اختصاصی شبکه اجتهاد: اینکه اصل عقد بیمه، یا بیمههای موجود، وضعاً و تکلیفاً دارای چه حکمی هستند موضوع گفتگویی است که با آیتالله محمدعلی گرامی قمی انجام دادیم. این استاد عالیرتبه حوزه علمیّه قم معتقد است اصل و انحاء موجود عقد جدید بیمه دارای هیچگونه اشکال شرعی نمیباشند، امّا در مقایسه با بعضی بیمههای اصیل شرعی نظیر بیمۀ عاقله یا …
Read More »دیدگاه (گفتوگو/یاداشت)
امروز هم به امام حسین(ع) ظلم میشود!
باید جریان امام حسین(ع) را طوری تحلیل کنیم که برای همگان تا روز قیامت تکلیف آور باشد. چیزی که برای ما تکلیف آور باشد فهمش واجب است. فهم قضیه امام حسین(ع) از دید فقهی یکی از واجبات برای ماست، چرا امام حسین(ع) کشته شد؟ باید بفهمیم، درست تحلیل کنیم، نیائیم خود ما هم در این زمان باز بر مظلومیت امام …
Read More »فقه «پاسخگو» یا فقه «پرسشگر» مسئله این است/ صادق هراتیان
اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه یکی از مهمترین علوم اسلامی است که حوزههای علمیه متقبل رشد و تکامل آن و تطبیق مسائلش با زمانهای مختلف هستند. اهمیت فقه در میان سایر علوم اسلامی سبب گردیده تا تقسیم مذاهب مهم اسلامی بر اساس آن شکل گیرد. اگر از مسلمان سنی سوال شود که آیا معتزله است یا اشعری، شاید نتواند پاسخی شایسته …
Read More »بررسی ملاک مراجعه به عرف در موضوع شناسی فقهی
بر اساس نظر مرحوم نراقی هر آنچه که شارع متعال یا شریعت عهده دار شده است باید از زبان شارع آن را کشف کرد و در واقع تلقی شرعی باید به دست گرفت و این امر محدود به موضوعات مخترعه نمیشود؛ یعنی همان موضوعات عرفی نیز که مد نظر شارع قرار گرفتهاند ممکن است تغییراتی در آنها ایجاد شده باشد …
Read More »عاشورا؛ محور گسترش تفکر سیاسیِ تشیع/ مهدی مسائلی
شبکه اجتهاد: قیام عاشورا را باید محور گسترش تفکرِ سیاسیِ تشیع در جهان قرار داد. توضیح مطلب اینکه: همه میدانند که شعارهای امام حسین علیهالسلام در نهضت عاشورا، شعارهای یک مذهب خاص به نام تشیع نبود، بلکه شعارهایی مبتنی بر آموزههای اصیل الهی و انسانی بود که هر انسان حقیقتجویی را شیفته و تابع نهضت حسینی میکند. به دیگر سخن، …
Read More »برای «عالم عامل»، آیتالله مرتضی اشرفی شاهرودی/ ابوالفضل فاتح
شبکه اجتهاد: در پی ارتحال آیتالله حاج شیخ مرتضی اشرفی شاهرودی، ابوالفضل فاتح (خواهر زاده ایشان) و موسس خبرگزاری ایسنا و پایگاه شفقنا، دست نوشتهای با عنوان «برای عزیز سرفراز، عالم عامل، حضرت آیتالله حاج شیخ مرتضی اشرفی شاهرودی» منتشر کرده که به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم. انا لله و انا الیه راجعون. إذا مات العالم ثلم …
Read More »دیدگاههای شهید مطهری درباره «عقد بیمه»/ محمدهادی کمالی
اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد شهید مرتضی مطهری(ره) در چند جلسه سخنرانی، نظرات خود را درباره بیمه مطرح نموده که در آخر کتاب «مسئله ربا و بانک» منتشر شده است. ربوی وغرری بودن بیمه عمر و مشروعیت و اجرایی بودن بیمه عاقله, از جمله اهم نظرات ایشان در این باب است. نکات مهم دیگری نیز در مباحث تفصیلی ایشان به چشم …
Read More »بازسازی نسبتهای عقل و شریعت در حوزههای اجتماعی فساد/ محمدعلی میرزایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: مقدمه اول: اگر نگوییم تمام مصادیق فساد با اعمال عقل و خرد انسان قابل شناخت و درک و دریافت است بیتردید بیشترین مصادیق فساد این گونه است. به تعبیر روشنتری باید گفت انسانها برای این که بفهمند چه چیزی و چه کسی فاسد و و یا فسادآور و صالح و اصلاحگر است بر مبنای عقل عمل میکنند. …
