دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا زائری روحانی نام آشنایی است که اتفاقات جامعه حتی ساده‌ترین آنها از نگاهش پنهان نمی‌ماند و سعی دارد برای هر یک انتقادی سازنده ارایه دهد، از انتقاد به برنامه‌های تلویزیونی گرفته تا اظهار نظرهای صریح در مورد حجاب و دینداری.

اختصاصی شبکه اجتهاد: می‌خواهم با وام گرفتن اصطلاح «زمین بازی» و «قاعده بازی» از یک واقعیت تاریخی سخن بگویم که هم تعریف فقهی و حقوقی دارد و هم تعریف اخلاقی و هم تعریف معرفتی و کلامی.

شبکه اجتهاد: زندگی امام‌رضا(ع) را باید در چند دوره، مورد ارزیابی قرار داد. دوران زندگی امام‌رضا(ع) در دوران امامت امام‌کاظم(ع) تا قبل از زندان. دوم، دوران زندگی امام‌رضا(ع) در زمان زندانی شدن کاظم(ع). سوم، دوران امامت ایشان پس از شهادت امام‌کاظم(ع) تا قبل از احضار اجباری به مرو و دوره چهارم، دوران ولایت‌عهدی حضرت(ع)؛ یعنی از لحظه خروج امام‌رضا(ع) از مدینه تا رسیدن ایشان به مرو و پذیرش ولایت‌عهدی تا شهادت.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در اسلام و رهنمودهای قرآنی منطق گفتگو جایگاهی خاص دارد. نبی اکرم و ائمه پیشگام گفتگو در اسلام بوده‌اند. آنان با توجه به تعالیم والای اسلام و تاکید بر عقل و منطق به جای تعصب و افراط سرتاسر زندگی شان پر از گفتگو و مناظره است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از موضوعاتی که کمتر به آن توجه شده است، اقدامات فرهنگی. اجتماعی امام‌رضا(ع) و به تبع آن تأثیرات ماندگار اقدامات حضرت در این دو حوزه است. رهبر انقلاب در این‌باره می‌فرمایند: «تمام زندگی این بزرگوار با همۀ این عظمت‌ها و عمق‌ها و ابعاد گوناگونی که می‌شود برای آن ذکر کرد و تصویر کرد، در همین مدّت عمر نسبتاً کوتاه انجام گرفته است.

رویه امام‌رضا(ع) در مناظراتش این نیست که اعتقادات اسلام را برای طرف مقابل حق بالقوه فرض کند، بلکه از طریق استدلال عقلی و براساس مشترکات اعتقادی و دینی به رفع اشکالات می‌پرداختند و به اثبات حقانیت اسلام می‌پرداختند، زیرا بدون تعقل نمی‌توان تناقضات بین ادیان را رفع نمود. این شیوه، یک روش ضابطه مند در مناظرات است و غیر از این، مناظرات راه به جایی نخواهد برد.

شبکه اجتهاد: دکتر محمد‌هادی همایون عضو هیئت علمی و مدیر گروه ارتباطات و دین مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق(ع) از زوایای هجرت تمدن ساز امام هشتم (ع) با ما به گفت و گو نشست.

اختصاصی شبکه اجتهاد: امام رضا(ع) اکثر عمر شریف خودش را در مدینه سپری کرد. امامتش در زمان خلافت‌هارون الرشید خلیفه مقتدر و ظالم عباسی و دو فرزند وی امین و مأمون قرار داشت. پس از مرگ‌هارون؛ مأمون و امین پنج سال در حال جنگ بر سرقدرت بودند و کمتر فرصت تعرض به خاندان عصمت و طهارت علیهم‌السلام را داشتند. در این فرصت پیش آمده امام رضا(ع) به ترویج و توسعه معارف دینی و مکتب فکری خود در مدینه مشغول بود.

اختصاصی شبکه اجتهاد: عقل از منظر پیامبر اسلام (ص) این گونه تعریف می‌شود این حضرت می‌فرمایند: یا علی، عقل چیزی است که با آن به خشنودی خداوند رحمان دست پیدا می‌کنید و به رضایت خداوند رهنمون می‌شوید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: پس از آنکه مأمون بر برادرش امین، پیروز شد، در حقیقت، حکومت عباسیان را که در اصل تکیه بر خراسانیان داشت، بیشتر از پیش، خراسانی کرد. حکومت امین، تکیه بر عناصر عربی و خاندان عباسیان داشت، اما حکومت مأمون از این دو جهت، ضعیف بود. لذا وی سعی کرد تا پایگاه دیگری بدست آورد

اختصاصی شبکه اجتهاد: دوران حیات امام هشتم شیعیان، ‌حضرت رضا(ع) دورانی است که افکار و اندیشه‌های مختلف فلسفی و کلامی بسیاری در معرض برخورد و تعاطی با یکدیگر قرار داشتند و خلیفه وقت مامون نیز به ظاهر به ترجمه و بحث و گفت وگو میان این اندیشه رغبت نشان می‌داد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از زیباترین و مهمترین مباحثی که در سالهای اخیر مورد توجه و بررسی اندیشمندان اسلامی قرار داشته، موضوع سبک زندگی اسلامی و شاخص‌های ارزشمند آن است. تهاجم همه جانبۀ فرهنگ‌های غربی و سکولار به سرزمین‌های اسلامی، لزوم توجه به چیستی و شاخص‌های سبک زندگی اسلامی را دو چندان نموده است.

حضور امام‌ رضا(ع) در ایران موجب رشد و گسترش تشیع گردید. مناظرات علمی ایشان از یکسو و تشکیل کلاسهای درس در منزل خود و همچنین مسجد مرو از سوی دوم، و احادیث و سخنان ارزنده ایشان در زمینه‌های مختلف علوم و معارف اسلامی، از سوی دیگر موجب رشد و گسترش تشیع گردید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای طرح یک ایدۀ نو می‌توان، ابزارها و راه‌های مختلفی ارائه نمود. دربارۀ شخصیت امام‌رضا(ع) این سؤال مطرح است که برای معرفی آن حضرت به جهانیان از چه شیوه‌ها و ابزارهای جدیدی می‌توان بهره گرفت؟

اختصاصی شبکه اجتهاد: بینش، منش، رفتار، گفتار و سلوک پیامبر(ص) و نوع نگاهشان، در ساحت‌های مختلف اعم از: جامعه سازی، اخلاق مداری، کرامت مندی و... باید مورد بررسی و کندوکاو عالمان، اندیشه‌وران و فقه پژوهان قرار گرفته و آن را معیار و مدل ایده پردازی، نظریه پردازی در ساحت فقه قرار دهند.

روحانی ما باید با مهربانیش، محبتش، پدری‌اش، رأفتش، اخلاق، رفتار، کردارش جلوه‌هایی از آن رحمت و مهربانی و رأفت و کرامت پیامبر (ص) را مردم در رفتارش ببینند. حالا می‌تواند یک تابلو و فلشی باشد که مردم را به سمت آن حقیقت ببرد. بگوید من نمونه هستم، اصلش جای دیگر است، اگر این نمونه را تست کردی و خوب بود، حالا برو دنبال اصلش. آن وقت مردم شیفته پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) می‌شوند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: نقش پیامبر خاتم در گذار دادن مردم حجاز جاهلی به حجاز اسلامی مساله‌ای است که از زوایای مختلف قابل برسی و مطالعه است. یکی از ورودی‌هایی که می‌توانیم از آن به این موضوع نگاه کنیم موضوع رسالت نبی است. نبی وقتی وارد یک قوم می‌شود اولین نیازی که دارد بحث دیالوگ و سخن گفتن با مردم است. پس از این روست که نبی ناگزیر است که زبان مردم خود را استخدام کند تا بتواند در مقام دیالوگ قرار بگیرد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: کتاب دو جلدی «محمد (ص)؛ پیام آور صلح و آزادی» اثر دکتر سید یحیی یثربی، محقق و استاد نامدار فلسفه و کلام توسط انتشارات ‌امیرکبیر در سال ۸۵ منتشر شده است. نگارنده اذعان دارد که در این کتاب به جای پرداختن به جزئیات، به مسائل سیاسی و اجتماعی و اصول انسان شناسی اسلام پرداخته است. یثربی در این اثر سعی کرده با بیان سیره آن حضرت، ایشان را به عنوان الگو برای بشریت بیشتر از پیش تبیین و معرفی کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در مورد وضعیت حکومت در شبه جزیره عربستان پیش از اسلام به این نکته مهم باید توجه کرد که در نواحی مرکزی حجاز پیش از اسلام به طور قطع حکومت واحد وجود نداشته است و تنها چهار شهر مطرح بیشتر وجود ندارد و غیر این چهار شهر واحه‌ها و مجموعه چادرهایی بوده اند که در کنار هم تشکیل یک واحه را می‌داده‌اند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: اسلام جنگ افروز یا اسلام صلح آفرین؟ این سوالی است که این روزها در بسیاری از مراکز رسانه‌ای جهان و خصوصاً پایگاه‌های رسانه‌ای و مجازی، در شبکه‌های اجتماعی و البته از جانب نواندیشان اسلام ستیز مطرح می‌شود، با تکیه بر برداشت‌های غیر متعارف تاریخی و یا تحریف تاریخ به منظور وارونه جلوه دادن حقیقت در پیشگاه وجدان‌های بیدار جامعه جوانی که نسبت به جنگ و خونریزی احساس نفرت و انزجار می‌کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: کشور فرانسه بستر مساعدی برای رشد اسلام است و در قرن اخیر، متفکران و صاحبنظران زیادی در این کشور درباره اسلام تحقیق و مطالعه کردند که از آن جمله می‌توان به پروفسور روژه گارودی اشاره کرد. با دکتر کریم مجتهدی چهره ماندگار فلسفه ایران و دانش آموخته دانشگاه سوربن فرانسه درباره میزان آشنایی فرانسه با اسلام و بویژه پیامبر رحمت(ص) گفت و گو کردیم.

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیامبر اسلام (ص) در حدیثی پیش از وفات خود تاکید می‌کنند که «امت من بیشتر از‌امت‌های دیگر دچار فتنه و فرقه سازی خواهند شد، پس از من‌امتم به ۷۲ فرقه تقسیم می‌شوند که از این همه تنها یک فرقه در مسیر نجات قرار دارد.»

اختصاصی شبکه اجتهاد: در مورد سبک زندگی حضرت محمد (ص) پیامبر عظیم الشأن اسلام نکات زیر قابل تأمل است:

اختصاصی شبکه اجتهاد: اگر انسان، راه زهد و عبادت و ریاضت و به اصطلاح فلسفی، جنبۀ یلی الرجی را گرفت، رفتارش با مردم خوب نیست و نمی‌تواند در میان جامعه راه یابد، نمی‌تواند بر دلها حکومت کند و سرانجام جنبۀ یلی الخلقی او قوی نخواهد بود. پیامبر گرامی، جنبۀ «یلی الرجی» بسیار قوی داشت.

اختصاصی شبکه اجتهاد: درست و غلط و خوبی و بدی، اغلب اوقات نسبی هستند و معیار و محور مشخصی ندارند. ما خوبی را با معیارهای آن در اندیشه و عقیده خودمان می‌سنجیم. ‌اما اگر ریز نشویم، کلیت خوبی و بدی و آدم‌های خوب و بد بر همگان و در همه جا و زمانی، قابل تشخیص بوده و تقریباً یکی است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: یادداشت عاشورا، عدالت و حکومت دینی، نوشته آقای سید محمد عیسی‌نژاد در نقد برخی دیدگاه‌های استاد محمدرضا حکیمی، یکی از بسیار نوشتجاتی است که در بررسی دیدگاه‌های این اندیشمند مطرح شده است و این بار کتاب قیام جاودانه ایشان بهانۀ این نوشتار گردیده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام محمدتقی اکبرنژاد، مؤسس و مدیر مؤسسه‌ای است که نام «تمدن» سازی را برای خود انتخاب کرده است. مدیر مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی اسلامی، در این گفتگو از تلاش‌های خود و مؤسسه تحت مدیریتش، برای رسیدن به تمدن اسلامی با محوریت فقه سخن می‌گوید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی فرمانیان دانش‌آموخته دکتری کلام با گرایش فلسفه دین و متخصص فرق و مذاهب اسلامی است که هم اکنون ریاست دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه مطالعات ادیان و مذاهب قم را بر عهده دارد.

حرکت اربعین باید به یک حرکت شیعی- اسلامی- انسانی تبدیل شود و به تناسب آن، آرمان‌ها، تبلیغات، مفاهیم و معانی مشترک میان این سه حوزه‌ی مهم، تولید و تبلیغ شود. حرکت‌های مقطعی و یا جزیره‌ای در مورد هر یک از رویکردهای سه گانه می‌تواند به اصل حرکت آسیب وارد سازد. بنابراین، باید به این مسأله توجه بیشتری کرد که هدفِ حرکت اربعین، رساندن پیام حسینی (ع) در عصر جدید به جهانیان است. اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر حسن بشیر دکتری جامعه شناسی ارتباطات بین‌الملل از دانشگاه لیستر انگلستان و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) است. ایشان استادی است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در ارتباط با زیارت اربعین تأکیدات فراوانی شده است؛ امام حسن عسکری علیه‌السلام می‌فرمایند: «من علامات المؤمن خمس»؛ «پنج چیز از علامات مؤمن است» یا «صلاۀ الخمسین و زیارت الاربعین»؛ «بعد از نماز واجب و مستحب، زیارت اربعین آمده است» یا در روایت دیگری از امام صادق علیه‌السلام آمده است که ایشان شیوۀ خواندن زیارت اربعین را آموزش داده‌اند.