همه مطالب

شبکه اجتهاد: شیخ حسن البنا (۱۹۴۹-۱۹۰۶) بنیان‌گذار جماعت اخوان المسلمین مصر بود و تأثیرات بسیاری بر جریان اسلام‌گرایی و سلفی‌گری قرن بیستم گذاشت، اما مورد غضب قرار گرفته و ترور شد. او اگر چه به ورود دین در سیاست باور داشت و حاکمیت دینی را طلب می‌کرد، اما به نظر می‌رسد که خانواده‌اش پس از او، راه شیخ را دنبال نکرده و از منتقدان او محسوب شده‌اند. طارق رمضان؛ نوه‌ دختری اوست که استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد بود و به ورود اندیشه‌های مدرن در فرهنگ اسلامی باور دارد. او دموکراسی را راه نجات ممالک اسلامی می‌داند. جمال البنا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درباره مرحوم شیخ محمدحسینی نائینی، سخن بسیار گفته شده است. مردم اگرچه او را بیشتر به جهت حمایت از جنبش مشروطه خواهی و حمایت از آخوند خراسانی می‌شناسند، اما در حوزه‌های علمیه، او بیش از اینها به «مجدد نائینی» شهره است. کسی که در مبانی اصولیون پیش از خود تجدیدنظر کرد و طرحی جدید برای دانش اصول فقه ریخت. حوزه درسی نائینی یکی از بزرگترین حوزه‌های درسی در زمان خود بود که پس از مرحوم آخوند، شاید بتوان آن را کم نظیر دانست. درباره روش اصولی و فقهی وی و آنچه موجب شده تا او به «مجدد» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی شفیعی در گفتگو با شبکه اجتهاد نکاتی را در مورد مصرف‌کننده بودن دانش فقه در مبنا و روش فرمودند که به نظر حقیر پذیرش آن بی‌­اشکال نیست. ایشان در این گفتگو فرموده‌­اند: «اجمالاً خود دانش فقه تولید مبنا نمی‌کند بلکه از جاهای دیگری مبانی خود را اتخاذ می‌کند. در مباحث روشی نیز همین‌طور است و خود فقه دانش مولد روش هم نیست. از دانش دیگری مثل اصول فقه این روش‌ها را اتخاذ می‌کند. پس فقه یک دانش مصرف‌کننده است.» اگر منظور این است که «مبادی تصدیقی» دانش فقه از دانش­ها دیگر گرفته …

ساختاربندی علم فقه بر اساس معیارهای گوناگونی طراحی می‌شود. حداقل سه دسته معیار منطقی، فلسفه فقهی و درون‌فقهی برای ساختاربندی فقه وجود دارد. معیارهای منطقی معیارهای لازم و مشترک در هر ساختاری است. معیارهای فلسفه فقهی، معیارهای ترجیحی است که فقیهان بدان تصریح کرده‌اند و معیارهای درون‌فقهی، معیارهای ترجیحی‌ است که از فقه گرفته شده‌اند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری مقدم منتشر شد. هفدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» ویژه زمستان …

اگر دولت این شخص را گذاشته خود دولت از اول طبق قرار، ولو به نحو شرط ضمنی، متکفل است. اگر بخواهیم توضیح دهیم یعنی اگر از طرف فردی اشتباه، خطا یا سهوی صورت گرفت یا جاهل مرکب بود و عملی انجام داد که خلاف بوده، دولت بنا بر قرارداد خود، متکفل هست که عهده شخص را از هرگونه دیه یا عقوبت دیگر که ناشی از قصور اوست ساقط کند و او را بری‌الذمه کند. این شرط ضمنی در کار هست. اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از وظایف فقه در دنیای امروز، بررسی و واکنش کارشناسانه درباره مسائل و پدیده‌های روز است. …

شهید صدر معتقد است درآمد حاصل در بانک باید در قبال انجام کاری باشد و تغییرات صوری در عقود و معاملات بانکی، هر چند ممکن است درآمد حاصله را از ربوی بودن خارج کند ولی چون مستند به کار نیست، غیر قانونی و غیر شرعی است و در نتیجه جانشین کردن عقد قرض در بانک با بیع، مضاربه، جعاله و امثال آن، مادامی که به انجام دادن کار ارزشمند اقتصادی نیانجامد مجوز ایجاد درآمد و دریافت یا پرداخت سود نخواهد شد و درآمد و سود حاصل به عنوان درآمد غیر مستند به کار، غیر قانونی و غیر شرعی خواهد بود. …

امر پژوهش یک مقوله تشکیکی است و در بررسی‌های به عمل آمده به این نتیجه رسیده‌ایم که ما در پژوهش با ۲۵۳ مهارت کار داریم و نیاز به فراگیری آن برای رسیدن به تولید محتوای علمی داریم. ما در یک برنامه مدون و در چند فاز برای طلاب سطح و سطوح عالی و طلاب مراکز تخصصی، الگویی را مهیا کرده‌ایم که نیاز به تصویب‌سازی در رده بالای مسؤولین دارد تا اینکه این کمبودها در زمینه پژوهش از حوزه علمیه رخت بربندد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین نشست «هم‌اندیشی مدیران و معاونان مراکز تربیت محقق»، روز پنج‌شنبه ۲۶ دیماه ۹۸ با …

حق مطلب این است که این مسئله و مسائل این چنینی، با «الناس مسلطون علی اموالهم» حل نمی‌شود. صنعت چاپ با تحولی که در این عرصه پدید آورده است، موضوع‌ساز بوده است و عقلا در این شرایط حق تألیف را لازم می‌دانند و موضوع‌سازی می‌کنند. به نظر ما، در اینجا لازم نیست این رفتار عقلا در تراث پیگیری شود تا به زمان معصوم برسد و نیاز به امضاء شارع داشته باشد. این قبیل موضوعات اصلاً در آن زمان وجود نداشته است که سکوت یا عدم سکوت امام معصوم نسبت به آن برای ما منشأ اثر باشد، بلکه تغییر کارکرد در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش، یادداشتی در مورد سلسله نشست‌های «فقه مقاصدی» و ناظر به بیانات آیت‌‏الله علیدوست در شبکه اجتهاد منتشر شد. نوشته مورد اشاره، ادعاهایی را مطرح و نیز نسبت‏‌هایی به استاد علیدوست می‏‌دهد که مطابق با واقعیت نبوده و ملاحظات متعددی بر آن وارد است. در این یادداشت به برخی از آن ملاحظات اشارتی می‌‏رود. ۱- پیشینه تحقیقات و مباحث مربوط به مقاصدالشریعه نویسنده یادداشت مورد اشاره در ابتدا ادعا می‏‌کند که اقدام صورت گرفته در برگزاری نشست‌‏ها پیرامون مقاصدالشریعه، دیرهنگام بوده و می‌‏بایست مدت‏ها پیش‏تر، مباحث مقاصدالشریعه مورد توجه محققان و اساتید قرار می‏‌گرفت. «دیرهنگام پنداری» …

سومین همایش «فقه هنر» ۲ و ۳ بهمن‌ماه سال جاری با حضور اندیشمندان و صاحبنظران برجسته حوزوی و دانشگاهی برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی همازاده همایش دبیر اجرایی سومین همایش «فقه هنر» با اشاره به اینکه «دوسالانه فقه هنر» از سال ۱۳۹۴ با پیام و تشویق مقام معظم رهبری افتتاح شد، به ایبنا گفت: پس از دو دوره برگزاری در موضوعات عام فقه هنر، از دوره سوم با ورود به «فقه هنرها»، مسائل مربوط به مدیوم‌ها و شاخه‌های مختلف هنری را از منظر فقهی و حقوقی بررسی می‌کنیم. همازاده اضافه کرد: هدف همایش از سفارش این …

شبکه اجتهاد: پس از درگذشت آیت‌الله‌ حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، اداره و حفظ حوزه علمیه یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های علمای قم بود. فشارهای رضاشاه بر روحانیون به قدری افزایش یافته بود که مرحوم آیت‌الله‌ سید احمد زنجانی نذر می‌کند که اگر حوزه قم چند ماه پس از وفات حاج شیخ پابرجا و از گزند حکومت مصون بماند، او سالیانه در ماه شعبان گروهی از طلاب را به مهمانی و اطعام دعوت کند. سه فقیه قم که به عنوان مراجع ثلاث مشهورند، توانستند دوره گذار این حوزه را با موفقیت به انجام برسانند و آن را تحویل آیت‌الله‌ بروجردی بدهند: …

شبکه اجتهاد: ۲۸ دی‌ماه ۱۳۵۸، نخستین اقامه نماز جمعه تهران به امامت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای برگزار شد. چهار روز پیش، امام خمینی با اطلاع از کناره‌گیری آیت‌الله منتظری از امامت جمعه، که پس از رحلت آیت‌الله طالقانی به این جایگاه منصوب شده بود، سومین حکم امامت جمعه تهران را به نام روحانی سخنور و انقلابی که او را به «حُسن سابقه موصوف و در علم و عمل شایسته» دانسته بود زد. از آن هنگام تاکنون، آیت‌الله خامنه‌ای، همچنان امام جمعه تهران، منصوب از ناحیه‌ی حضرت امام به‌شمار می‌آیند و طی چهل سال که از آن نخستین خطابه‌ی آدینه می‌گذرد، بارها …

‌حجت‌الاسلام علی اکبریان در نقد رویکردهای فقه حکومتی، فقه اجتماعی و فقه نظام‌مند، گفت: اگر بخواهیم همه چیزهایی که حکومت برای اداره جامعه نیاز دارد را از فقه بیرون بکشیم دچار عرفی شدن دین‌ می‌شویم؛ عرفی شدن دین خطری است که با روح شریعت سازگار نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست سوم از سلسله نشست‌های «جایگاه فقه حکومتی در تحقق گام دوم انقلاب اسلامی» پنج شنبه گذشته در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی تهران به همت پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل برگزار شد. ‌حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر لطفی استاد مرکز تخصصی مهدویت و ‌حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبریان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم …

ایشان مباحث بسیار مفصلی در فقه القضا دارند. این پژوهش‌ها، به دلیل حضور ایشان بعد از پیروزی انقلاب در قوه‌قضائیه بود و موظف شده بودند، جزئیات احکام قضایی مورد نیاز دستگاه قضا را از نظر فقه شیعی استنتاج نمایند. برخی از این نظرات مثلاً در مورد مسئله حق حضانت فرزند پسر برای مادر تا هفت سال، از نمونه‌های این پژوهش‌هاست که مورد پذیرش عمومی قرار گرفت. مثال دیگر عرصه فقه حکومتی است که ایشان جزو اولین افرادی بودند که کتابی پیرامون ولایت‌فقیه و ابعاد و حدود آن نگاشتند که برآمده از سال‌ها تلمذ در محضر امام راحل در نجف بود. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در هفته گذشته حوادث مهمی در کشور اتفاق افتاد و سؤالاتی فقهی- دینی برای جوانان و نوجوانان مطرح شد که گاه می‌پرسند: ۱- چرا قضیه اصابت موشک به هواپیمای مسافربری در روز اول اعلان نشد و آیا این کتمان نیست و مگر کتمان در اسلام حرام نیست؟ ۲- با توجه به اینکه با تأخیر بیان شد، آیا دروغ‌گویی نیست؟ ۳- آیا می‌توانیم به کسانی که در این حادثه جان باختند، آن‌ها را شهید بنامیم؟ ۴- دیه این کشته‌شدگان بر عهده چه شخص و یا اشخاصی هست؟ قبل از پاسخ به این سؤالات، مناسب است یک اشاره‌ای به …

زندانی کردن این افراد هیچ دردی از طلبکاران دوا‌ نمی‌کند و از سویی دیگر باعث تحمیل هزینه‌های هنگفت به دولت و دستگاه‌ها‌ می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله ناصر‌ مکارم شیرازی در دیدار رئیس کل دادگستری و دادستان استان قم، با قدردانی از اهتمام دستگاه قضایی استان برای حل و فصل مشکلات، گفت: ما هرچه به قوانین اسلامی نزدیک تر شویم مشکلات قضایی و اجتماعی ما کمتر خواهد شد. ایشان دقت و قاطعیت در مسائل قضایی را از جمله تاکیدات مهم مولا علی (ع) دانسته و عنوان کرد: اگر این دو مساله در کنار هم قرار گیرد مطمئن باشید که …

همانطور که سردار حاجی‌زاده در رسانه‌ها توضیح دادند که این شخص ۱۰ ثانیه فرصت داشته و نتوانسته تماس بگیرد. از طرفی اگر این موشک کروز بود جان هزاران نفر به خطر می‌افتاده. از طرف دیگر هم احتمال خطای خودش را می‌داده به هر حال این تصمیم را گرفته. به نظرم این موضوع را باید اهل فن تشخیص بدهند ولی روالش با قتل خطا فرق دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از پاسخ موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به حمله وحشیانه آمریکا در ترور سردار دل‌ها حاج قاسم سلیمانی، خبری قلب تمام ایرانیان را دلگیر کرد. همواپیمای اوکراینی با ۱۷۶ سرنشین که …

امروزه مسئله‌یابی که از مقدمات پژوهش است، از چالش‌های پیش روی طلاب است و این نشانگر ضعف ارتباط مدارج علمی حوزه علمیه با معاونت پژوهش است. مقاله الزاماً پژوهشِ آن فرد نیست بلکه مقاله گزارش پژوهش است و احتمال دارد که صاحب مقاله گزارشی از پژوهشِ دیگران را ارائه نمایدو در این حال باید گفت ما با ایجاد کارگاه مقاله‌نویسی الزاماً پژوهشگر تربیت نمی‌کنیم و این اشکال کار است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین جلسه «هم‌اندیشی مدیران و معاونان مرکز تربیت محقق»، روز پنجشنبه ۱۲ دیماه ۹۸ برگزار شد. در این جلسه، معاونان پژوهشی مراکز حوزوی  قم حضور داشتند و …

گرچه بحث از مقاصد، امری است که باید مورد اهمیت واقع شود اما واقع مطلب این است که احراز این شرایط آنقدر عرصه را ضیق می‌کند که احتمال وجود مقاصد به عنوان مقاصد قطعی و معتبره را در فقه بسیار کم می‌کند و به نظر می‌رسد که عنوان فقه مقاصدی در امامیه بزرگ‌نمایی شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پنجمین نشست از سلسله نشست‌های فقه مقاصدی که توسط معاونت پژوهشی مدرسه فقهی امام کاظم(ع) قم برگزار می‌شود، روز دوشنبه ۲۳ دیماه ۹۸ در محل این مدرسه تشکیل شد. در این نشست استاد قدیرعلی شمس، از مدرسین سطوح عالی حوزه علمیه …

بعداً متوجه شدیم برای فردا هم نگذاشتند و همان شبانه آقای بروجردی نامه فرستادند. نامه به تهران می‌‌آید و مشخص می‌شود شاه به «پیست اسکی آبعلی» رفته است. آنجا نامه به دست شاه می‌‌رسد و شاه می‌‌گوید: زود اعدام بکنید و بگویید نامه بعداً به دست ن رسیده است. این بود که قبل از آفتاب آنها را اعدام کردند. اختصاصی شبکه اجتهاد: ارتباط میان مرحوم آیت‌الله بروجردی و فدائیان اسلام از نقاط کور و پر سر و صدای تاریخ حوزه‌های علمیه است. چالشی جدی میان جوانان پرشور انقلابی حوزوی و علمای دور اندیش و مصلحت نگر که قبل انقلاب رخ …

اینها مذاکره هم که می‌کنند، مذاکره‌شان آمیخته‌ی با دغل و فریب‌کاری است؛ این کسانی که پشت میز مذاکره ظاهر می‌شوند، آن جنتلمن‌های پشت میز مذاکره، همان تروریست‌های فرودگاه بغداد هستند، اینها همانها هستند؛ تفاوتی نمی‌کنند؛ لباس عوض می‌کنند؛ این دست چدنی‌ است که پوشش مخملی و دستکش مخملی را بیرون می‌آورد و خودش را نشان می‌دهد، وَالّا باطن، همان باطن است؛ هیچ تفاوتی ندارد. اینها نمی‌توانند کسانی باشند که انسان به اینها اطمینان پیدا کند. به گزارش شبکه اجتهاد، در آستانه سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و در طلیعه گام دوم انقلاب، مراسم نماز جمعه تهران پس از ۸ سال، برای …

رهبر انقلاب اسلامی و دیگر مراجع صبح امروز در پیامی که در پی عارضه جسمانی آیت‌الله سیستانی، برای ایشان از درگاه خداوند متعال طلب شفای عاجل کردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی صبح امروز در پیامی که در پی عارضه جسمانی حضرت آیت‌الله سیستانی صادر شد، برای وی از درگاه خداوند متعال طلب شفای عاجل کردند. متن پیام بدین شرح زیر است: بسم الله الرحمن الرحیم. حضرت آیت‌الله آقای سیستانی دامت‌برکاته سلام علیکم؛ خبر عارضه جسمانی آن وجود شریف، موجب نگرانی شد. شفای عاجل آن جناب را از خداوند کریم مسألت میکنم. والسلام علیکم و رحمهالله/ …

آیت‌الله حکیم توانست پس از میرزای شیرازی به حوزه علمیه نجف تأثیر گسترده و بر عراق و ایران و تشیع تأثیر بگذارد. او توانست با راهنمایی‌های بزرگ خود، به ایجاد مؤسسات علمی و دینی، صدور مجلات، کتابخانه‌ها و تأسیس مساجد بزرگی در سراسر اسلام و تشیع و اعزام مبلغ به کشورهای مختلف و تأسیس حوزه‌های علمیه کمک نماید. اختصاصی شبکه اجتهاد: خاندان حکیم، از خاندان‌های علمی و سیاسی شیعی در عراق محسوب می‌شوند. شاخص‌ترین فرد این خاندان سید محسن حکیم مرجع تقلید شیعیان است. وی در مقام مرجع تقلید شیعیان، به سیاست توجه ویژه‌ای داشت و در بسیاری از مسائل …

شبکه اجتهاد: رهبر انقلاب اسلامی جمعه ۲۷ دی ماه و در چهلمین سالگرد اولین نمازجمعه‌ای که به امامت ایشان برگزار شد، به اقامه نماز جمعه این هفته تهران خواهد پرداخت.

یکی از اعضای دفتر آیت‌الله سیستانی در نجف، از عمل جراحی معظم‌له خبر داد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دفتر مرجعیت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد، آیت‌الله سیدعلی سیستانی شب گذشته دچار شکستگی استخوان پای چپ شده و تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد. بتابر این گزارش، این عمل جراحی امروز پنج‌شنبه تحت نظر یک تیم پزشکی عراقی انجام خواهد شد. لذا از مؤمنین خواسته می‌شود برای سلامتی و عافیت این مرجع تقلید دعا نمایند تا بهبودی کامل حاصل و برکات وجودی ایشان برای خدمت به اسلام و پاسداری از احکام شریعت مستدام باشد. تکمیلی/ تشریح وضعیت درمانی حضرت آیت‌الله سیستانی در ساعت‌های …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی با اطلاع از حاشیه‌های همایش «بزرگداشت مقام علمی و عرفانی شهید اول» در مشهد، ضمن انتقاد شدید از دست‌اندرکاران و خیانت خواندن این کار، از آن‌ها خواست پیام ایشان در این همایش خوانده نشود. بنا بوده است در این همایش متن پیام حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی قرائت و از جدیدترین آثار حجت‌الاسلام محمدحسن وکیلی با عناوین «شهید عارف»، «تطهیر الشریعه عن حدیقه‌الشیعه» و «محیی‌الدین؛ شیعه‌ خالص» رونمایی شود. گفتنی است، پس از واکنش صریح آیت‌الله سبحانی نسبت به این جریان، برگزاری این همایش در مجتمع فرهنگی قلم لغو و به محل دیگری انتقال داده …

خادمی کوشا، گفت: زمانی که ما قائل شویم بر اینکه انسان مصادیق کرامت را درک می‌کند و خداوند صرفا اصل کرامت را فرموده است ما جایگاهی که بتوانیم از آن حکم شرعی را درک کنیم یا به دست آوریم نداریم. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی ترویجی «تبیین فقهی جایگاه کرامت» به همت پژوهشکده فقه و حقوق و مشارکت مرکز همکاری‌های علمی و بین‌المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی یک‌شنبه گذشته در تالار امام مهدی (عج) برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خادمی کوشا عضو هیئت علمی پژوهشکده فقه و حقوق به عنوان ارائه دهنده بحث، حجت‌الاسلام والمسلمین سیف الله صرامی رئیس …

تصویب کلیات طرح بانکداری اسلامی در مجلس هم سبب نشد تا مخالفت‌های جدی به آن پایان پذیرد، از این رو بر نخبگان و عُقلای قوم است تا با تداوم بحث‌ها و مناظره‌ها پیش از تصویب نهایی طرح، زمینه را برای تحقق عینی عدالت اقتصادی هموار سازند. شبکه اجتهاد: «سهلِ مُمتنِع» را در فرهنگ واژگان به «آسانِ دُشوار» معنا کرده اند، یعنی آن چه در نگاه اول، آسان به نظر می‌رسد، اما در حقیقت اینگونه نیست. بدون تردید یکی از آشکارترین واژه‌های «سهل ممتنع» در زندگی روزمره همه یا حداقل بسیاری از مردم، «بانک» است، همان که آن قدر این طرف …

آیت‌الله صافی گلپایگانی موسیقی را مطلقاً حرام می‌داند و حضور ورزشکاران زن را نیز مایه شرمساری اعلام نموده است. ایشان منتقد جدی فلسفه و عرفان است و خواندن آن را نیز حرام می‌داند. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی اگرچه در زمره مراجع شیعه به شمار می‌رود اما در میان مردم کمتر شناخته شده است. به مناسب سالروز تولد مسن ترین مرجع تاریخ تشیع به تاریخ قمری، مروری بر زندگانی او می‌کنیم. آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، متولد ۳۰ بهمن ۱۲۹۷ شمسی در گلپایگان است. وی علی‌القاعده مسن‌ترین مرجع از مراجع تقلید شیعه است. معظم‌له در خانواده‌ای روحانی به دنیا …

در این کتاب تأثیرات قاعده تقیه بر بخش‌های مختلف فقه سیاسی همچون مباحث مشروعیت، مباحث سیاست داخلی و مباحث سیاست خارجی، مورد بحث و بررسی قرار داده شده است. مباحث این تحقیق می‌تواند توسط قانون‌گذاران در تشریع و اجراء قوانین مورد استفاده قرار گرفته و در تطبیق سیاست خارجی کشور بر قوانین اسلامی راهگشا باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، قاعده تقیه یکی از قواعد مهم فقهی است که تأثیرات گسترده آن را می‌توان در ابواب مختلف کتاب‌های فقهی مشاهده نمود. با این همه به دلیل نو پدید بودن عموم فقه‌های مضاف و از جمله فقه سیاست، اطلاع یافتن بر تأثیرات …