Read More »آیا میان امام خمینی و امام موسی صدر اختلافاتی وجود داشت؟
محتشمیپور، از شاگردان و همراهان امام خمینی (ره) در گفتوگویی وجود هرگونه اختلاف میان امام خمینی و امام موسی صدر به خصوص در ماجرای معرفی مرجعیت اعلم در لبنان را رد کرد. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، حجتالاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمیپور از شخصیتهای شناخته شدهای است که دوران طولانی …
Read More »اگر در این زمان محقق حلی بود، «ساختار جدید فقه» را ارائه میکرد/ با بهره از میراث فقهی «نظام اجتماعی» ساخته و تدوین شود
ما نباید به ساختار تصلب داشته باشیم. با توجه به مسائلی که مبتلابه جامعه است، فقه باید ساختارمند شود. امروزه علوم انسانی در جامعه ما رشد کرده، پس باید فقه اقتصاد، فقه تربیت، فقه سیاست، فقه امنیت، فقه دفاع و … را داشته باشیم و با همین میراث فقهی هم باید یک نظام اجتماعی ساخته و تدوین شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: …
Read More »مکاتب فقهی و اصولی از دید یوزف شاخت/ محمدصادقیان
اختصاصی شبکه اجتهاد: همچنان که در دوران عباسیان اولیه مکاتب فقهی که مهمترین دلیل جداییشان جغرافیا بود از مکتب به سمت دیدگاههای شخصی افراد سوق یافت، در هر منطقهای نیز این دیدگاههای متعدد شخصی به برتری یک دیدگاه کشیده شد و مجتهدانی که تا پیش از این خود را صاحب دیدگاه و نظر شخصی در باب مسائل فقهی میدانستند ترجیح …
Read More »زمان و مکان در خدمت شرع/ راوی دین
شبکه اجتهاد: بحث از تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام دینی همواره مورد کاوش و پرسش بوده است. برخی از روشنفکران، عنصر زمان و مکان را چنان برجسته میبینند که کمتر آموزهای از متون کهن دینی را میتوان در دنیای جدید به کار بست. آیتالله جعفر سبحانی از جمله مراجعی است که در آرای خود کوشیده اقتضائات دنیای جدید …
Read More »ضرورت نقش فعال و منسجم نخبگان در تحول حوزه علمیه کهن خراسان/ سیدمحمدباقر حسینی
اختصاصی شبکه اجتهاد: ضرورت تحول حوزه در شؤون مختلف قابل انکار نیست و به مضمون فرمایش مقام معظم رهبری اگر تحول صورت نگیرد خواهیم مرد یا دستکم منزوی خواهیم شد. نهادهای مدیریتی حوزه در واقع زمینهساز و بسترساز این امر مهم بوده و تصمیمسازی و ایجاد بستری متناسب و بهروز در جهت تحول معقول از درون حوزه با همراهی شخصیتهای …
Read More »عدالت ترجمان فقهی مناسب خودش را پیدا نکرده است/ حوزه نمیتواند خود را کنار بکشد و باید ضرورتاً متحول شود/ پیشنهادات تحولخواهان حوزه خام است/ مدعیان بیشتر به آشفتگی دامن میزنند
شبکه اجتهاد: احمد واعظی، نظریهپرداز و پژوهشگر و رئیس فعلی «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم»، عضو «هیاتعلمی دانشگاه باقرالعلوم قم» و عضو «هیاتامنای سازمان تبلیغات اسلامی» است. واعظی در سال ۱۳۵۹ پس از دریافت دیپلم ریاضی وارد تحصیلات حوزوی شد. در سال ۱۳۶۵ بعد از اتمام سطح تا اواخر دهه ۷۰ به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت …
Read More »آیا سکولاریسم ریشه در دانشگاهها دارد؟/ تقی میرزائی
اختصاصی شبکه اجتهاد: سکولاریسم اصطلاحی که به فراخور هویت نظام دینی ما هر از گاهی مطرح میگردد و اتفاقا اخیرا نیز شاهد التهابات و هیجاناتی در جامعه بودیم که ریشهی آن را در حوزه و دانشگاه جستجو میکرد. ترجمهی دقیق این واژه همواره با مشکلاتی روبرو بوده است؛ لکن در یک تعریف نسبتا جامع میتوان گفت: سکولاریسم عبارت است از …
