دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: شب، آرام اما سنگین، بر زمین نشسته بود. سکوت، از میان خیمه‌ها می‌گذشت و بر دل‌ها چنگ می‌زد. نینوا در آستانه‌ی انفجارِ تقدیر ایستاده بود. از دور، بوی مرگ می‌آمد، و از نزدیک، صدای ایمان می‌پیچید. در چنین شبی، حسین علیه‌السلام، آن پیشوای نجیب تاریخ، آن وارث پیام پیامبران، زبان گشود و وصیتی شفاف و شریف، بر لب آورد. رو به زنان کرد، و خطاب نمود: «یا اُختاه، یا اُمّ کلثوم، یا فاطمه، یا رَباب» ای خواهرم، ای ام‌کلثوم، ای فاطمه، ای رباب… «انْظُرْنَ إِذا قُتِلتُ، فلا تَشُقُّنَ عَلَیَّ جَیباً، ولا تَخمُشنَ وَجهاً، ولا تَقلنَ هَجراً» بنگرید! اگر …

شبکه اجتهاد: از مطالب نادرستی که بسیار در این سال‌ها در تحلیل  واقعه عاشوراء و قیام سید الشهدا (ع) به آن استناد می‌شود این است که گفته می‌شود حضرت به عمر بن سعد پیشنهاد داد که بگذارند به جای بیعت با عبید الله بن زیاد یکی از این سه کار را انجام دهد: اختاروا منی خصالا ثلاثا: إما أن أرجع إِلَى المکان الَّذِی أقبلت مِنْهُ، وإما أن أضع یدی فِی ید یَزِید بن مُعَاوِیَه فیرى فِیمَا بینی وبینه رأیه، وإما أن تسیرونی إِلَى أی ثغر من ثغور الْمُسْلِمِینَ شئتم، فأکون رجلا من أهله، لی مَا لَهُمْ وعلی مَا عَلَیْهِم. این …

شبکه اجتهاد: اخیرا برخی فقه پژوهان، در یکی از شب‌های محرم بحثی را ذیل این سوال مهم عرضه کرد که «موضوع شهادت و به تبع احکام فقهی آن چیست؟» از نظر وی، حُسن فاعلی: یعنی نیت خالص، انگیزه الهی، قصد قربت؛ وگرنه حتی کشته‌شدن در رکاب پیامبر (ص)، اگر با هدف غنیمت باشد، شهادت نیست. و مراد وی از حسن فعلی، آن است که فرد در رکاب امام معصوم یا منصوب از سوی در راه خدا جهاد کند و یا اینکه – در عصر غیبت – به منظور دفاع از سرزمین اسلامی وارد جنگ شود بشرط اینکه راهی جز جهاد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در منظومه فکری اسلام، نحوه مواجهه با تهدیدات دشمنان به‌ویژه در شرایط خطر قریب‌الوقوع، همواره پرسشی بنیادین بوده است. یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم در این زمینه، «دفاع پیشدستانه» است که در این نوشتار با استناد به منابع فقه امامیه و آرای فقهای شیعه، مشروعیت و ضرورت آن در برابر رژیم صهیونیستی تبیین می‌شود. تفکیک دوگانه جهاد در فقه اسلامی  فقه اسلامی جهاد را در دو قالب متمایز تعریف می‌کند: جهاد ابتدایی به معنای اقدام تهاجمی مسلمانان علیه غیرمسلمانان با اهدافی چون دعوت به اسلام، زدودن شرک و استقرار عدالت توحیدی است. این جهاد ماهیتاً تهاجمی دارد و …

شبکه اجتهاد: تهدید، توهین و هتک مرجعیت دینی و جایگاه ولایت فقیه، تهدید و ‌توهین به اصل اسلام است. دفاع مقدس نظام شکوهمند اسلامی ایران در برابر جنگ تحمیلی اسرائیل، پرده از چهره خبیث استکبار برداشت و طبل رسوایی آن‌ها را در بازنمایی ادعاهای حقوق بشری، آزادی بیان و کرامت انسان به صدا درآورد. تهدید و توهین به شخصیت محوری مقام معظم رهبری از طرف رئیس یک کشوری مثل آمریکا، ضعف، سستی و حماقت وی را به نمایش می‌گذارد. برخی از مراجع عظام تقلید با زمان شناسی مناسب برای تهدید و توهین کنندگان حکم محارب صادر فرمودند که ادله زیاد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در پی تهدیدات آشکار مقامات آمریکایی و صهیونیستی علیه رهبر معظم انقلاب اسلامی، دو تن از مراجع عالی‌قدر شیعه با صدور فتاوایی قاطع، تهدیدکنندگان را «در حکم محارب» دانستند و حمایت از رهبری را واجب شرعی اعلام کردند. این فتواها با استقبال بدنه حوزه‌های علمیه روبه‌رو شده و بار دیگر جایگاه مرجعیت را به‌عنوان سنگر اول دفاع از امت اسلامی برجسته ساخته است. یادداشت پیش‌رو، با نگاهی فقهی و تحلیلی، ابعاد این رویداد مهم را بررسی و وظایف حوزه علمیه را در قبال آن تبیین می‌کند. در شرایطی که رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سال‌هایی است که مؤسسات و دانشگاه‌هایی با دغدغه‌ حل مسائل خانواده، رشته‌هایی تأسیس کرده و به تربیت دانش‌پژوه در آن رشته‌ها پرداخته‌اند. اما با وجود تلاش‌های انجام‌شده، بسیاری از مسائل و مشکلات خانواده در کشور همچنان باقی مانده است. از برگزاری رشته‌ «فقه خانواده» در حوزه‌های علمیه و المصطفی‌العالمیه، تا مؤسسات آموزشی و پژوهشی حوزه از یک سو، و از سوی دیگر، رشته‌ «حقوق خانواده» و پس از آن، «مطالعات خانواده» در دانشگاه‌ها و حتی در برخی مراکز حوزوی. آنچه در رشته‌ حقوق خانواده هویداست، نگاه حقوقی به خانواده است. این نگاه، گرچه لازم است، اما تمرکز …

شبکه اجتهاد: روند عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی که پس از مخاصمات اعراب و اسرائیل تا ۱۹۷۳, با پیمان کمپ دیوید آغاز شد، در نقطه اوجش به پیمان ابراهیم رسید. پیمان ابراهیم در ۲۰۲۰ میان امارات متحده عربی و اسرائیل با وساطت آمریکا و ترامپ منعقد شد و دلیل این نامگذاری، اشتراک یهودیت و اسلام (اعراب) بر سر ابراهیم نبی است. در میان پیمان‌های ذیل عادی‌سازی روابط، این پیمان از حیث نمادین بدلیل نام آن، اهمیت زیادی دارد تا جایی که رژیم صهیونیستی، دو روز پس از آتش بس جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم غاصب، در ۲۵ ژوئن ۲۰۲۵ در …

شبکه اجتهاد: نظام احکام شرعی، با نفوذی فراگیر در همه ساحات افعال مکلف، اقتضا دارد تا در نسبت با مسائل مستحدثه اجتماعی و تمدنی نیز بسط یابد. در میان این مسائل، جنگ روانی – که در ادبیات معاصر با عناوینی چون عملیات رسانه‌ای، مهندسی ادراک، یا مدیریت روایت مطرح می‌شود – از حیث اثرگذاری فزاینده‌اش در ساختار تصمیم‌گیری فردی و جمعی، واجد جایگاهی خاص است. مسئله‌ای که در این نوشتار پی‌جویی می‌شود، کشف نسبت میان دو قاعده متعارض‌نما در فقه سنتی است: حرمت کذب، و جواز حیله در جنگ. آیا عملیات روانی به‌مثابه ابزار خدعه، مصداقی از کذب محرَّم است …

شبکه اجتهاد: جناب حجت‌الاسلام آقای صالحی منش، در یادداشتی با عنوان «چرا صلح تحمیلی قابل پذیرش نیست» نکات مفیدی را ارائه کرده است، لیکن، در همین یادداشت با تقسیم صلح به فعالانه و انفعالی، صلح امام حسن مجتبی (سلام الله علیه) را به عنوان صلح انفعالی و از موضع ضعف شناخته که به گفته ایشان قابل التزام نیست. پیرامون دیدگاه ایشان نکاتی وجود دارد که تقدیم می‌شود. ۱- تقسیم صلح به فعالانه و انفعالی، با ملاک «امکان پاسخگویی در صورت نقض» یا «عدم امکان»، می‌تواند تقسیمی صحیح باشد، لیکن مناقشه‌ای در چنین تقسیمی نیست، بلکه همه مناقشه در تطبیق «صلح …

شبکه اجتهاد: از ژرف‌ترین و بنیادین‌ترین مباحث در ساحتِ فلسفه فقه، گفت‌وگو درباره‌ی «هماهنگی» و «سازگاری» در تار و پودِ احکام فقهی است؛ بدین معنا که فقه نباید صرفاً مجموعه‌ای از احکام پراکنده باشد، بلکه باید بافتی منسجم و هماهنگ پدید آورد، تا پژواکی روشن از حکمت شریعت بر جای نهد. در این باب، دو رویکرد پدید آمده است: رویکرد اول: اصل هماهنگی و هم‌افزایی میان نتایج برگرفته از منابع شرعی در این نگاه، فتواها نباید به جزایری پراکنده یا آواهایی بی‌سامان فروکاهند؛ بلکه هر فتوا، باید دنباله‌ و امتداد دیگری باشد؛ نه در ستیز، بل در سازگاری؛ نه در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در عصر بحران‌های روانی، «فقه روان‌شناسی» پلی است میان علم و دین برای پاسخ‌گویی به مسائل نوپدید بشر. این رشته نوپا می‌کوشد با تلفیق نگاه شرعی و روان‌شناختی، راه‌حل‌هایی متقن و کاربردی ارائه دهد. در سال‌های اخیر، با شتاب گرفتن تحولات علمی و دگرگونی‌های اجتماعی، عرصه نوینی از مسائل و پرسش‌های نوپدید در برابر دانش فقه گشوده شده است. این تحولات، به‌ویژه در حوزه علوم انسانی مانند روان‌شناسی، ضرورت تأسیس فقه‌های میان‌رشته‌ای و تخصصی را بیش از پیش آشکار ساخته‌اند. یکی از این عرصه‌های مهم، فقه روان‌شناسی است که با توجه به گسترش روزافزون مسائل روانی در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با حمله اسرائیل به ایران و ایجاد بحران‌های امنیتی، نظامی و حتی اقتصادی، این پرسش مطرح است که نظام فقهی برآمده از آیات و روایات برای مقابله با بحران‌ها چیست؟ در نظام مدیریت بحران‌ها، ما دو مرحله در بخورد با بحران داریم. پیش از بحران و بعد از بحران. پیش از بحران، اصل عدم ایجاد بحران است. پیش از ایجاد بحران، اصل حرمت بحران آفرینی است؛ در هنگامه ایجاد بحران: دفاع، تیببن و ایجاد امنیت و رفع بحران واجب است. ۱. اصول پیش از بحران در جامعه اسلامی دو اصل مهم، حرمت بحران آفرینی و از سویی، …

شبکه اجتهاد: روزهای جنگ فرصت مناسبی است برای کسانی که در کمین جامعه اسلامی نشسته‌اند و اتحاد و انسجام آن را نشانه رفته‌اند. در این ایام پرآشوب، مهمترین و حساس‌ترین موضوع، آرامش روانی جامعه است که بتواند بار سنگین جنگ با کفار و مشرکین را بردارد. مفهوم شناسی ارجاف سلب آرامش روانی از جامعه، با ابزارها و اسباب مختلفی انجام پذیر است. یکی از آن راه‌ها در قرآن کریم با عنوان «ارجاف» تعبیر شده است: «الأحزاب: ۶۰: لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدینَهِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لا یُجاوِرُونَکَ فیها إِلاَّ قَلیلاً» در این …

شبکه اجتهاد: در فقه مضاف، مسئله هم‌افزایی فقه با ساحات نوپدید اجتماعی، همچون رسانه، مستلزم کشف اصولی است که ظرفیت امتداد در ساختارهای نهادی را داشته باشد. یکی از این اصول، قاعده «حرمت تضعیف جبهه حق» است که می‌تواند به‌عنوان مبنایی جهت ضابطه‌گذاری در فقه رسانه مورد مطالعه قرار گیرد. این یادداشت می‌کوشد با رویکردی اجتهادی، این اصل را در قالب یک مؤلفه‌ بنیادین در فقه رسانه تبیین کند. ۱. جایگاه اصل در گفتمان فقه الاجتماع اصل «حرمت تضعیف جبهه حق» در فقه الاجتماع به‌عنوان قاعده‌ای ناظر به انسجام جمعی در بستر حق‌مداری اجتماعی فهم می‌شود. این اصل بر بنیاد …

شبکه اجتهاد: رهبران و عالمان دینی، جلوه تام هویت ادیان و پیروان آنان هستند و تعرض به آنان به عنوان: تعرض به حق آزادی دینی و اعتقادی  اشخاص و باورها و عواطف اعتقادی میلیون‌ها انسان و در تعارض با ماده ۱۸ میثاق حقوق مدنی و سیاسی است. الف- تهدید به موجودیت پیروان مذهب است زیرا رهبری تبلور یک ملت و حق بر تعیین سرنوشت آنان بر اساس ماده ۱‌ مشترک میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است. ب- تهدید نسبت به رواداری  و تنوع مذهبی است. ج- نفرت پراکنی مذهبی و موجب جنگ مذهبی …

شبکه اجتهاد: آیا اکنون باید برخورد تمام‌عیار با اسرائیل کرد یا برخورد موردی؟ سخن بر سر «جنگ» است یا بر سر «انتقام موردی از یک اقدام»؟ اگر سخن بر سر جنگ است، این جنگ، «جنگ وجودی و مرگ و زندگی» است یا «جنگ موردی و آتش‌بس‌پذیر»؟ نظر دهندگان در مسأله چهار دسته از افراد در اینجا ممکن است نظر بدهند: الف. مردمی (افکار‌سنجی)؛ ب. کارشناسان؛ ج. مسئولان؛ د. رهبر. شیوه‌های ارزیابی نظرات دو شیوه کلی را می‌توان برای شناخت درستی یا نادرستی دیدگاه‌ها دنبال کرد؛ ارزیابی «گفته» و ارزیابی «گوینده». الف. ارزیابی «گفته»، در هنگامی که همه ارکان یک مسأله …

شبکه اجتهاد: ولی فقیه در دومین پیام به ملت شریف در پی تجاوز رژیم جعلی صهیونی به ایران اشاره‌ای به تحمیل جنگ و صلح از سوی دشمن آمریکایی صهیونی و تسلیم نشدن ملت برابر چنین تحمیل ظالمانه‌ای کردند: «ملت ایران در مقابل جنگ تحمیلی محکم می‌ایستد همانگونه که در مقابل صلح تحمیلی نیز محکم خواهد ایستاد و این ملت در مقابل تحمیل، تسلیم هیچکس نخواهد شد۱» در واقع ولی فقیه در این بیانات اشاره به راهبرد دشمن آمریکایی صهیونی برای سلطه بر مردم منطقه و غارت دارایی‌های مادی و معنوی آنان را کرده است. این سیاست عبارت از «چرخه‌ی جنگ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: انقلاب شکوهمند اسلامی ایران با همه عظمت و بالندگی خود، ولیده و فرزند حوزه‌های علمیه است. کدام مادر است که مهر چنین فرزندی را در دل نداشته باشد، و یا کدام مادر، فرزند خود را در بحبوحه حوادث و در کشاکش بلاها رها خواهد کرد؟! مگر نه آن است که این انقلاب عظیم ریشه در ایمان مردم دارد؟ و مگر نه آنکه آبیاری درخت ایمان و باور همین مردم، مسئولیت مهم حوزه‌های علمیه و علما و طلاب است؟ اینک بیش از هر زمان این وظیفه مهم و مسئولیت خطیر در هماورد جبهه حق و باطل خودنماست. رودر …

شبکه اجتهاد: اکنون که رژیم غاصب و ساختگی صهیونیستی، با همراهی و حمایت همه‌جانبه سردمداران ظلم و ستم، هجومی وحشیانه و ددمنشانه را علیه کشور و ملت مستقل و عزت‌مدار ایران آغاز کرده است، ضروری است که نکاتی را به اختصار بیان کنیم. نکته نخست: عمق کینه صهیون‌ها نسبت به مسلمانان: همانگونه که قرآن کریم در آیه ۸۲ سوره مبارکه مائده فرموده است: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَهً لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا» یهود و اهل شرک اوج دشمنی و عداوت را نسبت به مسلمان در وجود خود جای داده‌اند و تعجب آن‌که برخی از مسلمانان هنوز به عمق این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به گواهی تاریخ، بشر پس از مشاهدهٔ سال‌ها جنگ، جنایت و خونریزی و تجربه جنگ‌های جهانی خانمان سوز نخست به تشکیل جامعه ملل و سپس سازمان ملل متحد مبادرت نمود. هدف اصلی از تأسیس این گونه مراکز پیشگیری از جنگ و تحقق زندگی در سایه صلح و آرامش بود متفکران و صاحب نظرانی که به رغم وجود این گونه مراکز همچنان نگران پدیده شوم جنگ بودند برای پیشگیری و رویارویی با اعمال وحشیانه و غیرانسانی قدرتمندان در فرض وقوع درگیری‌های مسلحانه و صیانت از کرامت انسان و رعایت حقوق بشر و حقوق بشردوستانه به تنظیم چهار عهدنامه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: رژیم صهیونیستی نه‌تنها با ترور و تهاجم، بلکه با آغاز جنگی تمام‌عیار علیه ایران، دشمنی خود را آشکار کرده است. این رژیم پیش‌تر جنگ رسانه‌ای و شناختی را کلید زده بود. جنگ‌های امروزی، نبردهای ترکیبی‌اند که درهم‌آمیخته از جنگ سیاسی، نظامی کلاسیک، عملیات نامنظم، جنگ سایبری، انتشار اخبار جعلی، دیپلماسی فریبکارانه، نبرد حقوقی، مداخله در انتخابات کشورهای دیگر، برهم‌زدن ساختار جمعیتی، مهاجرت‌ساز سازمان‌یافته، یورش فرهنگی و ایجاد تفرقه دینی هستند. در این میان، دو محور کلیدی، یعنی جنگ نظامی و جنگ شناختی، نقشی محوری ایفا می‌کنند. آیه شریفه نفر، با تأکید بر لزوم «تفقه در دین» و «انذار …

شبکه اجتهاد: متاسفانه احساس می‌‌شود که در یک فرایند انقباضی مفهوم مردم ضیق‌تر و انقباضی‌تر شده است، به نحوی که در نگاه برخی مردم فقط مسلمین بلکه محدودتر فقط مومنین بلکه محدودتر فقط متشرعین و بلکه محدودتر فقط مقلدین یک قرائت خاص هستند حال آنکه مردم فراتر از اینهاست. این فرایند انقباضی به ذیل است: ۱. از مردم به مسلمین: مرزهای دینی به‌جای مرزهای انسانی در گام نخست، مفهوم عام «مردم» که می‌توانست ناظر به تمام انسان‌هایی باشد که در نظم اجتماعی زیست می‌کنند، به «مسلمین» تقلیل یافت؛ یعنی تنها کسانی که دین اسلام را پذیرفته‌اند. در این چارچوب، حق …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه شیعه، به‌عنوان نظامی جامع از معارف عملی اسلام، هرگاه با بحران‌های تمدنی روبه‌رو شده، توانسته است از دل خطر، امکان خلق راهبرد و نجات بیافریند. از فتوای جهاد میرزای شیرازی در مواجهه با استعمار اقتصادی گرفته تا نقش مراجع در مشروطه، نهضت ملی نفت و انقلاب اسلامی، تاریخ گواهی می‌دهد که نهاد فقاهت در لحظات خطیر، صرفاً ناظر و ناصح نمانده، بلکه تبدیل به محور هدایت، سازمان‌دهی و جهت‌دهی جبهه امت شده است. اکنون، در میانه حملات مستقیم رژیم صهیونیستی به خاک میهن عزیزمان ایران و پروژه آشکار ناامن‌سازی، انتظار عمومی از حوزه‌های علمیه و فقاهت، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر به بررسی دو نهاد مهم در دین اسلام می‌پردازد که معمولاً تصور می‌شود به هم مرتبط و ملازم‌اند، اما در واقع ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند؛ نهاد اول: خاتمیت نبوت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و نهاد دوم: دوام شریعت.  ۱. تفکیک دو نهاد خاتمیت نبوت و دوام شریعت  خاتمیت نبوت به معنای پایان یافتن سلسله پیامبران است و اثبات آن معمولاً بر اساس دلایل نقلی و متقن صورت می‌گیرد. این مسئله از نظر دینی و عقلی تقریباً پذیرفته شده است و جای بحث چندانی باقی نمی‌گذارد. اما دوام شریعت، یعنی این‌که قوانین …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هرچند در سال‌های اخیر، «فریضه و واجب بودن جهاد تبیین» به یکی از مطالبات کلان و راهبردیِ رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای، تبدیل شده است، اما حقیقت آن است که پرسشی پنهان ممکن است در زوایای ذهن برخی از حوزویان وجود داشته باشد: آیا چنین نظریاتی از سوی رهبری، صرفاً ریشه در جایگاه حکومتی ایشان دارد، یا افزون بر آن، مستند به مبانی فقهی و فقاهتی نیز هست؟ آیا ایشان تنها عالمی نواندیش و دغدغه‌مند نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی‌اند، یا آن‌که دیدگاه‌های ایشان مستند به فقه جواهری و ریشه‌دار در گنجینه فقه امامیه است؟ آیا …

نظریه «منطقه الفراغ» را شهید سید محمدباقر صدر مطرح کرده است. وی در این نظریه می‌کوشد، حوزه‌ای معین از روابط متغیر و متحول را تعریف کند که ولی امر می‌تواند با توجه به اصول و ضوابطی در آن قانونگذاری کند. نوشته حاضر می‌کوشد ابتدا با بیان ماهیت، ممیزات و ویژگی‌های این نظریه را شمرده، جایگاه آن را در ساختار فقه بیابد. در ادامه نوشتار به اثبات نظریه اشاره خواهد شد و این نکته بررسی می‌شود که با فرض پذیرش منطقه متحول، هنگامی می‌توان به این نظریه پایبند بود که یگانه شیوه قانونگذاری، واگذاری آن به «ولی امر» باشد یا دست …

اختصاصی شبکه اجتهاد: می‌توان «ترک دنیا» را یکی از مقاصد بنیادین شریعت اسلامی دانست. این مفهوم به معنای دوری از وابستگی‌های مادی، توجه به معنویت و آماده شدن برای زندگی اخروی است (مترادف زهد). این مقصد در عبادات مختلف، از جمله حج، به اشکال گوناگون نمود پیدا می‌کند. حج، فرصتی بی‌نظیر برای تمرین «ترک دنیا» و تجربه زندگی‌ای ساده و معنوی است. در روایات امامیه، به علل و فلسفه تشریع حج اشاره شده است که شامل بزرگداشت خداوند[۱]، تطهیر از گناهان[۲]، سلامتی جسم و افزایش روزی[۳]، رونق اقتصادی[۴] و تبادل فرهنگی[۵] می‌شود. اما در میان این اهداف، مفهوم «ترک دنیا» …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه از فقه حکومتی امام راحل برمی‌آید، این است که احکام تابع مصالح و مفاسدی است که فقیه آن را ادراک می‌کند و احکام متلقّی به فهم فقیه از مصالح و مقتضیات زمانی و مکانی است. اگر فهم فقیه از مصالح آنی و زمانی را ملاک خود قرار دهیم، که البته این فهم نیز بدون ضابطه و قاعده‌ای نیست، لکن مسئله‌ای اساسی در این نوشتار این است که این نحوه درک و حکم نسبت به احکام، ما را به نسبیت می‌کشاند؛ و قاعدتاً مرحوم امام قائل به نسبیت پیرامون احکام و عدم واقع خارجی داشتن آن‌ها نیست. …

شبکه اجتهاد: حضرت امام خمینی(ره) در کتاب البیع خود به مناسبت بحث از ربا با رویکرد استدلالی به نقد حیل در فقه اسلامی می‌پردازد و آن را نا سازگاز با حکمت تشریع حرمت ربا و فلسفه کسب و تجارت در آموزه‌های اسلامی می‌داند و بر این مهم تاکید دارد که حیل ربا با علل تحریم ربا چون ظلم، فساد اموال و تعطیلی تجارت در تضاد است لذا هم چنان حرمت بر معاملات با حیل ربا جاری است؛ ایشان مناقشات و نقدهای جدی بر نظریه جواز حیل دارد و تمایز نظریه اجتهادی وی در این مسئله با دیگر فقهیان امامی و …