حکومت و قانون

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «بعثت» را جریانی مستمر و همیشگی و مهمترین درس آن برای جوامع بشری بویژه مسلمانان را بکارگیری عقل و ایمان به منظور ایجاد تحول فکری و ادراکی دانستند و تأکید کردند: در دوره کنونی، جریان مقاومت که از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد، جلوه‌ای از بعثت است که با بکارگیری عقل و ایمان توانست ملت‌های مسلمان و حتی غیر مسلمانان را بیدار کند و به زانو در آمدن رژیم صهیونیستی در مقابل غزه و لبنان نتیجه همان مقاومت است. به گزارش شبکه اجتهاد، در سالروز بعثت پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) صبح امروز رؤسای سه قوه و …

شبکه اجتهاد: مسئله قدس «کلیدی‌ترین موضوع جهان اسلام» است. در راستای احیای تفکر آزادی قدس، تاکنون دو نوع گرامیداشت در جهان اسلام درنظر گرفته شده است. نخست: روز جهانی قدس: در واپسین جمعه از ماه رمضان که امام خمینی (ره) آن را روزی رسمی برای حمایت از مردم فلسطین اعلام و از مسلمانان خواستند که برای قطع دست رژیم صهیونیستی به یکدیگر بپیوندند. دوم: هفته جهانی قدس: (۲۳ تا ۳۰ رجب المرجب): در چند سال اخیر از سوی «اتحادیّه جهانی علمای مسلمان» و به مناسبت گرامیداشت سالگرد «فتح بیت المقدس» در ۲۷رجب ۵۳۸ ق توسط «صلاح الدین ایّوبی»، هفته آخر …

آیت‌الله شبیری زنجانی بیان کرد: تلاش حفظ اسلام و تدوین و تصویب قوانین بر اساس شریعت کار بسیار ارزشمند، نعمت و خدمت بزرگی به اسلام است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی با اشاره به اینکه تلاش حفظ اسلام و تدوین و تصویب قوانین بر اساس شریعت کار بسیار ارزشمند، نعمت و خدمت بزرگی به اسلام است، گفت: اگر فعالیت‌ها صرفا برای رضایت خداوند و با نیت خالص و خدمت به دین و مردم باشد، قطعا با برکت و منشاء خیر خواهد بود. ایشان، در ‌این دیدار که رئیس و برخی محققان مرکز تحقیقات اسلامی مجلس حضور داشتند، …

کتاب «آیت‌الله سیستانی و حقوق شهروندی»، به قلم محمدهادی زاهد غروی، تازه‌ترین اثر پژوهشکده اندیشه دینی معاصر که توسط انتشارات سهل در صد صفحه منتشر شده، به بررسی اندیشه‌های آیت‌الله سیستانی درباره حقوق شهروندی پرداخته است؛ مفهومی بنیادین که بر حقوق برابر تمامی شهروندان، فارغ از تفاوت‌های دینی، قومی و زبانی تأکید دارد. در این کتاب، اصولی همچون کرامت انسانی، مشارکت مردمی و احترام به قانون به‌عنوان محورهای اصلی اندیشه آیت‌الله سیستانی مطرح شده‌اند. آیت‌الله سیستانی با پذیرش نقش دین در سیاست، بر حضور حداقلی روحانیت در امور اجرایی تأکید کرده و جایگاه نظارتی و ارشادی را برای آنان مناسب …

امروز حقوق اندیشی در شیعه، به معنای دقیق آن دیده نمی‌شود. بسیاری گمان می‌کنند که حقوقی شدن فقه شیعه به این است که ضمانت اجرا پیدا کند، درحالی‌که این امر، ساده‌ترین بخش ماجرا است. اختصاصی شبکه اجتهاد: روش‌شناسی به‌عنوان یک دانش یا یک عرصه مطالعاتی، امری نوپدید در علوم اسلامی به شمار می‌آید. این امر اگر به دانشی نوپدید نظیر فقه حقوق شهروندی اضافه شود، نوپدیدی مضاعفی را موجب می‌شود. با دکتر عبدالمجید مبلغی، پیرامون روش‌شناسی فقه حقوق شهروندی گفتگو کردیم و اینکه آیا فهم و استنباط گزاره‌های فقه حقوق شهروندی، مستلزم روش جدیدی در اجتهاد است یا خیر؟ مدیر …

شبکه اجتهاد: هفدهم دی‌ماه ۱۳۵۶ در روزنامه اطلاعات مطلبی منتشر شد که سراسر اهانت و مذمت امام بود. علمای قم بر آن شدند که در اعتراض به این اقدام رژیم دروس را تعطیل کنند. روز ۱۹ دی‌ماه دروس تعطیل شد و طلاب و فضلای قم اجتماعاتی در حمایت از امام برپا کردند. اجتماع صرف کافی نبود و لازم بود اتهاماتی که رژیم متوجه امام کرده است، از سوی بزرگان قم و استوانه‌های حوزه تکذیب و منکوب شود. تنها در این صورت بود که خروش مردم قم و طلاب مدارس علمیه، معنا و وجاهت پیدا می‌کرد. پیش از این «بیانیه نوشتن» …

شبکه اجتهاد: محتوا و مدعای کتاب «پیامبری و قرارداد» مرحوم فیرحی بر پایه «نفی نظریه نصب الهی پیامبر(ص) به عنوان زعیم سیاسی» و به عبارت دیگر نفی ولایت سیاسی پیامبر(ص) است. بر این اساس ایشان ماهیت دولت پیامبر(ص) را منطبق بر قرارداد اجتماعی معرفی می‌کند. در مورد ارزیابی این کتاب اشکالات جزیی متعددی می‌توان طرح کرد، ولی عمده نقد در ناحیه روش و نگاه کلی کتاب قابل طرح است. با بررسی مفاد کتاب، روشن می‌شود که مؤلف با سوگیری بسیار روشنی به موضوع پرداخته است. این نوع سوگیری را می‌توان «تقدم نظریه بر نص» نامید. تبارشناسی مسأله ولایت سیاسی پیامبر(ص) …

کتاب روش‌شناسی فهم اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) اثر به نقد و ارزیابی روش‌شناختی آثار مرتبط با اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) پرداخته و روش اجتهادی را به عنوان کامل‌ترین و کارآمدترین روش برای فهم اندیشه سیاسی امام خمین(ره) معرفی کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، این اثر به نقد و ارزیابی روش‌شناختی آثار مرتبط با اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) پرداخته و روش اجتهادی را به عنوان کامل‌ترین و کارآمدترین روش برای فهم اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) معرفی کرده است؛ تبیین ملزومات و مقدمات کاربست روش اجتهادی از مهمترین بخش‌های کتاب است. این اثر به دو عالم مجاهد، آیتین، شهیدین، سیدمصطفی خمینی(ره) …

نهان و نهاد حکمرانی عبارت است از اقامه و اجرای قوانین در راستای اداره کشور و مراد ما از «فقه حکمرانی» «مرحله‌‏ای از فقه/فقاهت است که به اجتهاد پیرامون روش اقامه و اجرای احکام استکشافی در مرحله فقه الافتاء می‏‌پردازد» که با توجه به گستردگی قلمرو فقه، فقه حکمرانی به موازات فقه الافتا، در تمامی ابعاد و زوایای زندگی انسانی (از گهواره تا گور) حضور دارد. یعنی در هر جا حکمی فقهی وجود دارد، بحث روش و نحوه اقامه و اجرای آن حکم نیز مطرح است و قلمرو فقه حکمرانی به شمار می‌‏رود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کرسی ترویجی عرضه …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با انتقاد از اینکه در منابر و کتاب‌ها از حضرت جواد، حضرت هادی و حضرت عسکری علیهم‌السلام کم یاد می‌شود، بیان داشتند: شیعه در هیچ دوره‌ای به‌قدر دوره‌ی این سه امام از نظر کمیت و کیفیت گسترش نداشته است. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی ظهر امروز (شنبه ۱۵ دی‌ماه) در پایان مجلس روضه‌ی شهادت امام هادی علیه‌السلام، به نقش بی‌بدیل این امام همام و پدر و فرزند این بزرگوار، در گسترش کمّی و کیفی تشیع اشاره کرده و فرمودند: در هیچ دوره‌ای ــ از دوره‌ی امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) تا آخر ــ در سرتاسر …

در آستانه‌ پنجمین سالروز شهادت شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی فرمانده فقید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، خانواده‌های این شهید عزیز و همراهانش، خانواده‌های شهدای تشییع در سال ۹۸ و خانواده‌های شهدای حادثه تروریستی سال گذشته‌ی کرمان، با رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند.

شبکه اجتهاد: به قدرت رسیدن جریان تحریر الشام در سوریه، سویه‌ها و لایه‌های متنوع و متقارن درهم تنیده متعددی دارد که از برایند تاثیر و تلفیق ایدئولوژی مذهبی با قدرت و سیاست سر برآورده است. آنچه در این میان مهم است تلاش این جریان در تقابل با طیف‌های متنوع تشیع – اسلام شیعی – از طریق احیای شخصیت معاویه بن سفیان به مثابه نماد قدرت سکولار درعرصه سیاست و قدرت است تا اسلام اموی را جایگزین آن نماید. شاید شگفت انگیز باشد که پس از گذشت بیش از یک هزاره هم چنان نام و یاد معاویه و اندیشه‌های سیاسی او …

شبکه اجتهاد: مجموعه‌ درس‌گفتارهای مرحوم داود فیرحی با نام «پیامبری و قرارداد»، تلاش می‌کند با تمرکز بر سیره پیامبر اسلام (ص)، نظریه‌ای درباره ماهیت حکمرانی ایشان ارائه دهد. نویسنده با تکیه بر ایده قرارداد، ادعا می‌کند حکومت پیامبر مبتنی بر الگویی قراردادی بوده است. این کتاب، ضمن تلاش برای ارائه تحلیلی فقهی و دینی از حکمرانی پیامبر، چالش‌های متعددی از نظر روش‌شناسی، محتوا و استنتاج در بر دارد که در ادامه بررسی می‌شود. ۱. ناسازگاری روش‌شناسی فقهی با مبانی مدرن تلاش برای تلفیق روش‌های فقهی با مبانی مدرنی همچون هرمنوتیک، تکثرگرایی سیاسی، و پلورالیسم مذهبی، منجر به تضادهایی جدی شده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یادداشت «سستی ایده «دولت قراردادی پیامبر» به قلم جناب آقای محمد متقیان تبریزی به‌طور محترمانه وارد بحث شده و سعی کرده است مواجهه علمی و یا به تعبیر خویش مواجهه روشمند با کتاب داشته باشد؛ که این رویکرد نویسنده قابل تقدیر است. در این یادداشت، دوگانه‌سازی‌ها و تقسیم‌بندی‌های متعددی مطرح شده است، مانند اختیار و اضطرار، متن و زمینه، اطلاق و تقیید، قرارداد در دوره سنتی و مدرن، سیره و منبع سیره و … . اساساً این یادداشت بر پایه این دوگانه‌ها سامان یافته و تلاش کرده تا با استفاده از آن‌ها، قراردادی بودن دولت پیامبر را …

اختصاصی شبکه اجتهاد: این مکتوب بر آن است که تلقی مبتنی بر تاخر زمانی و تاریخی «کتاب المکاسب» بر سایر کتاب‌های شیخ اعظم، انصاری در برخی مجامع حوزوی؛ امری چندان مقرون به صواب و مبتنی بر داده‌های متقن متنی و فرامتنی نبوده و بلکه بر پایه مطالعات متنی و فرامتنی می‌توان قریب به یقین از تقدم زمانی حداقل بخش‌های قابل توجهی از مکاسب مانند بیع آن بر سایر کتب مانند کتاب القضاء والشهادات سخن گفت. قراینی از متن مکاسب مانند عبارت «دام ظله» که محققین آن مانند پایانی و کلانتر آن را اشاره به صاحب جواهر در زمان حیات وی …

متن حاضر بخشی از سند سیاستی است که در سال ۱۴۰۰ برای یکی از نهاد‌ها نگاشته شد. در این متن وضعیت فعلی اخوان المسلمین و البته با تأکید بر اخوان مصر مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهاد‌هایی برای نهاد مربوط ارائه گشت. این روز‌ها که بحران سوریه شکلی دیگر یافته و اسلامگرایی اخوانی خود را پیروز می‌داند، انتشار این متن و برخی از پیشنهاد‌های آن خالی از لطف نیست. شبکه اجتهاد: جنبش اخوان المسلمین مصر را می‌توان قدیمی‌ترین و فراگیرترین تشکیلات اسلامی در جهان اسلام دانست. حسن البنا با هدف مقابله با هیمنۀ تمدنی غرب و بازگشت امت اسلامی به …

شبکه اجتهاد: مرحوم داوود فیرحی، یکی از نویسندگان پرکار عرصه فقه سیاست بود. از او تألیفات و نگاشته‌های متعددی در این حوزه به جای مانده است که حامل تفکر و اندیشه او در نسبت میان فقه و دنیای معاصر با نظر به سیاست و حکمرانی است. نگارنده، در مطالعاتی که از این آثار داشته، آنها را نه تنها درخور نقد و ارزیابی دانسته- که عادتِ اندیشیدن نقادانه است- بلکه به جهت وجود رویکرد «تحریف معنوی» در این آثار، نقد و تبیین خلل محتوایی آن‌ها را ضروری می‌داند. چرا که او در «آستانه تجدد» اندیشه میرزای نائینی پیرامون «ولایت فقیه» را …

شبکه اجتهاد: اخیرا کلیپی در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شده ومدعی است ۵۱ نفر از علما و مراجع تقلید در حمایت از حکومتِ عثمانی فتوای مشروعیت به اشغال ایران توسط قشونِ عثمانی را دادند. حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ابوطالبی استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی (ره) این کلیپ را مصداق «کلمه حق یراد بها الباطل» دانست و نوشت: اصل فتاوا و نکات کلی و منابعی که ذکر شده درست است اما اینکه این فتاوا در دفاع از عثمانی سنی بوده و موجب اشغال ایران و قحطی بزرگ شده غلط است: اولا فتاوایی که ذکر شده، …

منکری که وجود آن مضر به حال جامعه است مسلماً باید حکومت اسلامی از آن جلوگیری کند. آیا می‌توان جاذبه جنسی میان برهنگان و بی‌حجابان و جوانان امروز که سن ازدواج آنان بالا رفته را انکار کرد؟ مسلماً این نوع گناه آشکار، اخلاق جوانان را فاسد می‌سازد. شبکه اجتهاد: حجاب اجباری دو تفسیر دارد. تفسیر اول آن غلط و تفسیر دوم آن مورد اتفاق همه علمای اسلام است. اما تفسیر غلط این که اگر زن بی‌حجابی، در کوچه و خیابان مشاهده شد، مأمور دولتی فوراً چادری به دست بگیرد و بر سر او بیفکند و او را مجبور به رعایت حجاب …

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز در دیدار هزاران نفر از قشرهای مردم، با «تبیین لایه‌های مختلف حوادث سوریه، ترسیم منطق حضور ایران در این کشور، تشریح روند آتی تحولات منطقه و بیان درس‌ها و عبرت‌های قضایای سوریه»، تأکید کردند: این حوادث محصول یک نقشه آمریکایی-صهیونیستی است و گستره مقاومت با یافتن استحکام و انگیزه بیشتر در مقابل فشارها و جنایت‌ها، به حول و قوه الهی همه منطقه را فراخواهد گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به نقش آشکار یک دولت همسایه سوریه در حوادث این کشور، گفتند: با وجود این، قرائن متعددی وجود دارد که …

آیت‌الله جوادی آملی در جلسه درس خارج فقه خود با اشاره به جامعیت شریعت اسلام و اصول کلی ارائه‌شده از سوی پیامبران و اهل بیت علیهم‌السلام، بر پویایی و توانایی فقه اسلامی در حل مسائل نوظهور تأکید کرد و گفت: حوزه‌های علمیه با گسترش اجتهاد، پایایی خود را در تمامی عرصه‌ها حفظ کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، ایشان با بیان اینکه احکام شریعت اسلام تا روز قیامت غیرقابل نسخ و تغییر هستند، افزود: خدا هر آنچه برای سعادت لازم بود را بیان کرده، هر موضوعی که در عالم رخ دهد، حکم آن در فقه اسلامی وجود دارد، از زندگی در …

شبکه اجتهاد: با نظر به منابع تاریخی، پیرامون واقعه «فدک» چهار مرحله قابل تصور است: اعطاء فدک (ارثاً أو نحلهً)، غصب فدک، مطالبه فدک، ایراد خطبه. هر چهار مرحله از نظر اعتبار در غایت اتقان است. هم منابع اهل سنت و هم منابع امامیه از آنها پشتیبانی می‌کند. در این نوشتار توجهی مختصر به ایراد خطبه از سوی حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) و بستر تکوّن آن پرداخته می‌شود. اعتبار خطبه فدکیه همانطور که گذشت، مطالبه فدک از سوی حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) هم در منابع اهل تسنن و هم در منابع امامیه گزارش شده است. در …

شبکه اجتهاد: کمک به نظام‌سازی و تطبیق قوانین براساس مکتب اسلام ازجمله کارکردهای حوزه‌های علمیه است که نمونه آن در منصب فقهای شورای نگهبان نمود دارد. اما پایه‌ریزی بنای نظام جمهوری اسلامی نیز که در تدوین قانون اساسی متبلور شد، عمدتاً توسط علمای حوزه‌های علمیه انجام شده است. به بهانه روز قانون اساسی و سالگرد رسمیت یافتن قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران در آذر۱۳۵۸، نگاهی گذرا به نقش علمای حوزه علمیه خراسان در تدوین قانون اساسی داریم. انتخابات خبرگان قانون اساسی پس از حضور بی‌نظیر مردم در همه‌پرسی و رأی قاطع آری به جمهوری اسلامی، نوبت تعیین شکل و سیاق …

شبکه اجتهاد: زهرای مرضیه سلام الله علیها، در واپسین روزهای حیات مبارک خود و در ضمن عیادتی که زنان مدینه از او داشتند، فرصت را غنمیت شمرد و در ادامه دو ماه روشنگری و تلاش شبانه‌روزی خود برای آگاه‌سازی مردم از خطای بزرگی که انجام دادند و انحرافی عظیم که در اسلام ایجاد کردند، در جمع زنان مهاجرین و انصار مدینه به «توصیف شخصیت» امیرمؤمنان علیه‌السلام و همچنین تبیین «شیوه حکمرانی» او پرداخت تا همه مسلمانان تا همیشه تاریخ بدانند که اهل مدینه، بعد از پیامبر اکرم (ص) چه حق‌کشی و ظلم و انحرافی عظیم ایجاد کردند. به منظور توصیف …

شبکه اجتهاد: ما در انقلاب و نظام اسلامی، با محوریت فقه و کارگزاری فقیه عادل در مسیر اداره کشور در سطوح و ساحات گوناگون، دارای نیازهای مختلفی هستیم. به‌عنوان مثال در سطح «فقه دولت» به‌عنوان شاخه‌‏ای مهم از فقه نظام سیاسی، در سه حوزه فقه تقنین، فقه تشکیلات و فقه کارگزار نیازمند تولید محتوا، طراحی ساختار و تربیت نیرو هستیم. روشن است که بخش مربوط به فقه کارگزار از اهمیت بالایی برخوردار است و چنانکه مشهور است، بهترین قوانین در صورت فقدان کارگزار صالح، کاری از پیش نبرده، دردی را دوا نمی‏‌کند! این بخش از فقه دولت، متولی «پردازش نظریه …

شبکه اجتهاد: رضوان‌مقام، آیت‌الله شهید سیدحسن مدرس‌، از علما و رجال‌ بزرگ‌ تاریخ‌ معاصر ایران است‌ که‌ جامع‌ جهات‌ دین‌ و سیاست‌ و جهاد و اجتهاد بود و تدریس‌ علم‌ دین‌ را با اهتمام‌ به‌ اصلاح‌ امور مسلمین‌، به‌‌نحوی‌ پخته‌ و مطلوب‌، یکجا جمع‌ کرده‌ بود. در علوم حوزوی، فقیهی صاحب‌نظر بود که در حوزه‌های نجف و اصفهان، رحل اقامت افکند و با استفاده از محضر سی‌تن از اساتید برجسته زمان خویش، بالیده شد. فی‌المثل در ادبیات عرب، از میرزا عبدالعلی هرندی(ره) و در معقول از میرزا جهان‌گیرخان قشقایی و آخوند ملامحمد کاشی(ره) بهره وافر گرفت. در وادی فقه و …

در تاریخ ایران، همواره سیاست و دین هم‌زاد بوده‌اند. شما به هر سو که می‌روید، می‌بینید که همیشه از دل سیاست، دیانت درآمده و از دل دیانت، سیاست خارج می‌شود. این دو هیچ‌گاه در اندیشه ایرانی از هم جدا نشده‌اند. حتی وقتی یونانیان به ایران آمدند، آن حکمرانی پسا اسکندر هم یک وجه دینی پیدا کرده بود. به گزارش شبکه اجتهاد، به‌طورقطع، نهضتی که امام خمینی (ره) در پیوند میان سیاست و فقه به راه انداختند، نقطه عطفی در میان نظریات حکومت در فقه شیعی بود. بااین‌حال، اما آیا حکومت و سیاست‌ورزی فقهی، برای ما ایرانیان امری بدیع و نوظهور …

مراجع عظام ضمن بیان دیدگاه‌ها و توصیه‌های خود در مورد سیاست خارجی کشورمان، رهنمودهای مهمی در خصوص تعامل جمهوری اسلامی ‌با کشورهای جهان و بویژه با کشورهای اسلامی و همسایه ارائه فرمودند و تاکید کردند در مذاکرات نباید خوش بینی و حسن ظن به طرف مقابل داشته باشیم و نباید یکبار دیگر فریب آمریکا را بخوریم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه روز جمعه در سفری یک‌روزه به قم با علما و مراجع عظام تقلید و مدیر حوزه علمیه دیدار و گفتگو کرد. وزیر امور خارجه و هیات همراه پس از زیارت حرم مطهر حضرت فاطمه …

نشست علمی «بازدارندگی نظامی از منظر فقه، حقوق و روابط بین‌الملل با نظر به فتوای حرمت سلاح هسته‌ای مقام معظم رهبری مدظله العالی» توسط معاونت پژوهشی دانشکده معارف اسلامی و حقوق در سالن شهید مطهری (ره) برگزار گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین پورامینی، پژوهشگر فقه سیاسی و حقوق بین‌الملل و مدیر حلقه نظام‌پردازی اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدصادق کاظمی، پژوهشگر فقه سیاسی و مدرس دانشگاه، دکتر روح‌الامین سعیدی، عضو هیأت علمی گروه روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع) و دکتر طاهر …

وظیفه بعث حَکَم بر عهده‌ی چه کسی است؟ با توجّه با اینکه مخاطب آیه‌ی حَکمیّت، صریحاً ذکر نشده است، آیا قرینه‌ی خاصّه‌ای (مثل قرینه‌ی سیاق یا روایاتِ حَکَمیّت) وجود دارد که وجوب بعث حَکَم را بر عهده افراد خاصّی مثل حاکم یا زوجین یا خویشاوندان آنها یا غیره تثبیت نماید؟ در فرض نبودِ قرینه‌ی خاصّه، آیا قرینه‌ی عامّه‌ای بر تعیین خطاب در آیه شریفه وجود دارد تا تکلیف را متوجّه فرد یا گروه خاصّی نماید؟ مثلاً آیا در توجّه خطاب بعث حَکَم به غیر حاکم، محذور فقهی‌ای وجود دارد؟ شبکه اجتهاد: یکی از جهات موثّر در ترسیم صحیح از ماهیّت …