اجتهاد و اصول فقه

باید در مبانى اصول فقه تجدید نظر شود، از زمان صاحب فصول، مسائل فلسفى، پایه بخشى از مسائل اصول فقه شده است، در حالى که مسائل فلسفى مربوط به علوم حقیقى و تکوینى است و اصول فقه، یک علم اعتبارى و قانونى است. بهره گیرى از قوانین تکوینى در علوم اعتبارى چندان صحیح نیست. مثلاً محقّق خراسانى هنوز از قاعده «لا یصدر الواحد إلاّ من الواحد» در جاهاى مختلف بهره مى گیرد، مانند اثبات موضوع علم اصول و یا تصور جامع بین افراد صحیح. به گزارش شبکه اجتهاد، همایش «نقش علم اصول در تفسیر قرآن کریم» ویژه‌برنامه‌ سی و هشتمین …

کتاب «فقه القرآن المستخرج من مؤلفات آیه‌الله العظمی الشیخ محمد الفاضل اللنکرانی(ره)» در دو مجلد به زبان عربی چاپ و منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «فقه القرآن المستخرج من مؤلفات آیه‌الله العظمی الشیخ محمد الفاضل اللنکرانی(قدس سره)» به‌تازگی در ۲ جلد از سوی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) به زیور طبع آراسته گردید. این کتاب مشتمل بر آیاتی است که مرجع فقید، آیت‌الله شیخ محمد فاضل لنکرانی(ره) آن آیات را در کتب خود گاهی برای تفسیر و توضیح آیات و بیان شأن نزول آنها، گاهی برای استنباط احکام شرعی، و گاهی برای استدلال در مسائل اصولی و قواعد …

از لحاظ منطقی، گسست میان دین و پیشرفت ممکن نیست؛ آنچه سبب عقب‌ماندگی جوامع اسلامی است، عقب‌ماندگی در دین است که نمونه آن در داعش کنونی متجلی است؛ همان طور که نمی‌توانیم دین را به خاطر وجود داعش، جنایتکارانه بدانیم، نمی‌توانیم همه فتاوای فقها را هم به دین نسبت دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد ساجدی، رئیس انجمن علمی هم‌اندیشی پیشرفت، در دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) قم با اشاره به نظام برنامه این انجمن گفت: نظام برنامه این انجمن دارای هشت گام است که رصد و ساماندهی مستمر نظام مسائل پیشرفت نخستین …

شبکه اجتهاد: سی و هشتمین سالگرد ارتحال علامه طباطبایی و همایش بزرگ نقش علم اصول در تفسیر قرآن کریم با سخنرانی حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی و با حضور علما، اساتید و طلاب حوزه برگزار شد.  

۱۲ جلد کتاب آموزشی و پژوهشی به همت دفتر تدوین متون درسی جامعه الزهرا در پاییز ۹۸ به مرحله چاپ و انتشار رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، آیین رونمایی از ۱۲ جلد کتاب تألیفی و تدوینی جامعه الزهرا علیهاالسلام روز چهارشنبه همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی با حضور آیت‌الله مقتدایی رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه خواهران، حجت‌الاسلام والمسلمین مدنی مدیر جامعه الزهرا علیهاالسلام، حجت‌الاسلام والمسلمین حصاری معاون پژوهش حوزه‌های علمیه خواهران، خانم حقانی معاون پژوهش جامعه الزهرا علیهاالسلام، جمعی از علما و فضلای حوزه‌های علمیه برگزار شد. این کتب آموزشی و پژوهشی به همت دفتر تدوین متون درسی و …

در اندونزی کار به یک جایی رسید که اصلاً تصمیم بر این بود که پارلمان اندونزی تشیع را به‌عنوان یک مذهب مثلاً کفرآمیز تحریم و منع کنند. ما ارتباط برقرار کردیم، خود من رفتم و کراراً شخصیت‌های زیادی را فرستادیم. علمای آنجا را دعوت کردیم در چند نوبت آمدند با علمای ما نشستند از نزدیک واقعیت‌ها را دیدند. آزادی اهل سنت را در کشور ما دیدند و شرایط تغییر کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، وحدت اسلامی از نظر رهبر انقلاب دارای مراتب مختلفی است، «پایین‌ترین مرتبه‌اش این است که جوامع اسلامی، کشورهای اسلامی، دولتهای اسلامی، اقوام اسلامی، مذاهب اسلامی، با …

حدود ۶۰ راوی از واقفیه در اسناد ما وجود دارد که حدود ۸۵۶۸ روایت از کتب اربعه را شامل می‌شود. در مثل علی بن ابی حمزه، نجاشی توثیقی مطرح نمی‌کند. مرحوم شیخ طوسی به واقفی بودن وی اشاره می‌کند و بیان می‌کند که اصلی داشته است. مرحوم ابن غضائری وی را لعن کرده است و مورد طعن قرار داده است. این از نگاه رجالیین است اما بزرگان از روات مانند محمد بن ابی عمیر و صفوان بن یحیی، از وی روایاتی را نقل می‌کنند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در ادامه سلسه نشست‌های السنه الشریفه،حجت‌الاسلام منصور گروسی، دانشجوی علوم حدیث با …

آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی ضمن تأکید بر تحول و تکامل اصول فقه گفت: علم اصول باید مورد تجدیدنظر قرار بگیرد و الا خواهد مُرد، علم موجود زنده‌‌ای است که باید تکامل پیدا کند و نباید فکر کنیم که به آخر علوم رسیده‌‌‌ایم و برای این کار در درجه اول باید به بحث ادله علم اصول یعنی قرآن و عقل و اجماع و سنت مراجعه کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، همایش «نقش علم اصول در تفسیر قرآن کریم» با سخنرانی آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی در جمع علما و اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم شامگاه چهارشنبه در دارالقرآن علامه …

در کتاب اغانی ابوالفرج اصفهانی تمام تواریخ فوت مقنیان، درباریان، رقاصان، خنیاگران و موسیقی‌دانان دربار خلافت عموی و عباسی به طور دقیق گزارش شده است. بعد از مرگ این افراد، بازار به حالت تعطیل در می‌آمد و سیاه‌پوش می‌شد. در واقع برای جامعه، افرادی که مورد توجه دربار خلافت، حکام و پادشاهان بوده است احترام قائل بودند اما اهل‌بیت(علیه‌السلام) و عترت پیامبر که همیشه در طول تاریخ اموی و عباسی افرادی مغضوب و مطرود بودند و کسانی بوده‌اند که مخالفین دستگاه خلافت بوده‌اند لذا مورخین و مردم عادی جامعه به آنان توجهی نداشتند و در پی ضبط تاریخ ولادت و …

حجت‌الاسلام صرامی در تبیین نظریه نفی ظلم اظهار داشت: ما معتقدیم، اگر اطلاق حکمی مطابق با اطلاق دلیل آن، به تشخیص بنای عقلایی معتبر و حاکم در فهم مرادات شارع مقدس از الفاظ، ظالمانه باشد، اطلاق دلیل و اطلاق حکم برآمده از اطلاق دلیل، اعتبار و حجیتی نخواهد داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش اجلاسیه کرسی تخصصی «نظریه فقهی نفی ظلم» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیف الله صرامی به عنوان «ارائه دهنده» در تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمسن محمد قائینی و حجج‌اسلام احمد قدسی، حسنعلی علی‌اکبریان و محمود حکمت‌نیا به …

نرم‌افزار مجموعه آثار آیت‌الله سید یوسف مدنی تبریزی (ره) تولید شد و به‌زودی در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، به همت کارشناسان و محققان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، نرم‌افزار مجموعه آثار آیت‌الله سید یوسف مدنی تبریزی رحمه الله تولید شد و به‌زودی در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. بنابراین گزارش، متن ۲۰ عنوان کتاب در ۳۹ جلد از آثار آیت‌الله سید یوسف مدنی تبریزی رحمه الله به زبان عربی و فارسی، در موضوع: عقاید اسلامی، فقه استدلالی، اصول فقه، دعا، احکام و استفتائات، مسائل متفرقه و زندگی‌نامه، محتوای علمی این نرم افزار را تشکیل …

اصول فقه روش استنباط فقه سنتی است ولی این روش استنباط می‌تواند یک گام جلوتر برود و در واقع ما به دنبال اصول فقه به معنای اعم هستیم یعنی اصول فقه کاربردی فراتر از طهارت تا دیات داریم بلکه به علوم دیگر حوزوی نیز ورود پیدا می‌کند، مثلا روش استنباط در اصول فقه می‌تواند در علم کلام یا تفسیر مورد استفاده قرار بگیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست خبری انجمن اصول فقه حوزه با عنوان «ظرفیت‌های علم اصول» با حضور اصحاب رسانه و خبرنگاران در محل خبرگزاری رسا در قم برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید صادق محمدی رییس انجمن اصول …

آیت‌الله مکارم شیرازی گفت: نباید فقه و اصول به حاشیه برود و درس‌های دیگر که اهمیت کمتری دارد تبدیل به اصل شود، البته همون علوم ارزش دارند ولی ارزش‌ها متفاوت است.  به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، در دیدار حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور و معاونان حوزه‌های علمیه خواهران، ضمن ابزار خشنودی از فعالیت‌ها و برنامه‌های حوزه‌های علمیه خواهران اظهار کرد: بعضی از توفیق‌ها نصیب هرکسی نمی‌شود و خدمت در حوزه‌های علمیه خواهران از جمله این توفیق‌ها است. وی با بیان اینکه انسان باید همیشه فرصت‌ها رو غنیمت بشمارد، افزود: حوزه‌های علمیه خواهران یک توفیق بزرگ است که در سایه …

شبکه اجتهاد: نشست علمی امکان سنجی اصول فقه؛ فقه حکومتی با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی استاد حوزه علمیه و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در حوزه علمیه امام کاظم (ع) قم برگزار شد.

نشست پژوهشی روش‌شناسی اجتهادی مقام معظم رهبری در کتاب «ثلاث رسایل فی الجهاد (الامان و الصائبه و المهادنه)» روز یکشنبه، ۲۶ آبان ۹۸ در مدرسه دارالشفاء قم برگزار شد. در این نشست استاد عباس کعبی به ارائه بحث پرداخت و حجت‌الاسلام سعید صلح میرزائی نیز دبیری جلسه را بر عهده داشت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در ابتدا دبیر علمی جلسه، ضمن بیان مختصری از تحصیلات ابتدایی تا ورود به حوزه علمیه معظم له، گفت: ایشان بعد از اتمام مقدمات و سطوح عالی حوزه، در مدت کوتاهی وارد درس خارج فقه مرحوم میلانی گشتند و مدت کوتاهی نیز به نجف مهاجرت …

بعضی از معاصرین قائل‌اند که تمام اصول‌فقه در فقه حکومتی نیاز به تحول و تغیر دارند؛ اما در مقابل این‌ها کسانی‌اند که این مقدار تغییر را لازم  نمی‌دانند. حتی خود امام که حاکم شرع بود و مبتکر فقه حکومتی است می‌گوید من همین اصول‌فقه جواهری را قبول دارم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «امکان‌سنجی فقه حکومتی» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی‌حاجی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه از سوی معاونت پژوهش مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) و با همکاری برخی از مراکز حوزوی برگزار شد. استاد حوزه علمیه قم در این نشست به بیان نظرات خود پیرامون امکان …

مهم، تسلط بر علوم عربیه است. ممکن است کسی عرب باشد، درحالی‌که هیچ تسلطی در این خصوص نداشته و از معانی بیان و علوم عربیه عاجز باشد. البته عرب‌زبان بودن، زمینه‌ای برای بهتر بودن در فهم است؛ اما فقیهی که عرب است باید بتواند از این زمینه بهتر استفاده کند؛ اما این‌که به‌عنوان برتری محسوب شود این‌طور نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: سالروز درگذشت سلمان فارسی، صحابی فارس زبان پیامبر اکرم (ص) فرصت مناسبی برای طرح این پرسش است که آیا تفاوت زبانی فقهای فارس زبان و عرب زبان، باعث تفاوت ایشان در فهم از نصوص می‌شود. در این میان، برخی …

نویسنده این کتاب با بهره گیری از منابع معتبر تاریخی به‌ویژه منابع اهل سنّت، فرازهای مهم و حسّاس و ناگفته های زندگی سلمان را به زیبایی به تصویر کشیده است. اهمیت این کتاب در این است که نویسنده، علاوه بر معرّفی دقیق شخصیت و جایگاه والای سلمان، به بیان فضائل و مناقب امام علی(ع) و جایگاه رفیع ایشان در اسلام، قرآن و حدیث نبوی پرداخته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سلمان فارسی مردی وارسته، حقیقت‌جو و کمال‌طلب است که در صدر اسلام به پیامبر گرامی (ص) ایمان آورد و آن‌چنان در مسیر بندگی خداوند پیش رفت که نبی مکرم (ص) آن را …

مؤلف کتاب «درآمدی به فقه ‌الاخلاق» می‌گوید: فقه ما ناچار است برای بقا و توسعه به حوزه‌های دیگر بپردازد و خودش را گسترده‌تر از حوزه احکام ببیند. پس از حیث روشی اعتقاد داشتم باید فقه را به وادی‌های دیگر بکشانیم. همچنین از حیث نوع کار هم اعتقاد داشتم ما قبل از انقلاب و پس از انقلاب اسلامی ایران، مرتب شعاری را دادیم که به‌جایی نرساندیم و آن بحث نظامات اسلامی است؛ شعارهایی در زمینه نظام اقتصادی و سیاسی اسلام دادیم، ولی ماحصل خیلی درخوری، آن‌هم با تکیه ‌بر روش‌های فقهی نداشتیم. به گزارش شبکه اجتهاد، «چراغ مطالعه»، برنامه جدید نقد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در شبکه‌‌ها آمده بود که آیت‌الله خویی فقه را به انحراف کشانده است. ایشان بها را به سند روایات می‌داد در حالی که باید به محتوا و متن حدیث توجه ویژه کرد این اندیشه به یکی از اساتید نجف که با او مصاحبه شده است نسبت داده شده است. (در شبکه اجتهاد بخوانید) در پیوند با متن فوق یادکرد، چند نکته لازم است: ۱) توجه‌ به متن روایات و وثوق به محتوا به جای توجه ویژه به سند در استنباط احکام صدها سال است که مطرح است و نسبت دادن آن به فاضلی معاصر نشان از بی‌خبری …

هرکس ازنظر آشنایی با قواعد اجتهاد مسلط‌تر باشد، فهم او نیز در استنباط آسان‌تر خواهد بود، چراکه رکن اصلی در اجتهاد، استنباط از کتاب و سنت است و این بدون تسلط بر ادبیات عرب امکان‌پذیر نیست. آشنایی با این قواعد مستلزم بر تکلم عربی نیست، بلکه عرب‌زبان نیز می‌بایست با ادبیات آشنا باشد؛ چون تکلم به عربی، مساوی با مسلط بودن بر قواعد عربی نیست و هیچ فقیهی نمی‌تواند مگر آن‌که بر قواعد ادبیات عرب مسلط باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: فارغ از دعوای گویا تمام نشدنی عرب و عجم، این نزاع به طریق علمی در میان فقه‌پژوهان نیز مطرح است …

آیت‌الله سیستانی از فقها و مراجعی است که به موضوع وحدت میان مذاهب اسلامی اهتمام ویژه‌ای دارد و زمانی که عراق، مورد تهاجم گروه تکفیری داعش قرار گرفت با صدور پیام جهاد، مذاهب مختلف را به وحدت و انسجام در برابر دسیسه دشمنان دعوت کرد و بدین گونه موجب وحدت میان مسلمانان شد. به گزارش شبکه اجتهاد، علم و دانش آیت‌الله سیستانی حاصل ۵۰ سال درس آموزی از محضر آیت‌الله ابوالقاسم خویی که از جمله از تأثیرگذارترین مراجع تقلید شیعه به شمار می‌رود، است. ضمن اینکه ایشان از محضر استادان دیگری چون آیات عظام حاج شیخ حسین حلی، محسن حکیم …

اساس تعارض اصل و ظاهر به معنای تنافی اقتضای یکی از آن دو با دیگری است؛ از این رو هرگاه میان دو دلیل رابطه عام و خاص، حاکم و محکوم، وارد و مورد یا تزاحم باشد، یا امکان جمع عرفی داشته باشد، از قلمرو تعارض اصطلاحی و مستقر بیرون خواهد بود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، تعارض میان ظاهر و اصل از جنبه‌های نظری و کاربردی در حوزه‌‌‌های اصول فقه، فقه و حقوق مورد بحث عالمان قرار گرفته است و یکی از مهمترین مواقع کارایی این موضوع در رفع اختلاف و احقاق حقوق انسان‌‌‌هاست که در حوزه قضاء و در مسیر …

استاد مهدوی‌راد در نشست «نقد کتاب مأخذشناسی جامع فقه اسلامی» گفت: مشاهده می‌شود در این اثر گاه به کتابهای حدیثی و گاه کتابهای دیگر غیر فقهی پرداخته شده است که نقطه ضعف اثر به شمار می‌رود چرا که احصای کامل در این زمینه صورت نگرفته و به برخی از آن‌ها اشاره شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «نقد کتاب مأخذشناسی جامع فقه اسلامی» به همت پژوهشکده فقه و حقوق پنج‌شنبه گذشته در تالار شیخ طبرسی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با ارائه محمد نوری و نقد ‌‌حجت‌الاسلام و‌المسلمین دکتر محمدعلی مهدوی راد عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران …

صد و سومین فصلنامه علمی ـ پژوهشی «علوم قرآن و حدیث» به صاحب امتیازی دانشگاه فردوسی مشهد با مدیر مسئولی و سردبیری سیدکاظم طباطبایی (ویژه پاییز و زمستان ۹۸) چاپ و منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «علوم قرآن و حدیث» دانشگاه فردوسی مشهد با ۱۲ مقاله با عناوین پیش‌رو منتشر شده است: ۱- زمینه‌های تضعیف یونس بن ظَبیان ۲- خوبرویان پاک یا درختان تاک! ۳- شاخصه‌های روایات تقیه سیاسی ۴- نگرش تاریخی‌نگری به قرآن و دلالت‌های آن از منظر محمد عابد الجابری ۵- تحلیل نشانه معنا شناختی خطبه زینب کبری(س) در کوفه، …

امام موسی صدر در نامه‌ای به مفتی اهل سنت لبنان بعد از اشاره به وصیت پیامبر(ص) مبنی بر لزوم وحدت کلمه در بین مسلمانان، اشاره می‌کند که این وحدت کلمه از طریق دو راه «وحدت فقهی» و «کوشش‌های عینی مشترک» صورت می‌پذیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نام و یاد امام موسی‌صدر با تقریب و تفاهم و گفت‌وگو و مدارای دینی گره خورده است. چرا که او در لبنانِ رنگارنگ و متنوع توانست در تقویت راه همزیستی گام‌های بلند و تاریخی بردارد. پیش از همه در نظر او تفاهم و تقریب اهل سنت و تشیع در لبنان از برنامه‌های اساسی بود. …

شبکه اجتهاد: به تازگی خبرهای خوبی درباره دروس خارج با موضوعات مسائل مستحدثه به گوش می‌رسد که به نظر می‌رسد می‌تواند نقطه آغاز تحولی هرچند دیرهنگام در رویکرد حوزه علمیه به مسائل و مشکلات عینی جامعه باشد. با این حال به نظر می‌رسد در این مسیر برخی چالش‌های روش‌شناسانه وجود دارد که بدون توجه به این چالش‌ها، ممکن است این مسیر به نتیجه مطلوب نرسد. در ادامه به برخی چالش‌ها در زمینه بررسی‌های فقهی مسائل مستحدثه می‌پردازیم: موضوع شناسی یکی از خلأهای حوزه در بررسی فقهی مسائل مستحدثه، عدم شناخت کافی و تخصصی از موضوعات جدید است. اگرچه فقیه به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت ولادت امام جعفر صادق(ع)، محمد باوی‌پور از دانش‌آموختگان علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان و دانش‌پ‍‍ژوه رشته تاریخ اسلام مؤسسه عالی حوزوی امام رضا قم، به بررسی بحران رهبری در جامعه شیعه امامیه در زمان امام صادق(ع)، پرداخته است. اعتقاد به امامت از اصول اعتقادی شیعه به شمار می‌رود؛ اما عدم شناخت صحیح مصداق امام در دوره‌هایی از تاریخ تشیع، به سبب عواملی، انشعاباتی را در شیعه به وجود آورد. در اواخر دوره‌ امامت امام صادق (علیه السلام) و اوائل امامت امام کاظم (علیه السلام)، شاهد گرایش برخی شیعیان به امامت برخی از فرزندان امام …

از جمله مسائلی که قابل بحث است، در نظر گرفتن آثار فتوا است، فقیه باید آثار وضعی و اجتماعی و فردی فتوایش را در نظر بگیرد؟ مثلاً فتوایی که رهبری در مورد سلاح هسته‌ای دادند آثار کشوری و بین‌المللی کاملاً در آن لحاظ شده است. نمی‌توان این حکم را حکومتی دانست چراکه اگر قائل به جواز شویم شریعت اجازه می‌دهد در یک لحظه جان میلیون‌ها نفر گرفته شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: هفته وحدت فارغ از تبلیغات و همایش‌ها و نشست‌هایی که در خود دارد این پرسش را پیش روی حوزه‌های علمیه قرار می‌دهد که نقش حوزه‌ها و به‌طورکلی دانش فقه …

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی با بیان اینکه کنفرانس وحدت تشریفاتی نشده است، گفت: وقتی سخن از تقریب در میان است، هدف اصرار بر تغییر مذهب نیست، بلکه هدف شناخت بیشتر یکدیگر و یافتن راه برای وحدت و تعامل بهتر اجتماعی مسلمانان است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین مختاری، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا؛ گفت: در قرآن و سنت و سیره به بحث وحدت و اهمیت و جایگاه آن اشاره شده و وحدت مأموریت الهی و جزء ضروریات است. وی با بیان اینکه قرآن کریم تشویق زیادی به بحث وحدت داشته است، تصریح کرد: قرآن مسلمین …