دیدگاه و گزارش

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد گفت: فقه حکمرانی نیازمند بازنگری، توسعه و نوسازی است تا بتواند به نیازهای پیچیده و نوظهور جامعه امروز پاسخ دهد. این امر مستلزم شفاف‌سازی فرایندهای استنباط، تقویت موضوع‌شناسی، توسعه مبانی و پیش‌فرض‌ها، توجه به مسائل کلان و نظام‌سازی و اجرای فقه در جامعه است.  به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «ظرفیت‌ها و کاستی‌های فقه موجود برای فقه حکمرانی» با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین استاد حمید درایتی در مدرسه عالی فقاهت عالم‌آل‌محمد (علیه و علیهم‌السلام) برگزار شد. در ادامه، متن این نشست از نظر مخاطبان خواهد گذشت.  اقتصاد، خاستگاه مباحث حکمرانی حکمرانی سابقه‌اش …

اختصاصی شبکه اجتهاد: جریان مناظره روز هفده بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام قم، بین دو تن از اساتید خارج فقه و اصول، اساتید معظم علیدوست و اسلامیان، با عنوان «بررسی نقش استقلالی عقل و تاثیرگذاری مقاصد شریعت در استنباط احکام»، با برخی حواشیِ خارج از موضوع، به ویژه در ده دقیقه پایانی همراه بود، که توقع از برگزارکنندگان این مناظره آن بود که این دقایق پایانی در معرض انتشار عمومی قرار نگیرد که مع الاسف، هم در نشر نسخه صوتی و هم در نشر نسخه متنی به انتشار عمومی رسید. مناظره علمی اگر به مشاجره‌ای خارج …

انقلاب اسلامی ایران که به رهبری امام خمینی(ره) شکل گرفت و به پیروزی رسید، جامعه را با مسائل جدیدی روبه‌رو ساخته. اداره جامعه از سوی فقیهی آگاه و براساس قوانین اسلامی، بستری را فراهم آورد که به پیدایش مسائل جدیدی انجامید. پس نیازهای تازه‌ای شکل گرفت که حکومت خواه‌ناخواه باید با آن روبه‌رو می‌شد. بنابراین، فقها باید درباره انطباق این مسائل با احکام اسلامی، فکر می‌کردند. حل این مسائل، شکوفایی فقه و کشف ظرفیت بالای آن را درپی داشت. مجموعه این موارد سبب شد حوزه‌های علمیه و فقها طی چند دهه اخیر، به این مباحث ورود پیدا کنند و به‌همین‌ترتیب …

محور اصلی گفتگوی دو استاد برجسته خارج فقه و اصول، استاد اسلامیان و استاد علیدوست، بررسی استقلال عقل در استنباط احکام شرعی بود. این مناظره در فضایی علمی و با حضور اساتید و فضلای حوزه شکل گرفت و مباحث مطرح شده دارای جنبه‌های استدلالی بود که در ادامه به‌تفصیل بررسی می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتمین کرسی گروه اصول فقه مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با عنوان «نقد استقلال عقل در استنباط مقاصد الشریعه» با شرکت گسترده اساتید، طلاب و محققین برگزار شد. در این برنامه علمی استاد علیرضا اسلامیان به عنوان ارائه دهنده، استاد ابوالقاسم علیدوست به عنوان ناقد و …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: در فقه امامیه، نه نظریه‌ی «مقاصد بسنده» (که نصوص را کنار گذاشته و صرفاً بر مقاصد تکیه می‌کند) مورد پذیرش است، و نه فقه مقاصدی به معنای رایج در اندیشه‌ی برخی اهل سنت، بلکه آنچه مورد تأکید است، ضرورت لحاظ نصوص مقاصدی در فرآیند اجتهاد و استنباط احکام در کنار سایر ادله‌ی شرعی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «بازتبیین و آسیب‌شناسی اندیشه کارکرد نصوص مبیّن اهداف عالی و مقاصد شریعت در استنباط احکام» با ارائه استاد ابوالقاسم علیدوست در مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) برگزار شد، این استاد عالی …

غیبت امام وظیفه‌ای برای معصوم ایجاد نمی‌کند. شاهد آن، ایجاد فرقه‌های انحرافی فراوان در عصر غیبت و مسائل مبتلابه بسیار در عصر جدید است که ائمه متعرض آنها نشده‌اند. دلیلی وجود ندارد که امام تا ابد باید تکلیف همه این مسائل را باید روشن کند و مثلاً سکوت امام صادق علیه‌السلام دلیل است و اگر نظری داشتند حتماً بیان می‌کردند و الا نقض غرض لازم می‌آید. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجیت سیره‌های معاصر با زمان معصوم (ع)، تقریباً امری روشن و حل شده در میان اصولیون است که تنها در شیوه حجیت آن، با یکدیگر اختلاف دارند. در مورد سیره‌های مستحدث …

وقتی بحث از مصالح و مفاسد به عنوان ملاک می‌شود پس می‌توان از مقاصد الشریعه هم در بحث ملاکات استفاده کرد کما اینکه برخی از اساتید معاصر همان مقاصد الشریعه اهل تسنن را به همان شکل فی‌الجمله در فقه قائلند؛ لکن ارائه‌دهنده در این مجال درصدد نفی مقاصد الشریعه به عنوان ملاک احکام هست و اگر درجایی از آن اسم برده شده تسامح و مراد همان مصلحت و مفسده احکام است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی خیشه محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم در صدوبیست‌وهفتمین جلسه «شنبه‌های فقهی» در راستای رساله سطح چهار خود به مقایسه …

شبکه اجتهاد: یکی از شیوه‌های مؤثر برای کشف روش اجتهادی یک فقیه آن است که بخشی از متن او را که گمان می‌رود حاوی عناصر فعال روشی باشد، انتخاب کرده و به تحلیل روش‌شناختی آن بپردازیم. به کارگیری این شیوه، قابل ارائه به هر کسی است که در حال فراگیری یا تدریس علوم حوزوی است. برای نمونه، در متون گوناگون مانند مکاسب، رسائل، یا مباحث درس خارج، می‌توان بخشی از متن را که گمان می‌رود برخوردار از عناصر روش فقهی یا اصولی باشد، گزینش نمود. سپس، در ایام تعطیلی یا فراغت، به تحلیل روش‌شناختی آن پرداخت. اگر فردی که مشغول …

استاد حوزه علمیه مشهد گفت: تقریبا امروز هیچ کس مناقشه‌ای در اینکه زن می‌تواند مجتهد شود ندارد. یا اگر زن مجتهد شد می‌تواند خودش از خودش تقلید کند؟ در این بحث هم تقریبا کسی مخالف نیست. در بحث تقلید زن از زن مجتهد نیز نویسنده قائل به جواز است. حال طبق نظر کسانی که تقلید از اعلم را واجب می‌دانند اگر خانم اعلم بود یا تبعیت از اعلم را واجب ندانستیم بنده که مجتهد نیستم می‌توانم مثلا از خانم صفاتی تقلید کنم؟ نویسنده در سخنانشان ظاهرا با این مورد هم مشکلی نداشتند اما در نتیجه‌گیری قائل‌اند که مشکل است مردان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: قسمت اول مناظره، با سخنان دکتر سروش درباره غیراخلاقی و ناکارآمدی فقه شروع شد. استاد علیدوست با تفکیک برخی از گزاره‌های فقهی (مانند شروط صحت نماز و صحت وضوء) از بنیاد دانش فقه و نظام فقاهت که اخلاق‌گرا است، بطلان اتهام تهی بودن نظام فقه از اخلاق را تبیین کرد. او با ذکر گزاره‌های اخلاقی دانش فقه (مانند حرمت کذب، حرمت خیانت، حرمت غیبت و تعریف فسق و عدالت، ذکر گناهان کبیره و …)، نشان داد که ادعای تهی ماندن فقه از اخلاق، ناشی از نداشتن نگاه جامع به دانش فقه است. سروش به بحث فربه شدن …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه اجتهاد بدون روش‌شناسی به سامان نخواهد رسید، اظهار کرد: کسی که بخواهد در تفسیر، کلام، معارف و فقه قلم بزند نیازمند روش‌شناسی و منهج است وگرنه بیراهه رفته وسعی نامشکور از او صادر خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نشست علمی «روش کشف مکاتب فقهی با نگاهی به کتاب روش‌شناسی اجتهاد» که از سوی پژوهشگاه مطالعات فقهی معاصر برگزار شد با بیان اینکه اخیرا کلیپی را از یک طلبه دیدم که گفته بود روش‌شناسی دیگر چیست؟ اگر همان اصول …

یکی از سوالاتی که ذهن کسی که با روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مواجه است را به خود مشغول می‌کند این است که فضای عمومی صدور روایت تا چه اندازه می‌تواند درفهم فعلی ما نسبت به روایت اثر بگذارد. آیا باید فارغ از فضای عمومی صدور حدیث و صرفا با توجه به قواعد متنی فهم متن حدیث، مراد نهایی متکلم را جستجو کنیم؟ و اگر جواب منفی بوده و برای فضای عمومی صدور حدیث هم تاثیری قائل باشیم؛ این تاثیر تا چه اندازه‌ای می‌باشد؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از فضای صدور روایات بحث جدیدی نیست مخصوصا در فقه الحدیث مفصل در این …

شبکه اجتهاد: در مسیر فعال‌سازی مقاصد شریعت، نیازی جدى به برون‌رفت از چارچوب‌های سنتی و گام‌نهادن در فضایی تخصصی‌تر، که با پیچیدگی‌های عصر حاضر هم‌خوانی داشته باشد، حس می‌شود. این دگرگونی نیازمند تمرکزی ویژه بر وارد ساختن مقاصد شریعت در فقه اجتماع است. فقه اجتماع فقهی تخصصی است که به احکام شرعی مربوط به زیربناهای اجتماعی، از جمله کنشگری اجتماعی، نمادهای اجتماعی، نهادهاى اجتماعى، روابط اجتماعی، گروه‌های مرجع اجتماعى، هویت اجتماعى و…. می‌پردازد. اگر بتوانیم مقاصد شریعت را با عمق، پویایی و اصالتی که فقه اجتماع از آن برخوردار است، به این حوزه تخصصی وارد کنیم، قادر خواهیم بود مفاهیم …

استاد علیدوست معتقد است اگر بخواهیم در خصوص نقش فقه در توسعه علوم انسانی چه ترابط اینها صحبت کنیم باید موضع خودمان را در گستره شریعت مشخص کنیم. اگر مباحث مدیرت، اجتماع، فرهنگ و خانواده را از حوزه شریعت خارج دانستیم در این صورت از حوزه فقه خارج و در نتیحه از حوزه اجتهاد خارج ‌‌می‌شود. شبکه اجتهاد: دو عنوان «اجتهاد» و «علوم انسانی» از واژه‌های هستند که باید مقداری روی آن کار بشود؛ زیرا در غیر این صورت محور بحث مشخص نیست. در خصوص اجتهاد باید یک نکته را در نظر گرفت. دو نوع اجتهاد وجود دارد، اجتهاد به …

حجت‌الاسلام سید جواد ورعی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه معتقد است به طور کلی تحمیل اراده هر انسانی بر انسان‌های دیگر، با کرامت انسان سازگاری ندارد و نمونه‌های فراوانی در آیات و روایات می‌توانیم به عنوان مستند این مسئله مطرح کنیم. اینکه فقها اصلی را تاسیس کرده‌اند به نام «اصل عدم ولایت»، گویای همین واقعیت باشد. گفته‌اند: اصل در روابط انسان‌ها با یکدیگر عدم ولایت احدی بر دیگری است الا ماخرج بالدلیل. به گزارش شبکه اجتهاد، پژوهشکدۀ علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر چندی قبل نشستی با عنوان «کرامت طبیعی انسان مبنای حق …

رویکردهای حدیثی و نحوه تعامل علما و بزرگان با حدیث سبب شده است که آثار گوناگونی نگاشته شود و موضوعات مختلفی در این زمینه بحث شود. در سده اخیر یعنی از ابتدای باز تاسیس حوزه علمیه قم توسط مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی جریان‌های حدیثی مختلفی صورت گرفته و تاکنون نیز این رویکردها و جریان‌ها ادامه داشته است. شبکه اجتهاد: جریان پدیده‌ای اجتماعی متشکل از مجموعه‌ها و مولفه‌های گوناگون و اصول مختلف معرفتی است که جمعیتی مدیریت شده بر اساس این جریان، تفکر و اصول معرفتی عمل می‌کنند و مباحث را دنبال می‌کنند. شناخت این جریان‌ها یعنی رویکردهای …

شبکه اجتهاد: یکی از مصادیق تنزیل شریعت تنزیل آن در حوزه راهبردها است. پیاده‌سازی شریعت در حوزه استراتژی‌ها یک امر اساسی می‌باشد، زیرا استراتژی‌ها نقش حیاتی در شکل‌دهی به فعالیت‌ها و انجام مسئولیت‌ها دارند. با این حال، ما اغلب، بلکه در بیشتر موارد، در تعیین رابطه فقه با استراتژی‌ها غیر فعال بوده و هستیم. در اینجا و قبل از ورود در بحث باید دو نکته اصلی را روشن کنیم: اولاً، منظور این نیست که فقها استراتژی‌ها را تدوین کنند؛ چرا که این حوزه‌ای تخصصی است که علم خاص خود را دارد و موضوع ما اینجا جایگزینی نقش متخصصان در تدوین …

شبکه اجتهاد: بسیاری از فقهاء و متفکران به مسئله‌ (چگونه شریعت “جهان متحول در بستر زمان” را پوشش می‌دهد؟ و چگونه فقیه می‌تواند این پوشش تشریعی را در روش فقهی خود فعال و اعمال کند؟) پرداخته اند. این مسئله دو مرحله برای بررسی دارد: مرحله اول: چه مکانیزمی را شریعت برای پوشش تحولات زمانی در خود تعبیه کرده است؟ مرحله دوم: چه منهج فقهی برای استفاده از این قابلیت‌های نهفته در شریعت وجود دارد که باید فقیه آن را فهم و کشف کند و در روش استنباطی خود منظور نظر بدارد؟ از جمله این متفکران، شهید مطهری است که به …

استاد دانشگاه قرآن و حدیث، گفت: فقیه و مجتهد با دانش خاصی که دارد، نسخه‌ای پیچیده است که فقط برای فقه کارآمد است ولی ما با سایر حوزه‌ها مانند تفسیر و اخلاق و اعتقادیات نیز مواجه هستیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمدکاظم طباطبایی؛ رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث چندی پیش در نشست علمی «اعتبارسنجی روایات و گزاره‌های تاریخی» با بیان اینکه در اعتبارسنجی، رویکردهای متنوع و متعدد وجود دارد، گفت: رویکرد فقیهان در اعتبارسنجی روایات فقهی دائرمدار جعل شرعی است ولی گزاره‌های تاریخی که حکایت‌گر یک امر بیرونی و واقعه و …

مرحوم امام خمینی (ره) بحث مصلحت را در فقه، چه در بعد نظری و چه در بعد عملی توجه کرد و در عمل مثل تشخیص مصلحت نظام پیش برد. اما سوگمندانه این نگاه رشد خودش را نداشته است … این مسئله درست مثل چیزی است که گویا پایین کوه بود و مرحوم امام یک‌باری آن را چند متری بالا برد، این بار را تا وسط‌های کوه فته و حالا ما باید این بار را یواش‌یواش بالا ببریم. به‌عنوان یک طلبه عرض می‌کنم که با بعضی از فضاها آینده روشنی نمی‌بینم؛ یعنی گاهی فضاها دست کسانی است که مال این کارها …

اگر کسی مانند امام‌ می‌فرماید در فقه و اصول نباید بین تشریع و تکوین خلط کرد به این معنا نیست که دلوک اقتضای وجوب نماز داشته باشد بلکه شارع، زمان را اعتبار کرده است اما قواعدی که در منطق داریم را‌ می‌توانیم در فقه و اصول بیاوریم. آنچه امام‌ می‌خواهد به آن تنوع دهد این است که جایی که قواعد اعتباریات و انشاء یات را باید رعایت کرد، سراغ تکوینیات نرویم و اجازه ندهیم قواعد تکوین آنجا جاری شود. این عدم خلط تکوین و تشریع ثمرات بسیاری دارد و خیلی از شبهاتی که در ملاکات مطرح‌ می‌شود را رفع‌ می‌کند. …

شبکه اجتهاد: از جمله روایاتی که شاید گفته شود مربوط به باب تعارض است، روایت «إِذَا سَمِعْتَ مِنْ أَصْحَابِکَ الْحَدِیثَ وَ کُلُّهُمْ ثِقَه فَمُوَسَّعٌ عَلَیْکَ حَتَّى تَرَى الْقَائِمَ فَتَرُدَّهُ عَلَیْهِ»‌[۱]است، به این بیان که اگر احادیث رسیده از ثقات با یکدیگر تعارض کرد مردم مخیرند به هر کدام از آنها عمل کنند تا امام را ملاقات کنند و حکم را از او بپرسند. آقای خوئی بر این عقیده است که این روایت مربوط به حجیت خبر ثقه است.[۲] نگارنده در اینجا درصدد بررسی ارتباط این روایت به باب تعارض است. اولین قرینه که به مجرد ملاحظه روایت به ذهن خطور‌ …

استاد علیدوست گفت: آن کسی که می‌گوید نماز صبح برای این بوده که مردم ساعت ۷ سر کار بروند و هکذا، او دارد یک فلسفه‌ی حکم برای یک حکم شرعی درست می‌کند. این فلسفه‌بافی برای یک حکم خاص است و  ربطی به مقاصد ندارد. ما اصلا به این مقاصد نمی‌گوییم. البته بعد در یک نظام حلقوی می‌گوییم. یعنی باید مجموعه‌ی نصوص دیده شود، مخالف مسلّمات دین نباشد. حتی اگر مخالف مشهور بود، چون از مشهورات ابایی نداریم. شبکه اجتهاد: موضوع «فقه مقاصدی» یا «مقاصد‌الشریعه» اگرچه بحث جدیدی بین فقها نیست، اما در سال‌های اخیر مورد توجه و تبادل نظر بین …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: قدمای اهل سنت مقاصد را در پنج چیز قرار دادند اما معاصرین از اهل سنت آن را توسعه داده می‌گویند منحصر به آن پنج مقصد نیست مثلاً آزادی انسان یا کرامت انسان و نیز عدالت هم جزء مقاصد شریعت است، این موارد را نیز اضافه به مقاصد الشریعه نموده‌اند. امروز یکی از مشکلات مقاصدی‌ها این است که انضباطی در بیان مقاصد ندارند و مشخص نیست، تعداد این مقاصد چند‌تاست، محدودند یا نامحدود؟ هر چه زمان می‌گذرد به تعداد آن اضافه می‌کنند. همچنین این نظریه آثار مخرب فراوانی در پی خواهد داشت که مخرب‌ترین …

تکتم آزاد در بخشی از پایان نامه سطح چهار خود با عنوان «بررسی مستندات قاعده حرمت تنفیر از دین و کارکرد آن در فقه خانواده»، به نقش سیرۀ عقلا به عنوان مستند قاعدۀ حرمت تنفیر از دین پرداخته و در ابتدا سیره عقلا معناشناسی و تفاوت آن با مفاهیم مشابه از قبیل ارتکاز عقلاء، بنای عقل، عرف، عادت و سیرۀ متشرعه مشخص گردیده، سپس سه مبنای نظری که در حجیت سیره عقلا نزد فقیهان شیعه موجود است، بیان و در ادامه برای اثبات قاعده حرمت تنفیر از دین به سیره عقلا استناد شده و مقصود از عقلا و نیز کاشفیت …

