اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: بیانیه‌ آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ «حوزه‌ سرآمد و پیشرو» تصویری روشن و کل‌نگر از نهاد حوزه‌ علمیه به دست می‌دهد، اما نکته‌ تأمل‌برانگیز در این بیانیه، غیبت کلیدواژه‌ «علوم انسانی اسلامی» است و به‌جای آن، «فقه و فقاهت» و نظام فکری برآمده از فقه به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تولید علم و سامان‌بخش نظامات اجتماعی در جامعه‌ اسلامی، همانند سال‌های ابتدایی …

استاد محمدجواد فاضل لنکرانی با تأکید بر ضرورت احیای جایگاه فقه اجتماعی در درس‌های خارج حوزه، تصریح کرد که فهم صحیح فقه بدون توجه به ابعاد اجتماعی آن ممکن نیست. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) فقه اجتماعی را فقه اصیل اهل‌بیت(ع) دانست که در صورت تحقق، می‌تواند ساختار سیاست‌گذاری کشور را دگرگون سازد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیین رونمایی از …

جلسه حلقه علمی «اصول فقه مقارن» به همت انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم برگزار شد. در این نشست، علاوه بر تصویب کلیات طرح جامع حلقه، اختصاص یک شماره از مجله «اصول» به مباحث اصول مقارن در سال ۱۴۰۴، آسیب‌شناسی وضعیت آموزشی اصول مقارن در حوزه‌های شیعه و اهل‌سنت، واکاوی منابع معاصر اصول در نشست‌های علمی و برگزاری گفت‌وگوهای مشترک …

در میانه هیاهوی تحلیل‌های سیاسی از «تنبیه‌الامه» و خوانش‌های جزئی‌نگر از میراث مشروطه‌خواهی، شماره جدید «کتاب شیعه» با نگاهی راهبردی و چندلایه، میرزا محمدحسین نائینی را نه در سایۀ یک متن، بلکه در قامت یک منظومه فکری و سلوکی بازخوانی کرده است. این ویژه‌نامه که حاصل سال‌ها تتبع در اسناد خطی، اجازات، نامه‌ها و یادمان‌های محقق نائینی است، زنگ هشداری …

شبکه اجتهاد: مسئله افتاء، استفتاء و شرایط آن، از دیرباز در فقه شیعه مورد بحث و بررسی بوده است. در دوران صفویه و با اوج‌گیری منازعات میان اخباریون و فقها، مباحث تقلید و اجتهاد وارد مرحله‌ای جدید شد و نظرات گوناگونی در این زمینه مطرح گردید. در این میان، حیدر حب‌الله، متفکر معاصر شیعی، با ارائه دیدگاهی نوین در باب …

شبکه اجتهاد: یکی از مهمترین راه‌های اصلاح اندیشه و فهم ما از دین و مذهب شناخت دین و منابع دینی در بستر تاریخی آن است. این شناخت درک ما را از تحول تاریخی فهم‌های دینی ارتقا می‌دهد. اگر خواهان اجتهاد در اصول و فروعیم و اگر می‌خواهیم درک درستی از دیالکتیک “نص” و “تاریخ” و سهم مقتضیات زمان و مکان …

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید علیرضا صدر حسینی، مدیر مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی، پنج مأموریت کلان حوزه علمیه را در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب تشریح کرد؛ مأموریت‌هایی که سه محور آن مستقیماً با فقه و فقاهت گره خورده است. حوزه در این چارچوب، هم جایگاه مرجعیت علمی با محوریت فقه را دارد، هم کانون تربیت نیروی کارآمد برای تبلیغ …

آیت‌الله جوادی آملی در نخستین جلسه درس پس از بازگشت از سفر معنوی به عتبات عالیات، با اشاره به زیارت بارگاه‌های اهل‌بیت علیهم‌السلام و دیدار با حضرت آیت‌الله سیستانی، به نقش بی‌بدیل مرجعیت نجف در هدایت مؤمنین و صیانت از استقلال عراق پرداخت. وی ضمن تقدیم «تفسیر تسنیم» به آیت‌الله سیستانی، از تأکید ایشان بر عرضه روایات به قرآن برای …

شبکه اجتهاد: مسجد اعظم قم یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین بناهای مذهبی و علمی در جهان تشیع به‌شمار می‌رود که به دستور مرحوم آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی(ره)، زعیم حوزه علمیه قم، در سال ۱۳۷۴ هجری قمری (۱۳۳۴ هجری شمسی) در جوار بارگاه نورانی کریمه اهلبیت حضرت فاطمه معصومه (سلام‌الله‌علیها) بنیان نهاده شد و طی چند سال، با نظارت مستقیم …

استاد ابوالقاسم علیدوست در واکنشی تحلیلی به پیام رهبر معظم انقلاب پیرامون یکصدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم، با طرح سه‌گانه‌ی جریان‌های فقهی در حوزه، از غلبه‌ی قرائت‌های سطحی و تحجرگرایانه بر گفتمان اجتهادی انتقاد کرد و خواستار احیای عقلانیت، نشاط علمی و اجتهاد منضبط شد. او با تأکید بر ضرورت پیوند میان هویت فقه جواهری و مواجهه‌ی نو با …

استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار در دیدار با مسئولان دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه، با تأکید بر نوسازی متون و روش‌های آموزشی، خواستار بازگشت هوشمندانه به تجارب موفق گذشته و استفاده از منابع اصیل مانند کتاب وسائل‌الشیعه در برنامه درسی طلاب شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار در دیدار با مسئولان دفتر تدوین متون درسی حوزه‌های علمیه به تشریح …

حجت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا سبزواری با تمرکز بر نسبت امامت با اصول فقه و دانش فقه، بر ضرورت بهره‌گیری از رهیافت‌های میان‌رشته‌ای در تحلیل مسائل بنیادین تأکید کرد؛ رویکردی که با عبور از قالب‌های صرفاً کلامی، تلاش دارد ابعاد معرفتی و فقهی امامت را در نسبت با نیازهای امروز و در چارچوبی تمدنی و مسئله‌محور بازخوانی کند. او همچنین با …

کتاب تازه‌منتشرشده‌ی «التحلیل الفهرستی» به قلم محمدباقر ملکیان، تلاشی نو در تبیین روش علمی قدمای امامیه در مواجهه با اخبار (روایات) است که در ۳۸۶ صفحه از سوی نشر معارف اهل بیت(ع) روانه بازار کتاب شده است. نویسنده در این اثر، با نگاهی تحلیلی، رویکرد «فهرستی» را به‌عنوان بدیلی علمی برای سنجش اعتبار احادیث، بررسی و ارزیابی کرده و آن …

اثر حاضر حاصل دروس خارج فقه حجت‌الاسلام والمسلمین سید مجتبی نورمفیدی که به واکاوی مبانی، مفاد، قلمرو، و آثار فقهی و اجتماعی قاعده «لاضرر» پرداخته و با ساختاری منسجم و تحلیلی، جایگاهی تازه از این قاعده بنیادین را در نظام فقه سیاسی و اجتماعی تبیین کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، «قاعده لاضرر» از مهم‌ترین قواعد فقهی است که در …

این کتاب به بررسی پدیده‌ی افزوده‌نویسی در منابع حدیثی متقدم شیعه می‌پردازد و می‌کوشد تا راه‌های شناسایی، انگیزه‌ها و پیامدهای این پدیده را تحلیل و واکاوی کند. این افزوده‌ها ممکن است توسط مؤلفان، نسخه‌برداران یا دیگر افراد به متن اصلی اضافه شده باشند و در برخی موارد باعث بروز ابهام در اعتبار و انتساب کتاب‌ها و روایات شده‌اند. به گزارش …

آیت‌الله جوادی آملی در بخش مهمی از سخنان خود، بر لزوم تربیت مجتهدان واقعی تأکید کرد و گفت: تقلید مشکل جامعه را حل نمی‌کند. کسی که توانمند است، باید مجتهد شود، مسائل را از منابع استخراج کند، فروع را به اصول ارجاع دهد و بتواند پاسخ‌گوی نیاز زمان باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جوادی آملی، مرجع عالی‌قدر جهان تشیع، …

شبکه اجتهاد: صدسال از آن روز فرخنده می‌گذرد که مشعل دانش در سینه قم افروخته شد؛ صدفی گشوده بر گوهر فقه و خرمنی پر زر و زیور از حکمت و اصالت. حوزه، این میراث‌دار قرون، در آفرینش اندیشه، در پاسبانی سنت و در باروری معرفت، صدها برگ زرین به دفتر تاریخ افشانده است. در کنار این شکوه شکوفنده، ندایی به …

مؤسسه الاجتهاد للبحوث و الدراسات اقدام به انتشار تقریرات علمی، حضرت آیت‌الله سید علی سیستانی، به قلم استاد برجسته حوزه علمیه مشهد آیت‌الله شیخ مهدی مروارید نموده است. این تقریرات ارزشمند، در قالب موسوعه «المنهج فی علم الأصول» منتشر شده که نخستین مجموعه این موسوعه، کتاب «تعارض الأدله و اختلاف الحدیث» است که در قالب دو جلد، و مشتمل بر …

اگر فقه را گوهری گران‌سنگ در سنت علمی شیعه بدانیم، «دُرّ نجف» بی‌شک یکی از جلوه‌های آن است که این‌بار در قالبی فارسی و قابل فهم، پیش‌روی علاقه‌مندان قرار گرفته است. ترجمه‌ای از گزیده آثار فقهی استاد سید محمدرضا سیستانی که در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عرضه شده و فرصت کم‌نظیری را برای طلاب و دانشجویان به مباحث فقهی …

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با اشاره به پیام مهم رهبر معظم انقلاب به همایش «یکصدمین سال‌گشت بازتأسیس حوزه علمیه قم گفت: روح حاکم بر پیام رهبر معظم انقلاب این است که جریان فقاهت، باید بر تمام مجاری علمی و عینی جامعه در حوزه تمدنی حاکم بوده و جایگاه و نقش خود را ایفا کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی …

مقام معظم رهبری در بیانات خویش با دقتی ژرف، الزامات و محدوده‌های مقام اجتهاد را به روشنی ترسیم نمودند و همچنین شرایط و ضوابط مقام تبلیغ را تشریح فرمودند. شاید مهمترین نکته توجه به این است که فقه ما نباید التقاطی شود. همانطور که امام در برهه‌ای فرمودند باید فقه، فقه جواهری باقی بماند. البته معنایش این نیست که در …

چگونه می‌توان احکام فقهی را به رفتارهای جمعی و هنجارهای اجتماعی بدل کرد؟ این پرسش، محور اصلی چهل‌ودومین نشست از سلسله‌نشست‌های «یکشنبه‌های روش» بود که با ارائه‌ی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن الویری و نقد دکتر کیومرث اشتریان، به بررسی امکان‌سنجی کاربست «اقدام‌پژوهی» در امتداد اجتماعی گزاره‌های فقهی پرداخت؛ رویکردی که تلاش دارد با عبور از مرزهای نظریه‌پردازی صرف، فقه را به …

بیست‌وششمین اجلاس مجمع جهانی فقه اسلامی در دوحه قطر با حضور برجسته‌ترین فقها و اندیشمندان جهان اسلام و هیئت جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی استاد احمد مبلغی برگزار شد. در این اجلاس که با محوریت مسائل فقهی معاصر برگزار گردید، علاوه بر قرائت بیانیه محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین، مباحث علمی و فقهی متنوعی شامل حمایت از کودکان، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیام راهبردی مقام معظم رهبری‌مدظله‌العالی به همایش بین‌المللی یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، نقشه راهی دقیق و مسئولیت‌آفرین را پیش‌روی نخبگان، مدیران و برنامه‌ریزان حوزه‌های علمیه گشود. واژه‌های کلیدی‌ای چون «حوزه پیشرو و سرآمد»، «پاسداری از میراث عظیم»، «افق‌گشایی و تمدن‌سازی» و «استفاده از ابزارهای متناسب با زمان»، به‌خوبی نشان می‌دهند که حوزه امروز نه‌تنها نیازمند …

شبکه اجتهاد: حوزه‌های تشیع از مدینه تا کوفه تا خراسان و قم و نجف در مقابل دیگری‌ای تشکیل شده که: مذهب عامه (از حیث علمی) و سلاطین جور (از حیث عملی) بوده است. حفاظت از اصول و فروع مذهب حقه به لحاظ علمی و گسترش شعائر آن به لحاظ تبلیغی، اصلی‌ترین و مستمرترین وظیفه حوزه‌های شیعی در تاریخ بوده است؛ …

آیت‌الله جوادی آملی با تأکید بر اینکه «احیای عقل» زیربنای حیات علمی و تمدنی حوزه‌های شیعه است، حوزه را زنده و اثرگذار دانست اگر اصول دین همچون فروع آن، بر مدار عقل استوار گردد؛ ایشان عقل را نه تنها حجت درونی، بلکه قطب فرهنگی ملت‌ها و رمز تداوم حوزه‌های هزار ساله مانند قم و نجف معرفی کرد. به گزارش شبکه …

آیت‌الله مکارم شیرازی در پیامی به همایش یکصدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم، ۱۰ توصیه مهم برای حفظ و شکوفایی آینده این حوزه علمی را ارائه دادند. از جمله این توصیه‌ها می‌توان به تأکید بر تهذیب نفس، پایبندی به سنت‌های اصیل حوزوی، تقویت جریان علمی و تربیت طلاب متخصص، و استفاده هوشمندانه از فناوری‌های نوین اشاره کرد. ایشان همچنین بر …

حضرت آیت‌الله سبحانی گفت: شهر قم به عنوان یک مرکز مهم علوم اسلامی از قرن سوم هجری تاکنون همواره یکی از مهمترین مراکز علوم اسلامی به ویژه علوم حدیث و فقه بوده است، با این حال پس از رکود علمی در دوران قاجاریه، شیخ عبدالکریم حائری مشهور به شیخ مؤسس با تأسیس حوزه علمیه قم بار دیگر مکان علمی این …

آیت‌الله نوری همدانی در پیامی به همایش صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، با اشاره به نقش راهبردی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (ره) در پایه‌گذاری حوزه‌ای اثرگذار، بر مسئولیت سنگین امروز حوزه در صیانت از این میراث، پاسخگویی به نیازهای روز و ایفای نقش تمدن‌ساز در پرتو قرآن، سنت، عقل و ولایت تأکید کرد و گفت: با تکیه بر …

رهبر معظم انقلاب در پیام به همایش یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، با تأکید بر ضرورت تحول در علم فقه، خواستار پاسخگویی فقه شیعه به نیازهای پیچیده امروز، تبیین نظامات اجتماعی اسلامی و توجه به عناصر زمان و مکان در اجتهاد شدند تا حوزه علمیه در مسیر تمدن‌سازی اسلامی پیشرو باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پیام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای …