دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

این شعار، امر مولوی ولی امر و حکم حکومتی است. البته به شکل حکم صادر نشده است و خواستند یک جلوه کلی و فراگیر تحت عنوان شعار سال پیدا کند و الا به نظر من حکم حکومتی است و لذا مطالبه می‌کنند. مخاطب شعار امسال که رونق تولید ملی است، آحاد ملت اعم از تولیدکننده و مصرف‌کننده و مسئولین هستند، لذا هر طیفی از مکلفین یک تکلیف در رابطه با این حکم حکومتی دارند. حکم حکومتی چه حکم اولیه باشد که مرحوم امام می‌فرمودند و چه حکم ثانویه باشد که مشهور می‌گویند، واجب الاطاعه است و دلیل آن‌هم آیه شریفه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج شیخ حسین وحید خراسانی دامت برکاته از بزرگ‌ترین و مشهورترین مراجع معظم تقلید شیعه است که در قم سکونت دارد. ایشان علامه‌ای محقق، فقیهی بزرگ، اصولی سترگ، متکلمی برجسته، مفسری ارجمند، خطیبی زبردست و مدافع معارف قران و عترت است. این مرجع عالیقدر شیعه حدود نیم قرن است در قم به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال دارد. آیت‌الله وحید خراسانی در حوزه علمیه مشهد و نجف به تحصیل پرداخت. پس از تکمیل تحصیلات معقول و منقول ابتدا سال‌ها در نجف و مشهد به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و سپس در نیم قرن …

کمک‌های دولتی خارج از ضمان پیش‌گفته باید مطابق با قوانین مصوّب و اختیارات مدیران باشد و البته آن‌ها نیز تابعی از مصالح و منافع عمومی هستند که خارج از آن‌ها نمی‌توان کاری کرد و اما کمک‌های مردمی حکم هدایا و صدقات را خواهد داشت و باید دقیقاً بر اساس نیّت و تصمیم آن‌ها عمل شود چه نیتی که بر زبان آورده‌اند و یا قراین قطعی بر آن دلالت می‌کند. البته شایسته است مجریان امور از صاحبان صدقات وکالت تامه بگیرند و به صلاحدید خود عمل کنند. اختصاصی شبکه اجتهاد: سیل‌های شدید و بی‌سابقه اخیر کشور، وظایف فراوانی را متوجه قشرهای …

شبکه اجتهاد: هنر امام خمینی با طرح  نظریه انسان قوسی دو ساحتی در عرصه اندیشه سیاسی؛ ایجاد تعامل منطقی و عقلانی میان دو حوزه ارزش‌های فطری انسان و واقعیت‌های جاری و طبیعی زندگی سیاسی است؛ ایجاد این تعامل که با مکانیزم اجتهاد سیاسی پویا و کلام سیاسی پویا و نیز با استفاده از تجربه علم سیاست ایجاد شده‌، توانسته است میان الزامات زمانه با آرمان‌های دینی و همچنین آرمانگرایی و واقع‌گرایی پیوند عقلانی و منسجم ایجاد کند. این تحقیق با این پرسش اصلی شروع شده است که مبنای انسان‌شناسی سیاسی امام خمینی(ره) بر «چه مفاهیمی» استوار است،  لازمه منطقی آنها  …

به نظر من تصویر قصور و تقصیر در دولت روشن نیست. به نظر من قصور دولت‌ها مثل تقصیر است. لذا به‌راحتی نمی‌توان در رابطه با دولت تقسیم کرد که بخشی قصور است که ضمانتی نیست و بخشی تقصیر است که ضمان دارد. به نظر من این تقسیم‌بندی در حوزه‌های مدیریتی و حکومتی، تفکیک قابل دفاعی نیست و اگر احتیاط نکنیم می‌توان گفت قصور دولت مثل تقصیر است. به‌هرحال دولت‌ها وظایفی دارند و این وظایف وقتی به‌صورت کلی، عملی و انجام نمی‌شود یا کمترین فضا برای سوءبرداشت از این قدرت حکومتی باز می‌شود، شما نمی‌توانید در این موارد تعبیر به قصور …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مدتی است عادت کرده‌ایم با طرح عناوینی که توضیح روشنی هم در مورد ماهیت و کیفیت آن‌ها وجود ندارد، برخی امور را کم‌ارزش و برخی دیگر را ارزشمند نشان دهیم. از جمله‌ی آن‌ها «فقه فردی» یا «فقه جزء نگر» در مقابل «فقه نظام» یا «فقه تمدنی» است. قریب به پنج دهه از طرح موضوع «فقه نظامات» می‌گذرد، اما توجه جدی به آن در حوزه‌های علمی ایران کمتر از دو دهه است که آغاز شده است. البته تا وقتی که منظور از «جدی» این باشد که اهتمام اشخاص و پژوهشگاه‌ها به آن زیاد شده است، نه اینکه الزاما …

