اندیشوران فقهی

میان امام موسی صدر و امام خمینی به خاطر بعضی از مسائل، اصلا رابطه سردی به وجود نیامد. در سال ۴۸ یا ۴۹ جریانی اتفاق افتاد که حاکی از عظمت و احترامی است که امام موسی صدر برای امام خمینی قائل بود و در واقع امام خمینی را بر سایر مراجع نجف ترجیح می‌داد، من شاهد این جریان بودم.

شخصیت سید قطب، کتاب‌ها، گفتمان و ادبیاتش اساساً با سلفیت تکفیری و گروه‌های تکفیری هیچ تناسبی ندارد. هرچقدر هم گروه‌هایی مثل داعش بخواهند خودشان را به ایشان منتسب کنند، وصله ناچسبی است.

فقه، علمی است که ریشه در قرآن داشته و هرچه ما با این روایات ارتباط بیشتری پیدا کنیم، قدرت فقاهتی ما بیشتر و تسلط ما بر قرآن، کامل تر می‌گردد، فقه شیعی، متخذ از قرآن کریم است و به برکت اهل بیت(ع)، قرآن واقعی متجلی در فقه ما بوده و فقه بدون ارتباط با این بزرگان، فقه نیست.

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمود مدنی بجستانی، اگرچه اصالتاً مشهدی است، امّا سابقه دو دوره نمایندگی ولی‌فقیه در حوزه کشورهای خلیج‌فارس، وی را به یکی از کارشناسان خبره این عرصه بدل کرده است

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به مبانی سکولاریستی و الحادی سند۲۰۳۰ پذیرش آن را یادآور قراردادهای عهد قجری و پهلوی دانست وگفت: بر اساس مسلمات فقه و قانون، این سند باطل و مردود است

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجّت‌الإسلام والمسلمین سیّد حمید علوی‌آزیز، علاوه بر سال‌ها تدریس در حوزه علمیّه مشهد، هشت سالی است که در مرکز مدیریت حوزه علمیّه خراسان مشغول به فعالیت است.

شهید بهشتی در برابر مخالفین تصویب برخی قوانین مانند اصل ۶ و ۷ قانون اساسی ابراز می‌کند: ما اگر می‌گوییم رهبری نظام به عهده فقیه است، این فقیه باید منتخب مردم باشد. فقیهی که برآمده از آرای مردم نباشد ولو اعلم فقها هم باشد، حق ولایت ندارد. رهبری جامعه در اختیار او نیست، بلکه در اختیار کسی است که مردم او را انتخاب کرده باشند.

ورود مراکز علمی جهان اسلام به تبیین فقه سیاسی مقارن با توجه به عنصر زمان و مکان کمک شایانی به پویایی روز افزون وحدت کشورهای اسلامی خواهد کرد؛ اقدمات پژوهشی و آموزشی مشترک میان دانشگاه‌های جهان اسلام در مولفه‌هایی از قبیل واکاوی مفهوم مصلحت و نیز برخی رویه‌های حقوقی در متن فقه اسلامی، گنجینه‌ای بی بدیل در مواجهه با فشارهای قدرت‌های استکباری به شمار می‌آید.

نوزدهمین اجلاسیه اساتید سطح عالی و خارج حوزه علمیه قم با تأکید بر «فقه و نیازهای جامعه و نظام» با حضور چند صد نفری اساتید و مدیران مراکز فقهی در سالن همایش‌های مدرسه امام کاظم(ع) برگزار شد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی ضمن تأکید بر تجددی نظری در طرح‌های فقهی تصریح کرد: اگر بتوانیم مواد فقهی را در چارچوب‌های نظام مدون امروز قرار دهیم، نظام حقوقی اسلامی در کنار نظامات حقوقی دیگر تبلور بیشتری خواهد داشت.

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به این که می‌توان روح الشریعه را به مثابه یک عنصر روشی نیرومند در اجتهاد به کارگرفت، گفت: بهره‌گیری از روح الشریعه در بسیاری از زمینه‌ها و حوزه‌های نوپیدای حیات بشری از جمله حقوق بشردوستانه، دارای اهمیت و کاربرد ویژه است.

شهید صدر به دو گونه اجتهاد قائل است: «اجتهاد منفعلِ سرگردان و بی‌هدف» و «اجتهاد هدف‌دار و مکتبی». از نظر ایشان اجتهاد نوع دوم نظام‌ساز و تمدن ساز است. بخشی از این اجتهاد در حوزه، مدرسه و کتابخانه است و بخش مهمی از ان نیز با حضور در اجتماع به دست می‌آید. فقه آیت‌الله صدر نه اضطرار‌اندیش و اکل‌میته‌ای بود و نه منفعل و گشاده در مقابل همه چیز و هر مکتبی.

اشاره: سید محسن امین عاملی در زمره فقیهانی است که رشد و تعالی جامعه‌ی شیعی در ضمن همبستگی و هم‌آوایی با سایر مسلمانان، دغدغه جدی او بود و آثاری همچون: اعیان الشیعه، فی رحاب ائمه اهل‌البیت، کشف الارتیاب فی أتباع محمد بن عبدالوهاب، حق الیقین فی لزوم التألیف بین المسلمین، ... گویای روشن‌بینی و توجه ایشان به اقتضائات زمان و مکان خود است.

اعرافی: شهید صدرهمان‌طور که در دانش نابغه‌ای نوآور و گسترش‌‌دهنده مرز دانش است در الگوی تعاملی مرجعیت و نهادها و عرصه‌های اجتماعی نیز نابغه است. متأسفانه افکار شهید صدر ادامه پیدا نکرد و حوزه‌های علمیه در این زمینه کوتاهی کردند.

آیت‌الله محمدباقر صدر طرح جامعی به نام نهاد سازی مرجعیت داشت یعنی مرجعیتی که محورش ذات و شخص نباشد بلکه نهاد باشد بدین معنا که محور، اقدامات مرجع و فتوای او نباشد که به مجرد فوت آن شخص همه اقدامات از هم بپاشد بلکه کارها نهادینه شود؛ به دلیل وجود چنین اشکالی پس از اینکه آیت‌الله حکیم فوت کردند، همه چیز از هم پاشید.

شبکه اجتهاد: اصالت صلح یکی از مبانی همزیستی با ادیان و مذاهب دیگر است. این اصل پاسخی به این مسأله است که آیا در برخورد با مخالف، اصل بر صلح و خودداری از تنش است؟ مرز این صلح تا کجاست؟ این مسأله بهانه‌ای شد که با استاد حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدعلی ایازی گفت‌وگویی داشته باشیم.

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید میرزا حسن صالحی از مجتهدان با تقوا و مدرسان نامدار حوزه علمیه مشهد بود که بیش از ۵۰ سال در این حوزه به تدریس متون مختلف پرداخت و به سبب تدریس زیاد متون مختلف حوزوی به «صالحی مدرس» معروف شد.

شبکه اجتهاد: آنچه که در اذهان عموم اهل علم رسوخ و شیوع یافته این است که پس از برافتادن رویکرد اخباری، تفکر اصولی به طور کامل غلبه یافته و اخباری گری از حوزه‌های علمیۀ شیعی برای همیشه رخت بر بسته است، اما به نظر می‌رسد واقعیت اندکی متفاوت است!

شبکه اجتهاد: در سراسر تاریخ اسلام شیعیان عمل به کاری که در سنّت فقهی تقیه نامیده می‌شود، به هنگام حضور در محافل علمی یا برای کاستن از پیامد‌های تبعیض‌های در میان جوامع با اکثریت سنّی می‌کرده‌اند.

شبکه اجتهاد: یکی از موضوعات بحث‌ برانگیز در آراء اقتصادی شهید صدر این است که ایشان، آراء مختلف موجود در اندیشه اسلامی را که برای نظام‌مندی مکتب اقتصادی اسلام مفید بود، به کار می‌گرفت؛

مطالعه این متن قوت استدلال این فقیه، عمق احتیاط فقهی دینی او و بینش انسانی وی را کاملا نشان می‌دهد، چیزی که از یک فقیه واقعی که حامی حقوق مسلمانان است، انتظار می‌رود.

شبکه اجتهاد: پیش از انقلاب تقید به ظواهر دینی در بین مردم کم رنگ شده بود. شرائط و زمینه‌ای برای امر به معروف و نهی از منکر وجود نداشت. ارشاد و موعظه هم تاثیر خود را از دست داده بود. آزادی‌های فردی چنان در فرهنگ عمومی جا افتاده بود که سخن گفتن بر خلاف آن یک امر خلاف متعارف به حساب می‌آمد.