Read More »هیچ ارادهای برای حذف ربا از بانکداری وجود ندارد/ طراحی ساختار نظام بانکداری اسلامی بر عهده حوزه علمیه است
حجتالاسلام مادرشاهی گفت: در راستای بانکداری اسلامی کارهای خوبی در حوزه علمیه انجام شده ولی بعضی مشکلات اصلی آن جاست که گویی هیچ قصدی برای تغییر ساختار بانکداری وجود ندارد. به عبارت دیگر نگاه تحولی به ساختار نظام بانکداری وجود ندارد و صرفاً نگاه اصلاحی است. خود بانکها نیز علاقه مندند تسهیلاتشان را به جایی بدهند که سود بیشتری به …
Read More »برای تازه واردها به مرحلهی درس خارج/ محمدرضا نائینی
شبکه اجتهاد: به نظر میرسد بهترین و پر ثمر ترین راه برای قرار گرفتن روی ریل اجتهاد آن باشد که دانش پژوه، سالهای ابتدائی درس خارج را در درس خارج عبادات، به خصوص طهارت و صلاه شرکت کند، زیرا درس خارج، تمرین اجتهاد است و برای این تمرین، کاری مهمتر از سر و کله زدن با نصوص نیست و ابواب …
Read More »نقد مفهوم اقل و اکثر در گفتمان سکولاریستی از نقش دین/ محمدعلی میرزایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: اقل و اکثر عناوین گویایی برای بیان نوع حضور و تواجد دین در دنیا و اندیشه و عمل نیست زیرا این دو واژه دست کم در ادبیات روشنفکرمآبان به ظاهر دینی بیانگر کیفیتها نیستند بلکه حکایتگر کمیتاند. برای مثال اگر هر کدام از موارد و مصادیق زیر از احکام شرع باشد: ۱- لزوم و ضرورت و البته …
Read More »حکم لهو، ملاکی برای کشف احکامِ موضوعات دیگر است/ هر عمل بیهودهای، لهو نیست/ لهوی حرام است که فسادآفرین باشد
اختصاصی شبکه اجتهاد: عنوان «لهو» از عناوین سهل و ممتنع فقه شیعی است. در ابتدا به نظر میرسد مفهوم آن روشن است، لکن تاکنون تحقیقات زیادی در رابطه با آن صورت نگرفته است. این در حالی است که در ابواب فقهی، بسیاری از مصادیق آن ذکر میشود. بررسی فقهی این عنوان را با حجتالاسلام محمدعلی خادمی کوشا، مدیر گروه دانشهای …
Read More »وضع مطلوب دولت اسلامی از رهگذر عمل به قانون شرع و عقل به دست میآید/ مهمترین تفاوت حکومت اسلامی با حکومت سکولار
حجتالاسلام سید باقری با بیان این که دولت اسلامی را باید از دولتهای ایدئولوژیک و سکولار جدا کرد، خاطرنشان ساخت: در حکومت سکولار آن چه در محوریت قرار میگیرد مردم و رضایت آنها است، ولی در هسته مرکزی حکومت اسلامی قانون و احکام اسلام قرار داشته و خواست و رضایت مردم باید بر اساس رضایت الهی تنظیم شود. به گزارش …
Read More »خدمت به انسان را تفسیر واقعی از ایمان میدانست/ در منظومه فکری امام موسی صدر راه رسیدن به وحدت، «مشارکت اجتماعی» است/ امام دعوت دینی را در بهبود وضع اجتماعی میبینند
شبکه اجتهاد: اینکه هر سال در روزهایی از شهریور از یک روحانی شیعه به نام سیدموسی صدر صحبت کنیم که توسط رژیم قذافی ربوده شد، چه دردی را از ما دوا میکند؟ همه میدانند که او در حوزههای علمیه قم و نجف و همچنین دانشگاه تهران درس خواند و بعد به لبنان رفت و در سال ۵۷ ربوده شد. متاسفانه …
Read More »فقه اسلامی در دوره عباسیان/ محمد صادقیان
اختصاصی شبکه اجتهاد: یوزف شاخت معتقد است که در زمان سرنگونی امویان، ویژگیهای بنیادی فقه اسلامی پایهریزی شده بود و نیاز جامعه به یک نظم حقوقی تأمین گردیده بود. عباسیان برای اینکه خود و انقلابشان را از امویان ممتاز کرده حکومتشان را استقرار حکومت خداوند در جامعه نشان دهند، فقه اسلامی را به گونهای که از سوی خبرگان پرهیزگار تدریس …
Read More »غدیر، معتبرترین نص اسلامی در رد باور غلط جدایی دین از سیاست است
