اجتهاد و اصول فقه

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر عبدالرحیم گواهی عضو هیئت مؤسس مرکز پژوهش‌های ادیان جهان و رئیس مرکز و رئیس شورای علمی این مرکز است. با او در مورد میزان تأثیرگذاری فقه در دوران پیشرفت مسلمانان گفتگو کردیم. او معتقد بود: فقه در دوران پیشرفت مسلمانان، تمامیت‌خواه نبود،

رستم نژاد، تغییر در امتحانات شفاهی حوزه، تسهیل در اخذ مجوز تاسیس مدارس و مراکز حوزوی، تشکیل رشته تخصصی در مدارس سطح سه، واگذاری امتحانات پایه ششم به مدیریت‌های استانی، اعطای مدرک علمی به شهدای روحانی، ساماندهی دروس خارج در شهرستان‌ها و... را از برخی فعالیت‌ها و برنامه‌های معاونت آموزش حوزه‌های علمیه برشمرد.

شبکه اجتهاد: جلسات علمی پرسش و پاسخ در محضر آیت‌الله شیخ محمد سند، از اساتید خارج فقه و اصول حوزه علمیه نجف و از شاگردان حضرات آیات شیخ مرتضی حائری، میرزا هاشم آملی، گلپایگانی و آیت‌الله وحید خراسانی، این روزها در مشهد با حضور گرم فضلا و طلاب خراسانی برگزار می‌شود.

در این نوشتار سعی شده است دیدگاه‌های مختلف در حوزه دین به طور عام و در حوزه فقه و شریعت به خاص بیان شود و مبانی و ادله هر یک مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

فقیه کارش تایید و رد و نقض است، نه این که روش‌های متنوع تولید را بیان کند اما اگر روش تولیدی بیان کرد می‌تواند تشخیص بدهد حق بر چه اساس می‌تواند باشد. ما ظرفیت فقه را باید بدانیم و مسولیتش را هم باید بدانیم. نه از فقه انتظار مدیریت داشته باشیم. نه از فقه انتظار تربیت داشته باشیم. بین این‌ها باید تفاوت قائل شد.

استاد حوزه علمیه قم تقلید را امری عقلایی دانست و گفت: فتوا دادن حاصل یک عمر مجاهدت علمی و درس خواندن و کسب تخصص دینی است؛ از این رو تقلید به معنی تبعیت از امام معصوم(ع) است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد باقری شاهرودی استاد سرشناس و قدیمی سطوح عالی حوزه علمیه قم، عمر خود را صرف تدریس و تحقیق در کتب حوزوی نموده است. عضو سابق حلقه استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی بهترین لذت خود را در زندگی، کنکاش و تحقیق در این عرصه می‌داند. به نظر وی، آسیب‌شناسی کتب حوزوی ملازم با تغییر آن‌ها نیست. …

شهید صدر به عنوان یک اندیشمند اسلامی که بین دو مسالۀ مهم جمع کرده است؛ که معمولاً در کمتر کسی پیدا می‌شود. یعنی بین اصالت و معاصرت، یعنی شهید صدر در عمیق‌ترین لایه‌‌های فکرِ اسلامی، اندیشه‌ ورزی کرده و در عین حال این اندیشه‌‌ورزی عمیق، ناب و خالص اسلامی، برکنار از تحولات و پیشرفت‌های روز جهان نیست.

استاد سطح عالی حوزه علمیه خراسان با بیان این که پذیرش رأی مردم موضوعیت دارد اما مبنای مشروعیت حکومت دینی نیست، گفت: اگر شخصی بگوید مبنای امامت و ولایت در اسلام، رأی مردم است، هر کسی باشد سخن نادرستی گفته است.

حقوق اخوت دینی به عنوان یکی از احکام فقهی، تنها مترتب بر اصل عقیده می‌باشد نه لوازم آن؛ بنابراین اگر فردی لازمه مذهب دیگری را کفر دانست این امر باعث تکفیر و نجاست دیگری نخواهد بود. مادامی که خود او ملتزم به کفر نشده باشد، اما در عین حال فرد نخست نمی‌تواند ملتزم به عقیده او شود و آن را درست بداند.

مهاجرت عالمان عاملی را باید از زاویه انتقال سنتی فقهی با ویژگی‌های خاص آن مورد توجه قرار داد که به سرعت در مراکز علمی ایران رواج یافت. شواهدی دلالت بر این دارد که آنان در مناقشه‌های کلامی و مذهبی صفویه با عثمانی از شاهان صفوی حمایت کرده و نقش مهمی در این خصوص ایفا کرده اند، اما به دلیل پراکنده بودن این نوع مدارک، چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

در این مقاله تلاش شده است از دریچه «فلسفه علم اصول» ضمن اشاره به مبانی روش‌ها و رویکردهای موجود دانش اصول؛ آسیب شناسی اجمالی از رویکردها و روش‌های این دانش نیز ارائه گردد تا زمینه برای بازخوانی در عرصه‌هایی که نیازمند به تحول اند فراهم تر گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چهارمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای فقهی و اصولی …

شبکه اجتهاد: چندی پیش حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، استادیار دانشکده علوم حدیث در یادداشتی در «شبکه اجتهاد» با عنوان “فقه، مانع تمدن نشود؛ تمدن سازی‌اش به‌جای خود!” اظهار کرده است: فقه قابلیت تمدن سازی ندارد و کسانی که به دنبال این مسئله هستند نگاه‌شان اشتباه است. ایشان در بخشی از یادداشت خود تصریح کرده است: به نظر من، نیازی نیست …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دفتر تدوین متون درسی حوزه علمیه، سال‌هاست که به غرض تدوین متونی جدید برای فصول درسی حوزه‌های علمیه تشکیل شده است. کتاب‌هایی که این دفتر تاکنون موفّق به تدوین آن شده است البتّه کمتر در مجامع حوزوی مورد اقبال قرار گرفته‌اند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیا در کنار سایر مسائل و علوم مرتبط با اجتهاد، از روش‌هایی که در کشف و تشخیص برداشت‌ها، رفتارها، عادات و قراردادهای نوعی مؤثر است می‌توان کمک گرفت؟

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با انتقاد از بی‌مهری به تأثیر عقل در استنباط احکام شرعی، گفت: در تمام نصوص دینی یک روایت متقن در مذمت عقل نداریم و کسانی که مدعی ناتوانی عقل در درک احکام هستند این ادعای خود را در نوشته‌هایشان نقض کرده‌اند.

شبکه اجتهاد: سلسله نشست‌های علمی شب‌های ماه مبارک رمضان با موضوع «قاعده لاضرر»، با سخنرانی آیت‌الله مهدی مروارید استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد، در محل دفتر حضرت آیت‌الله سیدعلی سیستانی در حال برگزاری است.

در تازه‌ترین شماره فصلنامه فقه، هفت مقاله علمی پژوهشی از اساتید، صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه فقه و اصول از سوی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، همراه با چکیده مقالات به زبان عربی به چاپ رسیده است

آیا نظریه ولایت فقیه در اندیشه امام (ره) همواره ثابت بوده است و ایشان از ابتدا به آن معتقد بوده‌ یا اینکه دیدگاه ایشان یک سیر تطوری و تکاملی داشته است.v

حجۀالاسلام مهدی مهریزی، پژوهشگر باسابقه حوزه فقه، در یادداشت شفاهی زیر به طور خلاصه، از نقش فقه در تمدن سازی می‌گوید. گفتگوی مفصل با وی در این‌باره، در مجله الکترونیکی «نسبت فقه و تمدن اسلامی» منتشر خواهد گردید. او در آن گفتگو، دلایل تفصیلی مدعیات خود را مطرح می‌کند.[/

شیخ الازهر گفت: در دین اسلام کشتن مسلمانان به خاطر ارتکاب گناهان کبیره و مخالفت با اعتقادات ما جایز نیست، بلکه اسلام فقط کسانی را می‌کشد که علیه اسلام و مسلمانان شمشیر بکشند و اعلام جنگ کنند.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شبیری در حجیت اجماع، مسلک تقریر را پذیرفته‌اند. لذا شرط حجیت اجماع را احراز اتصال آن به زمان حضور معصوم علیه‌السلام مى‌دانند تا با تقریر معصوم، اعتبار فتواى مجمع علیه اثبات گردد. حال اگر شرط اتصال احراز گردید، در حجیت اجماع، ایشان فرقی بین اجماع مدرکی و غیر مدرکی نمی‌گذارند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: بازخوانی دیدار آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی با امام خمینی رحمه‌الله علیهما، پس از آزادی امام از زندان قزل حصار ۱۳۳۹:

شماره ۹ و ۱۰ دوفصلنامۀ تخصصی موسسه کتاب شناسی شیعه «کتاب شیعه» ویژۀ تراجم، کتاب شناسی، نسخه پژوهی، نقد کتاب ویژه نامه سید مرتضی منتشر شد.

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: امروزه در شبهاتی که به جان مردم افتاده است، می‌خواهند مقوله «تقلید» را زیر سؤال ببرند؛ در حالی که مسأله تقلید موضوع تازه‌ای نیست.

اختصاصی شبکه اجتهاد: متن زیر حاصل گفتگوی منتشر نشده با مرحوم آیت‌الله محمدمهدی آصفی از علماء و مجتهدین حوزه علمیه و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و امام خمینی است که پس از تحریر و تنظیم، فشرده‌ای از گفتگو با حذف پرسش‌ها تقدیم می‌شود.

دفتر نشر معارف کتاب «شهید صدر؛ زندگی‌نامه شهید آیت‌الله سید محمد صدر»، نوشته آیت‌الله سید کاظم حسینی و ترجمه دکتر سید مهدی کیذقانی و زینب آذربو ۱۳۹۴ منتشر کرده است.

شبکه اجتهاد: سلسله نشست‌های علمی بسوی «اجتهاد» با موضوع «قاعده لاضرر»، با سخنرانی آیت‌الله مروج قزوینی استاد مطرح حوزه علمیه و مؤلف شرح تمهید الوسایل، ساعت ۲۲:۳۰ شب‌های ماه مبارک رمضان، در موسسه علمی پژوهشی الهادی (علیه‌السلام) واقع در مشهد خیابان آیت‌الله بهجت، ۸٫۱، پلاک ۴۱۵ در حال برگزاری است.

ین نوشتار با مبنا قرار دادن تقسیم‌بندی مرحوم شهید صدر از مباحث فقهی؛ یعنی تقسیم فقه به چهار باب اصلی عبادات، اموال، آداب شخصی و آداب عمومی با چند زیرشاخه فرعی، کوشیده است دلالت‌های اجتماعی و بالمآل تمدنی آیات فقهی قرآن را مورد بررسی قرار دهد.

صاحب کفایه همان تعریف مشهور مسأله اصولی را ارائه داده و ذیلی به آن اضافه کرده است تا بتواند از این معاذیر و ایرادات فرار کند اما برخی بزرگان اصول مانند محقق اصفهانی اشکالات مبنایی به این اضافه صاحب کفایه وارد کرده‌اند.