به اعتقاد شهید صدر، ولی‌فقیه یعنی مجتهد و مجتهد کسی است که در حدود بشری مسلط بر خواست‌های شرع مقدس است. ولی‌فقیه براساس آن خواست‌های کلی، موظف است که احکام متغیر را صادر کند، اما از جانب خود نمی‌تواند حکمی صادر کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد سیدنورالدین اشکوری از نخستین شاگردان و همراهان متفکر شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر که ماه‌های اخیر در شهر قم حضور داشت، شب گذشته در جوار بارگاه ملکوتی حضرت امیرالمؤنین (علیه‌السلام) در پی سکته قلبی، در سنت ۸۱ سالگی درگذشت. به بهانه ارتحال  این یار دیرین شهید صدر، گفتگوی ایشان با محوریت «بررسی آراء و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سخن از عذاب بودن سیل‌های اخیر و همه مصایب طبیعی و ربط دادن ابتلاهای مناطقِ مستضعف و بخش‌های ستم دیده و بینوا به گناه و نسیان حق و یا فراموشی امام زمان و هر نوع تفسیر مشابه، هیچ اساس منطقی وقرآنی وشرعی ندارد. با دقت در اطراف وابعاد این حوادث شاهدی بر عذاب انگاری آن‌ نمی‌توان یافت. در این باره و با توجه به معارف بنیادین دینی و ب ویژه قرآنی هر گونه تصور عذاب بودن آن‌ها محل شک است. اگر سیل‌های اخیر ایران و زلزله‌های سابق و لاحق از مصادیق عذاب الهی بود (به هر دلیل …

شبکه اجتهاد: با وجود نوآوری و تحوّل خواهی در علوم حوزوی در ادوار مختلف، آن چه تراز علوم حوزوی را متناسب با حوزه انقلابی متمایز می‌کند، نوآوری، تحوّل و پاسخگویی نسبت به نیازهای روزآمد انقلاب اسلامی در اداره مطلوب ساحت­‌های مختلف نظام اسلامی و شئون مختلف زندگی فردی، اجتماعی و حکومتی است؛ تحوّل علوم حوزوی در راستای وصول به تراز انقلاب اسلامی در گرو ضوابطی است که تحقّق آن را تضمین کرده و به آن علوم هویّت متمایز می‌بخشد، این تحقیق درصدد است دانش­‌های حوزوی را با عنایت به تراز مطلوب حوزه انقلابی مورد بحث و بررسی قرار دهد. حوزه­‌های …

مردم برای تمام معابد و مساجد و امامزادگان، خودشان خرج می‌کنند و نمی‌توان به مردم گفت پول خود را خرج فلان جا کنید و خرج فلان جا نکنید. مردم خودشان متوجه هستند که روی حساب توسلات و نذورات، هرکجا که صلاح بدانند خرج می‌کنند و لزومی ندارد که ما به مردم بگوییم کجا خرج کنید. مردم بر اساس عقیده‌ای که دارند، خودشان خرج می‌کنند و بهتر آن است که ما دست به عقیده مردم نزنیم. بله اگر ما فرهنگ‌سازی کنیم. مردم بر اساس انتخاب آگاهانه خودشان توجه به‌جایی داشته باشند بهتر است ولی الحمد لله مردم بر اساس حسن عقیده‌ای …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عبارت طب اسلامی چند سالی است که در جامعه ما سینه به سینه منتقل می‌شود و در حال حاضر بسیاری از مردم خود را مقید کردند که در بیماری‌ها به طب اسلامی عمل کنند. خدای متعال در سوره نحل آیه ۸۹ می‌فرماید «وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ»: ما قرآن را بر تو نازل کردیم درحالی که بیان کننده‌‌ی همه چیز است. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در ذیل این آیه می‌نویسد: اینکه می‌فرماید همه چیز را در قرآن بیان کردیم، منظور هر چیزی است که مربوط به هدایت باشد. در ادامه می‌گوید: این هدایت در …

شبکه اجتهاد: بحث موسیقی ابهاماتی دارد، ابهاماتی از جنبه موضوع شناسی، صدور حکم، تطبیق برای مکلفین، تفکیک نکردن آواز از موسیقی، تفکیک نکردن انواع موسیقی‌های حلال و حرام و این واقعیت است و کاری که ما در موسیقی کرده‌ایم، طرح بیست گانه‌ای است که هدفش پوشش این خلأها و ابهامات است. فقه شیعه با غنای منابع، قابلیت رشد و پویایی و بالندگی بدون وفقه در هر عصر و زمانی را دارد و پویایی و تطور فقه، رابطه عمیقی با شیوه و منهج ارائه مباحث فقهی دارد، به همین دلیل نیز شناخت منهج فقهی هر فقیه و هر دوره فقهی، تأثیر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله عباس کعبی نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد برجسته حقوق دانشگاه تهران است. وی سال‌ها به تدریس دروس مختلف حوزوی و دانشگاهی مشغول‌ است. در گفت‌وگوی پیش‌رو با ایشان به ارزیابی حوزه علمیه خواهران و مشکلات و دستاوردهای آن پرداخته‌ایم. آیت‌الله کعبی معتقد است تخصصی‌شدن ابواب گوناگون فقهی اقتضا می‌کند که در حوزه مسائل زنان، بانوان مجتهده و فاضلی تربیت شود تا در عرصه راهبری و سیاست‌گذاری در بخش اداره نظام در حوزه مسائل زنان از لحاظ فقهی توانایی داشته و مثمر‌ِثمر باشند. اجتهاد: با توجه به …

شبکه اجتهاد: وضعیّتِ غیر طبیعی سیل سبب شد که گروه‌های مختلف اجتماعی به تکاپو افتاده و سیل‌زده‌ها یاری‌رسانی کنند. در این میان و برای برخی، حضور عمامه‌به‌سرِ طلبه‌ها موضوع گیرایی بود. کانال‌های خبری و نیز شبکه‌های مجازی پر شده است از عکس و فیلم‌هایی که نشان می‌دهد طلبه‌ها بیل بر دوش به کمک نیازمندان شتافته‌اند.  روحانیان و طلبه‌ها از این بابت که کمک‌رسانی‌شان به چشم آمده است، خوش‌حال‌اند. برخی تصاویر نشان می‌دهد که آسیب‌دیدگانِ سیل از آن‌ها سپاس‌گزاری می‌کنند و از ذهنیّت‌های بدی که پیش‌تر نسبت به آنان داشته‌اند پوزش می‌خواهند.  اگر چه من فکر می‌کنم طلبه‌ها و روحانیان بیش …

شبکه اجتهاد: نجف نه قم است و نه تهران اما با این دو نه سرناسازگاری دارد و نه رقابت؛ بلکه هویتی دارد هم‌افزا با این دو. هم از اصول خود سخت پاسداری می‌کند و هم به اصول اینان احترام می‌گذارد و به خوبی آن را می‌شناسد؛ گاهی بهتر از مقیمان قم و تهران. نجف در مبانی فقهی، اصول مدرسه‌داری و آموزشی و چگونگی رابطه با قدرت چیدمان خاص خود را دارد که نه آنچنان است که ایرانیان پی‌می‌گیرند و نه آنگونه است که غرب بر آن نام “سکولار” می‌گذارد. اگر اینگونه نبود باید تمام قد در قدرت شریک می‌شد؛ یا …

اجتهاد: یکی از مسائلی مهمی که در حوزه علمیه طلاب ما با آن مواجه هستند، بی‌مسأله‌گی است؛ یعنی طلبه ما پروژه ذهنی ندارد و ذهن او در یک جا قفل نمی‌شود که اگر در یک عرصه تمحض داشته باشد، در آینده می‌تواند گرهی بگشاید؛ از این‌رو بایستی مناسبات سازمانی در خدمت تولید یک فرهنگی باشد که طلبه‌ها را مسأله‌مند کند که در نظام اسلامی بی‌دغدغه تربیت نشود. حوزه‌ علمیه برآمده از متن فرهنگ دینی جامعه اسلامی و مشتمل بر میراث گرانبهایی از روش‌ها، تجربه‌ها و اندوخته‌های علمی است؛ اما امروزه این نهاد با سابقه، خدوم و مؤثر در سرنوشت امت …

اعتراض‌ از عملکرد دولتمردان باید در یک جایی به تثبیت برسد و مکانیزمی طراحی کنیم تا ضمانت اجرا پیدا کند و نظرات اثر هم داشته باشد؛ از این جهت اعتراض به معنای نصیحت خیرخواهانه، همیشه موجب پیشرفت و صلاح است و اصلا تقابل میدانی با حقیقت نصح سازگار نیست؛ چون اصل نظام را به اختلال و هرج و مرج دچار می‌کند. اسلام «نقد و انتقاد» بلکه «اعتراض» را حق شهروندان در برابر دولتمردان می‌داند؛ اعمال این حق می‌تواند در قالب‌های گوناگون صورت گیرد، در آموزه‌های دینی، کلید واژگانی مثل مشورت، امر به معروف و نهی از منکر، نصیحت ائمه مسلمین، …

اگر مراجع تقلید، زعما و علمای ما در یک عزم جدی استحکام کار در تولیدات را به عنوان فتوای ثانوی اعلام کنند تا کارگزاران و تولیدکنندگان به دنبال استحکام کار و تولید باشند رونق تولید اتفاق خواهد افتاد. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن وحدتی شبیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی، تحصیل کرده حوزه و دانشگاه است. رئیس سابقه دانشگاه هدی قم، بیش از ۳۰ سال است که در حوزه قم و دانشگاه‌های تهران تدریس می‌کند. استاد مشهدی‌تبارِ حوزه و دانشگاه معتقد است: دانش فقه و حوزه با آسیب‌شناسی، مشخص کردن سهم هر عامل و راهبردها برای برطرف …

اختصاصی شبکه اجتهاد: معصومه ظهیری به تدریس احکام پزشکی زنان و نهج‌البلاغه در دانشگاه فاطمیه قم، اخلاق نظری، احکام و مسائل خانواده و زن، کلاس‌داری و روش تدریس در جامعه‌الزهرا(س) قم مشغول است. وی کارشناسی مباحث زنان در مرکز علوم اسلامی غیرایرانی‌ها در شهر قم، کارشناسی شورای برنامه‌ریزی معاونت پژوهش و عضویت در هیئت علمی جامعه‌الزهرا(س) را در کارنامه علمی و اجرایی خود دارد. معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران معتقد است مرجعیت، پست و اجتهاد رتبه علمی به‌شمار می‌رود، پس نمی‌توانیم درجه علمی را محدود و محصور به مردان کنیم، این امر ربطی به مردان و زنان ندارد. زنان …

شبکه اجتهاد: پرونده مباحث «فقه حکومتی» در حوزه به اقتضای نوپدید بودن آن، شامل مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و رویکردهای متنوع است که تحت عناوینی همچون «فقه حکومتی»، «فقه اجتماعی»، «فقه ولائی»، «فقه تمدنی» و «فقه نظامات»، «فقه سرپرستی» از آنها یاد می‌شود، پیش برد وضعیت موجود به منظور تنقیح دیدگاه‌ها و رسیدن به ذهنیت مشترک و کاستن از اختلاف‌ها و گسست‌ها نیازمند شکل‌گیری فضای گفتگو و نقد و ارزیابی نخبگانی است، چنانچه میراث گران‌بهای فقاهت موجود نیز از بستر نقد و تضارب آراء، مستحکم گردیده است؛ مباحث پیرامون «فقه نظامات» با نقدهای آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی، شور و …

فقه شیعی تنها زمانی‌ می‌تواند خود را از افتادن در خطاها و خطراتی که از آن‌ها در این یادداشت سخن می‌گویم مصون دارد که به ضرورات و مصالح و مقتضیات زمان و مکان و به اجتهاد مداوم در اصول و به مقتضیات بشری بودن هر اجتهادی در دین پایبند بماند. شبکه اجتهاد: متأسفانه در سال‌های اخیر ملاحظه‌ می‌شد که برخی از روشنفکران دینی در ایران در مقام نوعی مقایسه میان برداشت‌هایی از فقه شیعی و ایدئولوژی داعش بر ضرورت اصلاح فکر دینی تأکید‌ می‌کردند. البته در ضرورت اصلاح فکر دینی و اجتهاد در اصول و بارور کردن فقه اجتهادی مبتنی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام ‌والمسلمین محمود رجبی استاد حوزه علمیه قم، سال‌ها از درس خارج آیات عظام بهجت(ره)، شیخ کاظم تبریزى(ره)، شیخ مرتضى حائرى(ره)، محمد شاه‌آبادى(ره) و وحید خراسانى، بهره برده است. تفسیر موضوعی را از محضر آیت‌الله مصباح فرا گرفت. مباحث کلام اسلامی را نزد آیت‌‏الله صلواتى و آیت‌‏الله حسینى‌کاشانى آموخت. او در طى این سال‌ها از درس اخلاق حضرات آیات علی مشکینى و محمدتقی مصباح یزدى و حسین مظاهری بهره برده است. استاد رجبی معتقد است با توجه به اینکه مسیر اجتهاد مسیرعلم دین است و اینکه خواهران می‌توانند بالاترین مراتب علمی را طی کنند رسیدن به درجه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به هنگام آمدن سیل و زلزله و بلایای طبیعی، علوم مختلف به تحلیل آن می‌پردازند. علم کلام از خشم و غضب خداوند متعال یا ثواب و نعمت بودن آن بلا صحبت می‌کند، زمین‌شناسی از پیامدهای مثبت و منفی آن سخن می‌گوید و علم فقه نیز با مسائلی مواجه می‌شود که باید به تحلیل و حل آن‌ها بپردازد. در این یادداشت، به بررسی برخی از زوایای فقهی سیل اخبر پرداخته‌ایم. وجوب کمک‌رسانی انسان‌ها فارغ از هر دینی به هنگام بروز مشکلات به کمک هم می‌آیند. این امر را می‌توان غریزی دانست، ولی از حیث شرعی این مددرسانی وجوب …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مریم معین‌الاسلام از اساتید حوزه و دانشگاه است که داراى مدرک کارشناسى از دانشگاه و تحصیلات حوزوى تا سطح خارج مى‌باشد. فعالیت‌های تحقیقى و پژوهشى خود را از حدود ۲۵ سال گذشته آغاز کرده و ماحصل آن تألیف چند جلد کتاب بوده است. وى همچنین ۲۵ مقاله تدوین نموده که در کنفرانس‌ها و سمینارهاى متعدد ارائه و در مطبوعات به چاپ رسیده است. با عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان پردیس حضرت معصومه (س) درباره حوزه علمیه خواهران، چالش‌ها، اهداف و دستاوردهای آن گفت‌وگو کرده‌ایم که از منظرتان خواهد گذشت. اجتهاد: با توجه به اینکه در طول تاریخ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید حسن صالحی از اساتید نامدار سطوح عالیه حوزه علمیه مشهد بود. این مجتهد با تقوا بیش از نیم قرن در حوزه علمیه مشهد به تدریس پرداخت آنچنان‌که در بین طلاب و فضلای مشهد به «صالحی مدرس» معروف شد. تدریس ایشان در این مدت نیم قرن از ابتدای جامع المقدمات آغاز شد و به تدریج تمام متون درسی حوزه یعنی سیوطی، مغنی، مطول، لمعه، قوانین، مکاسب، رسایل و کفایه تدریس شد. استاد صالحی این متون درسی را در دوره‌های متعدد تدریس نمود. بالاخص سطوح عالیه را مکرر تدریس نموده بود و تدریس خارج فقه و اصول …