استاد حوزه علمیه ضمن تعریف فلسفه فقه بیان کرد: دانش فقه اگر بخواهد توسعه پیدا کند، این توسعه منحصرا مبتنی بر فلسفه فقه است و اگر غیر از فلسفه فقه دانش دیگری در پیش گرفته شود راه به جایی نمی‌برد و فرصت‌ها به هدر می‌رود. شبکه اجتهاد: سوال اصلی این است که نقش فلسفه فقه در توسعه دانش فقه چیست و آیا توسعه فقه وابسته به فلسفه فقه است؟ در آغاز نگاهی سریع به دو مقوله فلسفه فقه و توسعه دانش خواهم داشت، سپس به بیان نظر می‌پردازم. فلسفه فقه علمی است که به بررسی، تحلیل، ارزیابی، مراقبت و نظارت بر …

حدیث خوانی یا مطالعات حدیثی از مهمترین ضرورت‌های یک کارشناس علوم اسلامی است که در گذشته‌های دور همواره در حوزه‌های علمیه به صورت رسمی وجود داشته است. اکنون این مطالعات، بیشتر به صورت فردی دنبال می‌شود. در این نوشتار پس از بیان شاخصه‌های چگونگی گزینش یک متن مناسب، طرحی کاربردی و روش‌مند برای مطالعه متون حدیثی ارائه شده است. این طرح در هفت بخش اصلی(هفت وادی) و چهل متن گزینش شده (چهل منزل) برای مطالعه در حدود هزار ساعت در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر برای مطالعه هر کتاب یا احادیث گزینش شده تنها بیست‌وپنج ساعت وقت لازم …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث گفت: دانش مقوله‌ای اختراعی و تأسیس نیست و این انگاره نوعی تحریف در تعامل با دانش و تحلیل آن است. لذا بزرگ‌ترین آسیب این انگاره منصرف کردن اندیشه‌های از نقش کلیدی ائمه اهل بیت علیهم‌السلام در شکل‌دهی اندیشه‌ها و سامان دادن به مباحث دانشی مسلمین است. نقشی که مطابق گزاره‌های متفق علیه میان مذاهب اسلامی قابل ردیابی و اثبات است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست «فرایند شکل‌گیری دانش اصول فقه؛ نقدی بر انگاره تأسیس» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن حکیم؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث، در مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم …

مراسم افتتاحیه ساختمان جدید مرکز تخصصی دارالفقه با حضور جمعی از علما، اساتید سطوح عالی، و مدیران حوزه علمیه خراسان، به همراهی رونمایی از دو اثر «فقهی و اصولی» برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این مراسم حجت‌الاسلام ‌والمسلمین محمد صالح حائری، مدیر مرکز تخصصی دارالفقه با تأکید بر لزوم اهتمام به فقه و اصول برای تولید علوم اسلامی در زمینه‌های مورد نیاز مراکز علمی و حاکمیتی، ضرورت تشکیل مرکز تخصصی فقه و اصول را تبیین کرد. همچنین حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی خیاط مدیر حوزه علمیه خراسان در سخنانی به تبیین ضرورت وجود مراکز تخصصی پرداخت و با اشاره به …

دومین و سومین هم‌اندیشی از سلسله هم‌اندیشی‌های توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی در دو محور «جایگاه نیازهای کاربردی در درختواره علوم اسلامی» و «چیستیِ روش و قلمرو روش‌شناسی در علوم اسلامی» با حضور جمعی از متخصصان برجستۀ علوم اسلامی در مشهد مقدس برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اگرچه اصطلاح علوم اسلامی به‌خصوص در سال‌های اخیر، کاربردهای گوناگونی یافته، اما همچنان بیشتر به معنای رایج اخصّ (دانش‌های ناظر به کشف و تبیین آموزه‌های اسلام) به کار می‌رود و در یک دسته‌بندی متعارف، عبارت است از: تفسیر و علوم قرآن، علوم و معارف حدیث، کلام اسلامی، فقه و اصول، اخلاق و …