قطعاً اگر غدیر پاسخگوی مسائل مشترک میان فریقین باشد، از سویی، حقیقت وحدت بخش آن آشکار میشود و از سوی دیگر، باور غلط جدایی دین از سیاست را باطل میکند. به گزارش شبکه اجتهاد، همواره در عالم تسنن و عالم تشیع دو گروه وجود داشته که یکی بر وجوه باطنی و معنوی دین و دیگری فقط بر وجوه اجتماعی و …
Read More »«فقدان صداقت»؛ آسیبشناسی امام موسی صدر از جوامع اسلامی/ شریف لکزایی
شبکه اجتهاد: چرایی افول تمدن اسلامی ازجمله پرسشهای بسیار مهمی است که همواره طرح شده است. بهویژه اینکه متفکران مسلمان برای پیریزی تمدن نوین اسلامی درصدد بودند با جستوجو درباره علل و عوامل افول تمدن اسلامی، به تجدید تمدن اسلامی بپردازند. امامموسی صدر در میان متفکران مسلمان معاصر از کسانی است که در این زمینه به تامل پرداخته و برای …
Read More »وظیفه فقه، رواج شادی در میان مردم نیست/ نمیتوان تفریح را همواره مصداق لهو و لعب دانست
اختصاصی شبکه اجتهاد: تفریح در جوامع مذهبی، معمولاً بهعنوان امری مذموم شمرده میشود. بسیاری از متدینان، تفریح را مصداق لهو، لعب و یا لغو میدانند. این مطلب را با حجتالاسلام محمد قائینی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در میان گذاشتیم. او معتقد است لغو بهکلی حرام نیست و لهو و لعب نیز تنها در بعضی مصادیق، مشمول …
Read More »حقوق کودکان و زنان؛ حاشیهای بر یک اقدام تحسین برانگیز/ علی شفیعی
شبکه اجتهاد: خبر کوتاه بود اما نشان از عقلانیت و حریت از یک سو و انسانیت و تلاش برای نهادینه کردن حقوق انسانی دختران و زنان از سوی دیگر داشت. سرکار خانم عابدینزاده، معاون محترم دادستان [مرکز] خراسان رضوی، در یک اقدام انسانی و قانونی پس از اطلاع از این که قرار است دختر ۹ سالهای که به گمانم نه …
Read More »حرمت مطلق لهو، مخالف با سیره متشرعه است/ محمدتقی شهیدی
اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد محمدتقی شهیدی، شاگرد مبرز مرحوم آیتالله میرزا جواد تبریزی، سالهاست که یکی از مهمترین کرسیهای تدریس خارج فقه حوزه علمیه قم را در اختیار دارد. عضو هیئت استفتاء آیتالله سیستانی، در خلال مباحث مکاسب محرمه که در سال تحصیلی ۹۵-۹۶ تدریس کردند، به بحث لهو پرداختند. در زیر، بخشهایی از گفتههای ایشان در این رابطه میآید. …
Read More »نمایه مقالات فلسفه علم اصول
اختصاصی شبکه اجتهاد: فلسفه علم اصول به مانند بسیاری از فلسفههای مضاف، عمر چندانی ندارد. نوپا بودن این دانش اما اگرچه به معنای کم ثمره بودن آن نیست، لکن موجب شده است تا نگاشتههای زیادی در رابطه با آن موجود نباشد. در زیر تلاش شده است تا نمایه کلی از مقالات موجود در رابطه با این دانش نوپدید ارائه گردد. …
Read More »تصحیح یک برداشت از سکولاریسم حوزوی/ محمدعلی میرزایی
اختصاصی شبکه اجتهاد: تقلیل چهارگانه فرد، اجتماع، حکومت، امت به فردیت و حکومتی باعث بسیاری از بدفهمیها شده است. اگر فقهی حکومتی نبود به معنای این نیست که سکولار است. اندیشه و فقه و نظریه سکولار در واقع معرفت و یا فقه غیر سیستماتیک و غیر اجتماعی است. اهداف اجتماعی و حوزههای سرنوشت جوامع در این اندیشه سکولاریستی مبنا و …
Read More »بیمه قرض نیست که ربا در آن مطرح باشد/ بیمه عمر توافقی بین طرفین و در واقع صلح است
اختصاصی شبکه اجتهاد: آیتالله محمدمهدی شبزندهدار استاد باسابقه خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و از فقهای شورای نگهبان در گفتگویی در باب مسئلهی بیمه تصریح میکند بیمه عمر قرض نیست که ربا در آن مطرح باشد، بیمه عمر در واقع صلح است، یعنی توافقی است بین طرفین. این عضو جامعه مدرسین و مدیر مؤسسه بقیهالله خاطرنشان میکند اینکه …
Read More »