شبکه اجتهاد: آنچه در پی می‌آید مشروح سخنان استاد رحیم‌پور ازغدی در سلسله همایش‌های مشهدالرضا، با موضوع شورا و مدیریت شهری مبتنی بر مختصات شهر اسلامی است که در ادامه می‌خوانید:

اگر بودجه از دولت گرفته شود یا دولت و مسؤولان دولتی احاطه و اعمال قدرتی در حوزه داشته باشند به یقین تأثیرات منفی خواهد داشت، حوزه باید از هر باند و جناحی آزاد باشد، این بدان معنا نیست که حوزه وارد سیاست نشود بلکه حوزه باید مخ سیاست باشد اما حوزه نباید دنباله رو احزاب و گروه‌ها باشد.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علی کورانی از محققین و مؤلفین جهان عرب، سالیانی است در زمینه فقه و اصول و مباحث جهان عرب، فعالیت علمی مفصلّی دارد. با وی در زمینه تأثیرات روش فقهی مقارن برای جلوگیری از نفوذ و جذابیت سلفیّه به گفت‌و‌گو نشستیم. تجربه سالیان حضور در میان اهل سنّت و همچنین مناظرات فراوان او با اهل سنّت، گفت‌وگوی خوبی را رقم زد. به کارگیری روش مقارن در استدلالات فقهی آیا می‌تواند فقه سلفیه را منزوی کند؟ شیخ علی کورانی: ابتدا خیلی متشکریم که به این بحث اهمیت دادید. فقه مقارن بحث مهمی است. به علت این‌که …

تنی چند از اساتید سطوح عالی و خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با تاکید بر پاسخگویی فقه شیعی به نیازهای جامعه و نظام اسلامی خواستار اهتمام بیشتر در زمینه توسعه مباحث و ابواب فقهی شدند. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه شیعی به عنوان علمی که لاینفک از شریعت است، همواره خود را متولی پاسخگویی به نیازهای جامعه اسلامی و در زمانه ما نیازهای نو به نو نظام اسلامی دانسته و می‌داند چه آن که به تعبیر رسای بزرگان و مراجع عظام، اساساً قوام شریعت به وجود فقه است. اهمیت مساله فقه و توسعه مباحث راجع به آن چنان …

شبکه اجتهاد: چندی پیش یکی از دوستان متعهد در تماسی تلفنی با بنده خبر از مقاله‌ای در فضای مجازی داد که مدعای آن هماهنگی فقه شیعه با عمل داعش است. تعجب کردم و خود به مقاله‌ی مربوطه مراجعه کردم. مقاله‌ای بود با عنوان «مبانی تئوریکِ داعش در فقهِ سنتی» از «سیّد محمّد موسوی عقیقی». نویسنده مدعای اساسی‌اش را در این جمله خلاصه کرده است: «این نوشته به دنبال آن است که بگوید مبانی عملی و یا نظریِ داعش برگرفته از۱۲۰۰سال فقهِ سنّتی مصطلح است و چیزِ نوپیدایی نمی‌باشد. قصد منکوب کردنِ دین مبینِ اسلام نیست زیرا فقهِ سنّتی فقط بخشی …

دبیر گروه تاریخ اندیشه معاصر موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره) گفت: سیدجمال در زمان خود اثرگذار بود اما نباید با مبالغه درباره شخصیت او، شخصیت‌های بزرگ و موثرتر از او را به حاشیه راند. به گزارش شبکه اجتهاد، سیدجمال الدین اسدآبادی از چهره‌های نام آشنای جهان اسلام است که فعالیت‌های مصلحانه او در عرصه‌های سیاسی اجتماعی هم در عصر خودش و هم پس از او موثر بوده است؛ او شاگردانی تربیت کرد که توانستند دریچه‌هایی به سوی روشنگری امت اسلام بگشایند. مهر به بهانه سالگرد درگذشت این اندیشمند سیاسی گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی ابوطالبی، دبیر گروه تاریخ اندیشه …

پیش کنگره بین‌المللی نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی با عنوان «شکوه مرجعیت» پیش از ظهر امروز ۱۹ اسفندماه با حضور مراجع عظام تقلید و شخصیت‌های برجسته حوزه و بیوت مراجع عظام در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی که با حضور حضرات آیات و علما در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، آیت‌الله سبحانی به بررسی ابعاد مختلف شخصیتی و علمی و اخلاقی آن مرجع عظام تقلید پرداخت و در ادامه آیت‌الله علوی بروجردی در سخنانی به ذکر جایگاه و اهمیت تفکرات آن مرحوم پیرامون فقه تشیع و همچنین مساله تقریب پرداخت. …

شبکه اجتهاد: پیش کنگره بین‌المللی نکوداشت آیت‌الله العظمی بروجردی با عنوان «شکوه مرجعیت» پیش از ظهر امروز ۱۹ اسفندماه با حضور مراجع عظام تقلید و شخصیت‌های برجسته حوزه و بیوت مراجع عظام در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد.