دیدگاه و گزارش

تفاوت بین بحث ولایت فقیه از دیدگاه امام و دیدگاه آیت‌الله خویی، ثمره عملی اندکی دارد. به عبارت دیگر، درست است که آقای خویی چون ادله لفظیه ولایت فقیه را نمی‌پذیرد، به تبع آن اطلاق ادله را نیز نمی‌پذیرد، اما چون ایشان تصرف فقیه در امور حسبه را می‌پذیرد، فلذا بسیاری از تصرفات فقیه را داخل در همین موضوع دانسته و آن‌ها‌ را نه تنها می‌پذیرد، بلکه آن‌ها‌ را ضروری نیز می‌داند. فقط در یک حیطه خیلی کوچکی است که این تفاوت نظری دارای توابع عملی نیز می‌شود.

یک تعبیری شهید بهشتی(ره) دارد که می‌فرماید "رابطه‌ی مردم جامعه با ولایت باید یک رابطه انتخابی باشد و نمی‌تواند غیرانتخابی و غیر آزادانه باشد." البته باید آگاهی در جامعه وجود داشته باشد تا انتخاب دقیقی صورت بپذیرد و گاهی این آگاهی دچار نقص می‌شود. این رابطه‌ای باید آزاد و انتخابی باشد و غیر این فاقد هرگونه ارزشی خواهد بود. البته این رابطه آزاد، پس از انتخاب ولیّ در جامعه نباید منقطع شود بلکه همچنان در طی این مسیر باید تداوم یابد.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: در عرصه برجام، نقش فقه مغفول واقع شد که باید نقش استنباطی ایفا می‌کرد و اگر این چنین می‌شد قطعا موفقتر عمل می‌کردیم؛ ففه مقاومت در منطقه از جمله مسایلی است که در این زمینه وجود دارد؛ مثلا اینکه چرا زیر پرچم بشار اسد با داعش می‌جنگید؟ این بحث در عرصه فقهی مطرح شده است که می‌توان زیر پرچم حاکم جائر و حتی بعثی از کیان اسلامی دفاع کرد؛ گواه این مساله نیز در مساله آیت الله کاشف الغطا و فتحعلی شاه، قابل رویت است.

در سال‌های اخیر، برای رای و حضور مردم، عنوان حق الناس بودن، مطرح شد؛ برای من، جالب است که واژه حق الناس، مقداری با واژگان دیگری که قبلا در این حوزه، مطرح می‌شد، متفاوت است. جالب‌تر این که علیرغم پی‌گیری‌های زیادی که کردم، تا ببینم نظریه‌پردازان و تئوری‌پردازانی که درباره واژگان قبلی، بحث‌هایی را مطرح می‌کردند، نسبت به این واژه چه کار کرده‌اند؟

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر مجید شایگان‌فر، استاد حقوق دانشگاه آزاد مشهد و متخصص حقوق جزا و جرم‌شناسی است. با او که سالیانی است، مبحث بزهکاری اطفال را در دانشگاه تدریس می‌کند، تعزیر کودکان نابالغ از منظر فقه و حقوق را به بحث گذاشتیم. به باور وی، عناوینی مثل رشد در حقوق مدنی مبهم است و باید در مورداجرای حدود و تعزیرات بر کودکان دقت کرد تا بزهکار تربیت نکرده باشیم.

استادیار گروه حقوق بشر پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان این که اصطلاح مقاصد شریعت در فقه ما بکار نرفته است، خاطرنشان کرد: اگرچه اسم این مطلب در فقه ما نیامده است، لکن رسمش در کلام فقها دیده می‌شود و در موارد متعددی به محتوای مقاصد شریعت استناد کرده‌اند. اصل کرامت انسانی، یکی از مقاصد شریعت بوده و به صورت مشخص جزء اصول راهنما است که در بحث حقوق بشر به ما کمک بسیاری می‌کند.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی را با موضوع نسبت پژوهش و امر سیاسی چندی قبل برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان عضو هیات علمی این پژوهشگاه با موضوع «بازتاب فقه‌پژوهی در سیاست» به ارائه سخن پرداخت.

اگر بپرسیم وضعیت حوزه‌ها طوری هست که به مسائل ولایت امر آن‌طور که حقش است می‌رسند، باید گفت خیر. متأسفانه این قصوری است که در حوزه علمیه وجود دارد.

استاد حوزه و دانشگاه گفت: در مسأله کرامت اگر به اصلی رسیدیم که کرامت بشری را زیر پا می‌گذارد یقینا اشتباه کرده ایم. باید به همه مردم چون بنده خدا هستند رحمت خدایی داشته باشیم؛ کمک به کفار اشکال ندارد چراکه انسان هستند و خداوند به آنها کرامت داده است.

دست از اجتهاد بر نداریم و متد خود را حفظ کنیم، اما اعتقاد داشته باشیم که حقوق اسلامی این توان را دارد که در مقابل حقوق‌های مدرن قرار گیرد به شرط آنکه اجتهاد در کنار آن باشد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: از نظر نهادهای حقوق بشری، افراد زیر ۱۸ سال کودک محسوب می‌شوند، اما در فقه اسلامی، ملاک خروج از کودکی، بلوغ جسمی است. همین امر موجب شده تا مجازات و تعزیر کودکان بالغ زیر ۱۸ سال در جوامع اسلامی با اعتراض نهادهای حقوق بشری مواجه شود.

سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که مصوبه مجلس درباره عضویت غیرمسلمانان در شوراهای اسلامی شهر و روستا خلاف شرع و قانون اساسی است.

حجت‌الاسلام امیدی گفت: علامه طباطبایی معتقد است به رغم آنکه مردم در تکوین اجتماع، تشکیل حکومت، اقتدار و بقای حکومت و نظارت بر آن نقشی به سزا دارند اما در مشروعیت آن نقشی ندارند.

برخی فکر می‌کنند فهم سیاسی آن‌ها از مراجع خیلی بیشتر است. مرجعی که در مسائل فقهی و اصولی عمیق است در مسائل سیاسی هم عمیق است و اینطور نیست که اهل تشخیص نباشد. هر وقت طلبه توانست در ابواب فقهی مجتهد شود در مسائل سیاسی هم می‌تواند. چون وقتی قوه و استعدادی در مرتبه‌ای به فعلیت برسد در زمینه‌های دیگر هم به فعلیت می‌رسد.

شبکه اجتهاد: پس از اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر اینکه آمریکا به صورت رسمی، قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل (رژیم صهیونیستی) به رسمیت می‌شناسد، موج واکنش‌‌های جدی در محکومیت این توطئه از سوی شخصیت‌های جهان و رهبران مذهبی از جمله مراجع شیعه ایران شدت گرفت.

شبکه اجتهاد: «احمد» را در عهدین بشارت به آمدنش داده بودند و پیروان ادیان ابراهیمی چشم انتظار ظهور خاتم انبیاء بودند تا راه بشر را به کهکشان رستگاری متصل سازد. «محمد» که آمد طاق‌های ظلم و بیداد بشری فرو ریخت، آتش شیطان به خاموشی گرایید و بتهای سرکشی بشر فرو افتاد تا خداوند فریاد یگانگی اش را از آغازین نوای «امین» الهی برای بشریت همه تاریخ بسراید... و «محمد» پا به عرصه گیتی گذاشت و جهان منتظرش را به شکوفه باران دانایی دعوت کرد...

شبکه اجتهاد: سال‌هاست گفته می‌شود که طراح نهاد ولایت فقیه و کسی که پیگیری کرد تا آن را وارد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کند، سید حسن آیت بوده است. روایت‌هایی چند از این ادعا بر سر زبان‌هاست؛ در یکی از این روایت‌ها چنین گفته می‌شود ولایت فقیه صرفاً مفهومی نظری و ناظر به کلیت نظام بود و چیزی نبود که امام، مراجع و روحانیون انقلابی در پی عملی کردنش باشند.

در برخی از کتاب‌های فقهی مثل «کتاب جهاد» اصل را بر جنگ مسلمانان با غیر مسلمانان قرار می­دهند. واقعا کتاب جهاد نیازمند به بازنگری است، کتاب جهاد در فقه کنونی اصل را برجنگ مسلمانان با غیرمسلمانان قرار می‌دهد و برای برقراری صلح مدت و محدودیت تعیین می‌کند.

استاد دروس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به ماجرای عضویت شهروند زرتشتی در شورای شهر یزد گفت: ما همچنان دچار نوعی تناقض و سرگردانی میان نگرش به مفهوم امت و نیز جامعه اسلامی، دیدگاههای رایج در فقه از یک طرف و مفهوم دولت و کشور و ملت و قانون نویسی هستیم.

در اولین نشست فقه پژوهشی که با موضوع دیه، ضمن پر اشکال دانستن احکام دیه در ایران، بر بکار گیری اجتهاد جدید در مسائل فقهی و همچنین احیای قانون مسئولیت‌های مدنی تأکید شد.

آیت‌الله آصفی(ره) در فقه الاعتراض بحث امر به معروف و نهی از منکر را ارتقا داده است. امر به معروف و نهی از منکر درباره حاکم ظالم در قالب فقه الاعتراض ارائه شده است. او می‌گوید در جهان عرب در برابر حاکمان مستبد سکوت نکنیم. ببینید در عربستان بر سر بحث امر به معروف و نهی از منکر چه آورده‌اند.

بدون تردید باید گفت این کتاب همچنان اثری ارجمند و محققانه درباره این مقطع از تاریخ شیعه بوده و پاسخگوی بیشتر پرسش‌هایی است که بسا در این زمینه در اذهان جوانان و دوستداران تاریخ اهل بیت(ع) پدید آید؛ اما به نظر می‌رسد این کتاب تاکنون آنچنان که باید و شاید به صورت مردمی توزیع نشده و در انحصار نویسندگان خاص باقی مانده است! این مظلومیتی مضاعف برای امام مجتبی(ع) است!

شبکه اجتهاد: ثبوت و عدم ثبوت ضمان و مسئولیت مدنی دولت در معنای مترادف با حکومت، در برابر اعمال زیانبار کارکنان، افزون بر استدلال به برخی ادله خاص که در اصل پژوهش ما بررسی شده است، نیازمند شناخت برخی مبانی موضوعی است تا معلوم شود فرض مسئولیت دولت بر پایه کدام یک از ۱- مبانی کلی فقهی در باب ضمان، یا ۲- مسئولیت‌های کلی دولت، یا ۳- مصالح عمومی جامعه استوار است؟

عضو هیئت علمی گروه حقوق خصوصی دانشگاه مفید، گفت: در فقه بر اساس مکتب اهل بیت(ع) دادرسی عادلانه بسیار دقیق و ظریفی وجود دارد که باید تنظیم شود و به عنوان منظومه‌ای در داخل و خارج کشور مورد استفاده قرار بگیرد.

سخنگوی شورای نگهبان، با تشریح چرایی اعلام نظر مجدد شورای نگهبان درباره مصوبه چند سال قبل، منطق خلاف شرع اعلام کردن نامزدی اقلیت‌ها در شوراهای شهر و روستا را تشریح کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر عباسعلی کدخدایی، درباره موضوع تعلیق عضویت «سپنتا نیکنام» عضو زرتشتی شورای اسلامی شهر یزد و حواشی ایجاد شده در این رابطه و علت اعلام نظر شورای نگهبان در مورد مصوبه چند سال قبل، اظهار داشت: شورای نگهبان به استناد اصل ۴ و تبصره ۲ ماده ۲۰۱ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، این اختیار را دارد که هر گاه مصوبه‌ای را خلاف موازین شرع تشخیص داد، …

معاون رئیس قوه قضاییه اگر چه از نظر شکلی می‌گوید که شورای نگهبان حق ورود به مسئله عضو زرتشتی شورای یزد را داشته اما معتقد است نظر فقهای شورای نگهبان خلاف مصلحت بود؛ ضمن آنکه او تاکید می‌کند نظر رئیس قوه قضاییه هم همین است که شورای نگهبان می‌توانستند در نگاه فقهی‌شان مصلحت را هم در نظر بگیرند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه مخالفت‌ها با تصمیم شوراین نگهبان با لغو عضویت منتخب زرتشتی شورای شهر یزد، حالا معاون رئیس قوه قضاییه هم می‌گوید نظر فقهای شورای نگهبان خلاف مصلحت بود، او در گفت‌وگویی که با «ایران» داشته، تاکید می‌کند …

شبکه اجتهاد: اختلاف نظرها درباره تعلیق عضویت یک شهروند زرتشتی در شورای شهر یزد به اوج خود رسیده است. از سویی شورای نگهبان بر اعلام نظر خود پابرجا و بر اجرای آن مصمم است، از سویی دیگر رییس مجلس شورای اسلامی اعتقاد دارد که «بازگشت شورای نگهبان به اظهارنظر درباره قوانین مجلس بعد از گذشت فرصت تعیین‌شده، باعث ایجاد اختلال می‌شود». با توجه به این اختلاف‌نظر میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، «صبح نو» به سراغ آیت‌الله یزدی عضو محترم و با سابقه شورای نگهبان رفت تا ابهامات موجود درباره این نظر فقهی شورای نگهبان را بررسی کند. عضو …

در این نامه هیچ استدلال فقهی دیده نمی‌شود با اینکه شورای نگهبان در موارد دیگر سعی می‌کند استدلال خود را مطرح سازد و صرف استناد به برداشتی از نظر امام خمینی(ره)، نشان می‌دهد که استدلالی وجود نداشته است. آیا برداشت شورای نگهبان با نگاه امام به حقوق اقلیت‌ها، نگاه امام به قانون اساسی و همچنین نگاه فقهی خاص امام در زمینه قاعده نفی سبیل سازگار است؟ به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «بررسی فقهی، حقوقی لغو عضویت سپنتا نیکنام در شورای شهر یزد» با حضور و سخنرانی حجج‌اسلام والمسلمین سید ضیاء مرتضوی، مدرس دروس خارج حوزه علمیه قم، جلیل محبی حقوقدان …

فقیه عضو شورای نگهبان قانون اساسی گفت: غیرمسلمان نمی‌تواندنماینده مسلمان‌ها در شوراها باشد. اگر تبصره قانونی هم چنین چیزی را بیان کند از نظر فقهای شورای نگهبان که تنها مرجع تشخیص موافقت قوانین با شرع هستند خلاف شرع است و وقتی خلاف شرع شد بر اساس اصول متعدد قانون اساسی، قانون خلاف شرع، قانونیت و ارزش ندارد و باطل می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدمحمدرضا مدرسی یزدی درباره علت ابطال عضویت یکی از اعضای شورای شهر یزد، با اینکه وی در دوره قبل هم عضو شورا بود، گفت: شورای نگهبان اصلا وارد عضویت افراد در شوراهای اسلامی شهر و …

رئیس هیئت موسس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ‌های شیعه می‌گوید: اینکه غیر مسلمانی از جانب مسلمانان وکیل شود یا بالعکس، هیچ منع شرعی و فقهی ندارد و کاملاً متناسب و سازگار با نگاه قرآن کریم است؛ قرآن انسانیت را در درجه اول مورد ملاحظه قرار می‌دهد و عقاید و گرایش‌های مختلف را در ذیل انسانیت قرار می‌دهد نه فراتر از انسانیت؛ نیاز داریم که بسیاری از مفاهیم قرآن کریم را مورد بازخوانی قرار دهیم و یکی از مسایلی که باید مورد دقت و بازخوانی و تأمل قرار گیرد همین موضوع رابطه مسلمانان با غیر مسلمانان و به صورت مشخص موضوع …