شبکه اجتهاد: سریال معاویه یک تولید تلویزیونی تاریخی است که توسط شرکت MBC عربستان سعودی با بودجهای بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار ساخته شده است.[۱] این سریال به زندگینامه معاویه بن ابی سفیان، بنیانگذار سلسله امویان، میپردازد و حوادث پس از قتل خلیفه سوم عثمان بن عفان را به تصویر میکشد. همچنین، این سریال به خلافت امام علی (ع)، شهادت …
Read More »فرهنگ و ارتباطات
چرا این همه رساله نوروزیه در دوره صفویه نوشته شد؟
شبکه اجتهاد: مقاله مستقلی تحت عنوان «نوروز در فرهنگ شیعه» نوشتهام که سالهاست در ایام نوروز در مطبوعات و سایتها منتشر میشود. اصل آن در مقالات تاریخی دفتر دوم منتشر شده بود. در آنجا روایات نوروز را بررسی کرده، و پس از آن مطالبی درباره نوروز در دوره صفوی نوشته و فهرستی از رسائل نوروزیه را هم آورده و یکی …
Read More »تعلل در مسیر پیشرفت هوش مصنوعی، چالشهای جدی برای مرجعیت دینی و ملی ایجاد میکند
مؤسسات پژوهشی در غرب در حال تولید ابزارهای هوش مصنوعی با محوریت محتوای شیعی و زبان فارسی هستند که میتوانند نیازهای دینی و ملی کاربران را پاسخ دهند، اما همراه با سوگیریهای خاص خود. اگر ما پیش از آنها یا همزمان با آنها ابزارهای لازم را تولید نکنیم، ممکن است مرجعیت علمی و دینی خود را از دست بدهیم و …
Read More »مالکیت دادهها در فقه؛ مالیت، مشروعیت و چالشهای نوین/ محمد قائینی نجفی
شبکه اجتهاد: بحث مالکیت دادهها علیرغم اینکه ممکن است به نظر برسد که موضوع جدیدی است، در حقیقت بحثی قدیمی است که مصادیق جدیدی در دنیای مدرن پیدا کرده است. برای تبیین این موضوع، اطلاعات مربوط به افراد به دو قسم اطلاعات تکوینی، انتسابی و اطلاعات تولیدی و فعالیتمحور تقسیم میشود. قسم اول: اطلاعات تکوینی و انتسابی این دسته از …
Read More »ابهامات فقهی فناوریهای حوزهی شناخت
رسانه نشان و ابزار حاکمیت است و ما نمیتوانیم و جایز نیست که رسانهای داشتهباشیم که حاکمیت آن در اختیار دشمن باشد. در واقع این هویتفروشی، خودفروشی و پذیرش سلطهی دشمن است. بدترین سبیل تسلط دشمن، سبیل رسانه است. ما به جهانیسازی مخالف نیستیم، با جهانیسازی آن مخالف هستیم. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محسن اراکی، عضو جامعه مدرسین حوزه …
Read More »اقتصاد در تنگنا؛ نیاز به مدیریت جهادی و نظارت مؤثر است/ به مسئول صداوسیما وقت ملاقات ندادم چون تأثیری ندارد!/ بنام فرهنگ و کار مذهبی خلاف آن را انجام میدهند
آیتالله حسین نوری همدانی در دیدار با جمعی از فعالان فضای مجازی، با اشاره به تأثیر فضای مجازی بر افکار عمومی، خواستار تلاش جوانان متدین برای مقابله با شبهات شد و با انتقاد از ضعف نظارت اقتصادی و عملکرد برخی مسئولان، حل مشکلات مردم را نیازمند مدیریت جهادی و بهرهگیری از نیروهای متخصص و متدین دانست. انتقاد از برنامههای صدا …
Read More »ای فقیهان برای سرنوشت فقه از هوش مصنوعی نهراسید/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: فقه را چه میبینی؟ دانشی خاموش در سایهسار گذشته، در بند اوراق زرد و مجلدات کهن؟ یا جانی تپنده که در هر عصر نفسی تازه میکشد و در هر زمان، افقی نو میگشاید؟ اینک بر سر گردنهای ایستاده است که پیشتر از آن نگذشته؛ چشم در چشمِ پدیدهای بیسابقه دوخته است: هوش مصنوعی، آیا این پدیده، حریفی است …
Read More »فقه الگوریتمی؛ از کاشت تراشه تا قضاوت ماشینی؛ الزامات اجتهاد نوین در عصر هوش مصنوعی
نشست تخصصی هوش مصنوعی و علوم اسلامی با تأکید بر ضرورت برنامهریزی ملی و ورود فقیهان به مباحث اخلاقی-فقهی این فناوری برگزار شد. اساتید با اشاره به فرصتهایی مانند هوش مصنوعی حاکمیتی، گرافدانش و کاربردهای آموزشی-ترویجی، هشدار دادند غفلت از این فناوری، تهدیدات امنیتی و وابستگی دیجیتال به دنبال دارد. پیشبینی ظهور نسل کامپوزیت هوش مصنوعی، طرح مفاهیمی مانند آواتارهای …
Read More »ضرورتِ تدوین «فقهِ هوش مصنوعی» برای عبور از پیچیدگیهای عصر دیجیتال/ چالشهای فقهی هوش مصنوعی چیست؟
در پنجمین هماندیشی توسعه علوم اسلامی، اساتید برجسته حوزه و دانشگاه، چالشهای ناگفته هوش مصنوعی در قلب علوم اسلامی را واکاوی کردند. از مسئولیت مدنی رباتها تا بازتعریف مفاهیمی چون “اراده آزاد” و “مسئولیتپذیری” در فقه، از دغدغههای اخلاقی نقض حریم خصوصی تا پرسشهای اعتقادی درباره خلق “انسان مصنوعی”، این نشست علمی صحنه رویارویی سنت و فناوری بود. آیا هوش …
Read More »تقاطع فناوری و فقه: آیا علوم اسلامی سهامدار انقلاب هوش مصنوعی میشود؟
اساتید حاضر در نشست اول پنجمین هماندیشی «توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی» که به موضوع ظرفیتها و چالشهای هوش مصنوعی در علوم اسلامی» اختصاص داشت، با تأکید بر لزوم گذار از نقش مصرفکنندگی به «سهامداری فعال» در فناوری، به واکاوی فرصتهایی همچون پردازش زبانهای دینی، تحلیل نسخ خطی، شبکههای دانشی و حتی مهندسی فقه شخصیشده پرداختند. در کنار این ظرفیتها، …
Read More »قم؛ صد سال تلاش برای اسلام ناب/ علیاصغر مجتهدزاده
شبکه اجتهاد: اکنون یکصد و سه سال از بازتأسیس حوزه علمیه قم توسط عالِم عامل با ورع میگذرد. تشکیل حوزه علمیه به آغازین روزهای بعثت رسول اکرم صلواتاللهعلیه بازمیگردد. از همان هنگام که پیامبر به رسالت برگزیده شد، آموزش و تعلیم معارف اسلام نیز آغاز شد. تبلیغ دین وظیفهای بود که پیامبر اسلام صلواتاللهعلیه از همان ابتدای بعثت، به آن …
Read More »فقه و گفتگوهای علمی؛ جایگاه نقد منصفانه در پیشرفت استنباط فقهی/ سعید فاقدی
اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از مناظره دو استاد مطرح درس خارج حوزه علمیه قم، گزارشها و نقدهای متنوعی بر این جلسه صورت گرفته؛ ولی زوایای دیگری در این مناظره وجود داشت که هنوز از آن سخنی گفته نشده. این مناظره موجب تازه شدن دردی کهنه در روش و نوع نگرش رویارویی حوزویان در مسائل اختلافی بود. فارغ از قضاوت پیرامون …
Read More »فقه فرهنگ؛ از چالشهای مدرن تا ضرورت ساختارسازی تمدنی
رئیس پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع) به چالشهای فقه فرهنگ در دنیای مدرن اشاره کرد و گفت: امروزه با پدیدههای نوظهوری مانند سینما، موسیقی، سبک زندگی، فضای مجازی و… مواجه هستیم که نیازمند پاسخگویی فقه فرهنگ هستند. اما فقه فرهنگ، همچنان با این پدیدهها بیگانه است و نمیتواند پاسخ مناسبی برای آنها ارائه دهد. لذا فقه فرهنگ باید …
Read More »الگوسازی آری، تغییر در ذائقه نه!
شبکه اجتهاد: اخیراً در برنامه حسینیه معلی مطرح شد که این برنامه در پی ارائه الگوی شادی مورد تایید دین است. این مطلب بهانهای برای نوشتن نکات زیر شد: ۱. چند مطلب مورد تایید و تقدیر نگارنده است: شخصیت مجری و داوران این برنامه که انصافاً عمری در ترویج شعائر و مکتب اهلبیت علیهمالسلام تلاش کردهاند و انشاءالله از این …
Read More »جریان شناسی کریم شاه الحسینی؛ اسلام سکولار یا اسلام سنتی؟
شبکه اجتهاد: بامداد ۱۷ بهمن ۱۴۰۳ رسانههای معتبر غربی خبر فوت چهل و نهمین امام شیعیان اسماعیلی را منتشر و دقیقا غروب همان روز خبر نص رحیم شاه الحسینی – امام پنجاهم- رسانهای شد. این اطلاع رسانی، پرده از این حقیقت برداشت که کریم شاه الحسینی ایرانی الاصل (انجدان محلات) بیش از آنکه در وطنش آشنا باشد، در غربت از …
Read More »کتاب سال حوزه برگزیدگان خود را شناخت
بیست و هشتمین همایش کتاب سال حوزه و هشتمین جشنواره مقالات برتر حوزه در قم با معرفی برترینها، به کار خود پایان داد. به گزارش شبکه اجتهاد، بیست و هشتمین همایش کتاب سال حوزه و هشتمین جشنواره مقالات برتر حوزه امروز با حضور استاد علیرضا اعرافی مدیر حوزههای علمیه کشور و همچنین استاد سیدهاشم حسینی بوشهری در مدرسه علمیه امام …
Read More »حوزهی پسا انقلاب و بلوغ علمی و شخصیتی
شبکه اجتهاد: در روزهایی که شهر قم شاهد برگزاری برنامههای جشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بود، دو استاد برجسته حوزه علمیه استاد ابوالقاسم علیدوست و استاد علیرضا اسلامیان در سالن فقاهت مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، یکی از جدیترین مناظرات پیرامون مسائل فقهی را برگزار کردند. مناظرهای که نشان میداد دو نظر کاملا متفاوت و متعارض بر سر یک میز …
Read More »اکران فقه در صحنه هنر؛ انتشار دو پرونده ویژه در فقه هنر و نمایش
همزمان با آغاز اکران چهل و سومین دوره جشنواره فیلم فجر، دو پرونده مهم و کاربردی با عنوان «مبادی فقه هنر» و «فقه نمایش» با آثاری از اساتید صاحبنظر و اندیشوران حوزه و دانشگاه از سوی «شبکه اجتهاد» رونمایی شد. این پروندهها به تحلیل و بررسی تعامل میان شریعت و هنر پرداخته و در کنار تحلیلهای عمیق، پرسشهایی تازه و …
Read More »نمایشگری یا نمایاندن؛ مسئله این است!/ مصطفی دُرّی
اختصاصی شبکه اجتهاد: اضافهکردن واژه «فقه» به ابتدای واژه «نمایش»، همانطور که بارها در همین نگاشته مورد تصریح قرار گرفت، اصلاً به این معنا نیست که «فقه نمایش» را بهمثابه یک باب فقهی میانگاریم، بلکه در حال حاضر و با حجم مسائلی که دارد، بهروشنی، نمیتوان آن را یک باب فقهی انگاشت، بلکه صرفاً سرفصلی از یک باب فقهی است. …
Read More »در مسئله پوشش بانوان، تفاوتی بین تصویر و عالم خارج وجود ندارد
یک دیدگاه معتقد است که تفاوتی میان فیلم و غیر فیلم ندارد؛ یعنی همانگونه که اصل تشبه مرد به زن حرام است، وقوع چنین تشبّهی در فیلم نیز حرام است و فرقی نمیکند که پوشش شرعی را رعایت کرده باشد یا نه. دیدگاه دوم این است که تشبه مرد به زن، در عالم واقع حرام است اما در عالم نمایش …
Read More »نظرات فقها در مورداستفاده زنان از کلاهگیس در معرض دید مردان
برخی از فقها گفتهاند اگر موی وصل شده از موی زن اجنبیه دیگری باشد پوشاندن آن، واجب و نگاهکردن به آن حرام است، امّا اگر از موی مرد یا موی حیوان یا الیاف مصنوعی باشد حرام نیست. به قائل این سخن دست نیافتم امّا در کتابهای مختلف فقهی مطرح و در بیشتر موارد، مورد انکار قرار گرفته است. اختصاصی شبکه …
Read More »استفاده زنان از کلاهگیس در معرض دید مردان
اگر پوشاندن کلاهگیس واجب باشد، باید پوشاندن لباس زیبا نیز بر زنان واجب باشد و این امری است که هرچند بهصورت حکم استحبابی و توصیه اخلاقی در کلمات فقها وجود دارد؛ ولی فتوا به آن دشوار است. به همین دلیل، اکثریت فقها احتیاط کردهاند و از فتوای صریح خودداری ورزیدهاند. اختصاصی شبکه اجتهاد: سالهاست که استفاده از کلاهگیس برای بانوان …
Read More »نظرات فقها در مورد نمایش بانوان بدحجاب و بیحجابِ ایرانی و غیرایرانی، در رسانه
مشهور فقها نگاهکردن بدون قصد لذت به زنان اهل ذمه بلکه مطلق زنان کافر را جایز دانستهاند. در روایتی هم که در این مورد وجود دارد، تعبیر «علج» بهکاررفته است. عِلج به معنی کافر است و شامل اهل کتاب و غیر اهل کتاب میشود؛ بنابراین نمایش بدون حجاب زنان غیرمسلمان بهگونهای که موجب اشاعه فحشا و اثاره شهوت نوعی نشود، …
Read More »سرمقاله پرونده «مبادی فقه هنر»
اختصاصی شبکه اجتهاد: هم هنر، امری دیرین است و هم دانش فقه؛ اما «فقه هنر» از ابواب فقهی نوپدید به شمار میآید. مراد از نوپدید بودن این باب فقهی البته، نوپدید بودنِ تمام مسائل آن نیست؛ چرا که بسیاری از مسائل آن نظیر موسیقی، مجسمهسازی، آواز و … در کتب فقهی نظیر مکاسب محرمه، قرنهاست که مورد گفتگو و بحث …
Read More »فقه هنر در مذاهب اهل سنت/ محمد قدرتی
اختصاصی شبکه اجتهاد: جایگاه هنر در فقه اسلامی همواره موضوع بحث و بررسی بوده است. فقهای مذاهب مختلف اسلامی، از جمله مذاهب اربعه اهل سنت (حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی)، با استناد به قرآن، سنت، اجماع و قیاس، به تبیین حدود و شرایط مشروعیت هنر پرداختهاند. این نوشتار با هدف بررسی تطبیقی جایگاه هنر در فقه مذاهب اهلسنت، به تحلیل …
Read More »بدون نظر به مقاصد شارع، نمیتوان حکم پوشش را بهدرستی بیان کرد
اگر نمایش مسابقه کشتی یا فوتبال مردان در رسانه فوائدی در راستای رسالت رسانه داشته باشد و مثلاً باعث ایجاد نشاط در جامعه شود، در چه صورت میتوان آن را مصداق اعانه بر تحریک شهوت نامحرم تلقی کرد و ممنوع دانست؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: حجتالاسلام والمسلمین باستانی، سالهاست که در حوزه علمیه قم به تدریس میپردازد و هم اکنون نیز …
Read More »پاپ و مرجعیت
پاپ و مرجعیت: نگاهی تحلیلی به دیدار پاپ با آیتالله سیستانی، نوشتۀ حجتالاسلام والمسلمین محمد مسجدجامعی، سفیر اسبق ایران در واتیکان و مراکش، اثری در تحلیل یکی از مهمترین رویدادهای دینی و اجتماعی در دوران معاصر است. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب، با نگاه عمیق و چندجانبه، به بررسی ابعاد گوناگون دیدار تاریخی میان پاپ فرانسیس، رهبر کلیسای کاتولیک، …
Read More »کتابشناسی فقه رسانه
اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به ارتباط جدی میان رسانه و هنر، تفکیک این دو از یکدیگر بسیار دشوار است. اما حتی اگر چنین چیزی ممکن نیز باشد، اما نمیتوان منکر ارتباط وثیق و تأثیرگذاری این دو در یکدیگر گردید. به همین مناسبت، علاوه بر کتابشناسی فقه هنر، کتابشناسی فقه رسانه نیز از نگاه شما میگذرد؛ چرا که به نظر …
Read More »هنرپیشگی فقط بازیگری نیست/ آیا خطاطی با خط زشت، مصداق اسراف است؟
اگر فقه هنر را بالمعنی الاخص، یعنی به معنای هنرهای نمایشی در نظر گرفتیم؛ مثلاً وقتی میگوییم هنرپیشه، ذهنها به سمت بازیگری، اعم از تئاتر و فیلم و سریال و سینما میرود؛ در این صورت، بازیگری بایدها و نبایدهایی دارد. حرکات و سکنات بازیگر زن، آرایشکردن او، اینکه چه کسی او را آرایش کند، دیالوگهایی که باید بگوید، همه اینها …
Read More »نگرش سیستمی در فقه هنر و رسانه
نگرش سیستمی در نظاممند کردن موضوعات فقهی حضور فعال دارد و نظاممندی در حقیقت ایجاد یک ساختار منطقی برای تعیین و مشخص کردن جایگاه، اولویت و محل استقرار یک موضوع در میان انواع موضوعات فقهی است که به ارزشگذاری و کمّیت گذاری موضوعات فقهی در سطوح و ابعاد و حوزههای متفاوت میانجامد. ازاینرو، نظاممندی مسائل و موضوعات فقه هنر و …
Read More »