه‌ علمیه به دست می‌دهد، اما نکته‌ تأمل‌برانگیز در این بیانیه، غیبت کلیدواژه‌ «علوم انسانی اسلامی» است و به‌جای آن، «فقه و فقاهت» و نظام فکری برآمده از فقه به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تولید علم و سامان‌بخش نظامات اجتماعی در جامعه‌ اسلامی، همانند سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب، معرفی می‌شود. در این رویکرد سنتی که دوباره جان گرفته است، علوم انسانی غربی اگرچه در مقام داده‌های تجربی و شناخت وضعیت موجود به رسمیت شناخته می‌شوند، اما فاقد صلاحیت برای تولید الگو‌های هنجاری و معرفتی در نسبت …

توضیحات بیشتر »

چشیدن حلاوت فقه در گروه فهم فقه اجتماعی است/ بحث فقه اجتماعی باید زودتر از این‌ها در حوزه آغاز می‌شد/ تحول در سیاست‌گذاری با احیای فقه اجتماعی ممکن است

چشیدن حلاوت فقه در گروه فهم فقه اجتماعی است/ بحث فقه اجتماعی باید زودتر از این‌ها در حوزه آغاز می‌شد/ تحول در سیاست‌گذاری با احیای فقه اجتماعی ممکن است

استاد محمدجواد فاضل لنکرانی با تأکید بر ضرورت احیای جایگاه فقه اجتماعی در درس‌های خارج حوزه، تصریح کرد که فهم صحیح فقه بدون توجه به ابعاد اجتماعی آن ممکن نیست. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) فقه اجتماعی را فقه اصیل اهل‌بیت(ع) دانست که در صورت تحقق، می‌تواند ساختار سیاست‌گذاری کشور را دگرگون سازد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیین رونمایی از فصلنامه «پژوهش‌های فقه اجتماعی» در دانشگاه باقرالعلوم(ع) با حضور جمعی از اساتید برگزار شد. در این مراسم استاد محمدجواد فاضل لنکرانی به بررسی ابعاد فقه اجتماعی و اهمیت آن در متون فقهی پرداخت و اظهار داشت: معرفی یک بعد مهم …

توضیحات بیشتر »

بررسی ابعاد نهادسازی علمی در اصول فقه مقارن

بررسی ابعاد نهادسازی علمی در اصول فقه مقارن

جلسه حلقه علمی «اصول فقه مقارن» به همت انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم برگزار شد. در این نشست، علاوه بر تصویب کلیات طرح جامع حلقه، اختصاص یک شماره از مجله «اصول» به مباحث اصول مقارن در سال ۱۴۰۴، آسیب‌شناسی وضعیت آموزشی اصول مقارن در حوزه‌های شیعه و اهل‌سنت، واکاوی منابع معاصر اصول در نشست‌های علمی و برگزاری گفت‌وگوهای مشترک با نهادهایی چون مؤسسه مذاهب اسلامی و شورای برنامه‌ریزی مدارس اهل سنت با محوریت مسائل روز، به تصویب رسید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به همت انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم، نشست حلقه علمی «اصول فقه مقارن» با حضور جمعی …

توضیحات بیشتر »

افرادی که همواره اعتقاد به پایان‌پذیری منابع طبیعی داشته‌اند!/ سید محمدحسین نبوی

افرادی که همواره اعتقاد به پایان‌پذیری منابع طبیعی داشته‌اند!/ سید محمدحسین نبوی

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن زیر گزارشی از کتاب اقتصاد محیط‌زیست و منابع طبیعی (همراه با ملاحظات اسلامی) تألیف آقایان سعید فراهانی فرد و رحمن بایزیدی است. این کتاب ۲۳۶ صفحه‌ای به زبان فارسی و در یک جلد، توسط انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است. کتاب مذکور برای دانشجویان رشته علوم اقتصادی در مقطع کارشناسی به‌عنوان یکی از منابع قابل‌استفاده درس «اقتصاد محیط‌زیست و منابع طبیعی» به ارزش ۲ واحد تدوین‌ شده است. این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و ده فصل است. در مقدمه، در مورد پیشینه‌ای از تعامل …

توضیحات بیشتر »
Real Time Web Analytics Clicky