اختصاصی شبکه اجتهاد: وقتی در نیمه‌شب ۲۹ فروردین ۹۷، رهبر انقلاب، به سنت هر ساله، نام امسال را اعلام کردند، شاید هیچ‌کس گمان نمی‌کرد که یکی از مهم‌ترین نزاع‌های درون فقهی، در حال رقم خوردن است. نام‌گذاری امسال البته اگرچه بیشتر ناظر به اقتصاددانان، مسؤولین اجرایی و عموم مردم بود، اما فقهی که این سال‌ها عادت کرده بود که در هر محفل و مقامی، به‌عنوان اولین نفر حضور یابد، به یک‌باره، چالشی مهم را پیش‌روی خود دید. پیش از انقلاب اسلامی و شکل‌گیری حکومت مبتنی بر فقه، تقریباً نزاع مهمی میان دانشیان فقه در رابطه گستره این دانش و میزان …

سیدنورالدین اشکوری می‌گوید: کسی به خود زحمت نمی‌داد متوجه ارزش‌های نوآوری‌های ایشان بشود. خوشبختانه من وقتی پی کاری را می‌گیرم، دیگر رها نمی‌کنم و با شور و شوق پیش می‌برم، به همین دلیل با تمام وجود سعی می‌کردم از محضر ایشان استفاده کنم، ولی همه این شور و شوق را ندارند. اغلب درک درستی از نبوغ و جایگاه علمی شهید صدر نداشتند و به من می‌گفتند: تو خودت آقازاده‌ای. چرا دنبال این سیدعرب راه افتاده‌ای؟!… حقیقتا در چنین محیطی، معرفی این شخصیت بسیار کار دشوار و حتی ناممکنی بود. به نظر من قبل از ظهور شهید سیدمحمدباقر صدر و مرجعیت …

شبکه اجتهاد: سالم بن مکرم، معروف به ابو خدیجه از یاران امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) و واسطه نقل روایاتی از ایشان است. [۱] این روایات در موضوعات فقهی همچون نماز میّت[۲]، لقطه[۳]، نکاح[۴]، خمس[۵] و همچنین موضوعات اخلاقی و اعتقادی[۶] وارد شده است. از سخنانی که ابو خدیجه واسطه نقل آن بوده است، روایتی است که در آن شیعیان از ارجاع تخاصم به حکّام جور منع می‌شوند.[۷] تضعیف در برابر توثیق نکته‌ای که ابو خدیجه‌ را به یکی از راویان بحث بر انگیز تبدیل کرده است آن است که از یک سو نجاشی  ایشان را توثیق و حتی تعبیر …

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: اگر مدیریت حوزه و یا دفتر تبلیغات چگونگی رونق تولید را به عنوان تکلیف و وظیفه تبیین کنند و به صورت یک متن در اختیار طلاب جوان برای تبلیغ شعار سال به شهرستان‌ها و روستاها قرار گیرد قطعاً کمک بزرگی به تحقق شعار سال خواهد کرد. اختصاصی شبکه اجتهاد: «در فقه اسلامی چند مسئله وجود دارد که با رعایت آن می‌توانیم تولید داخلی را رونق دهیم از جمله استقلال جامعه اسلامی، عزت، قاعده نفی سبیل و …، وقتی جامعه اسلامی دارای تکنولوژی، صنعت و به عبارتی مستقل باشد، تحت سلطه استعمارگران قرار نمی‌گیرد و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در سال ۱۴۱۹ق، شوراى فرهنگى حوزه هنرى سازمان تبلیغات اسلامى حدود یکصد سؤال در باب فقهِ موسیقی مطرح کرد و انتظار داشت حوزه‌های علمیه بر اساس موازین شرع و با رعایت‌ کامل معیارهاى استنباط، پاسخ‌هایى به آن‌ها بدهند؛ اما امروز پس از بیست و یک سال با مرور این سؤالات، بوی نو بودن آن و کهنه شدن انتظارِ پرسش‌گران به مشام می‌رسد (ر.ک کتاب: غنا، موسیقی؛ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌). نه اینکه پاسخی به این سؤالات از ناحیه مراجع عظام تقلید داده نشده باشد؛ اما بسیاری از این پاسخ‌ها، ابهام استفتاء کننده را برطرف …