حوزه تا آنجا که ممکن است باید روش سنتی خود را حفظ کند و از ویژگیهای مخصوص آن مثل مباحثه که در تفهیم درس نقش مهمی دارد، استفاده شود. همچنین یکی از افتخارات همیشگی حوزه، استاد انتخابی بوده و امروز هم این موضوع باید به قوت خود ادامه داشته باشد باید به همه اساتید توجه شود و بتوانند شاگرد تربیت …
Read More »اجتهاد و اصول فقه
استقلال عقل در کشف ملاکات احکام شرعی؛ تحلیل مبانی، استدلالها و چالشها
محور اصلی گفتگوی دو استاد برجسته خارج فقه و اصول، استاد اسلامیان و استاد علیدوست، بررسی استقلال عقل در استنباط احکام شرعی بود. این مناظره در فضایی علمی و با حضور اساتید و فضلای حوزه شکل گرفت و مباحث مطرح شده دارای جنبههای استدلالی بود که در ادامه بهتفصیل بررسی میشود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتمین کرسی گروه اصول فقه …
Read More »ارتش یک نفره!/ علیاصغرهمایون
اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد ابوالقاسم علیدوست، بازیگری غیرقابل چشم پوشی و عنصری تأثیرگذار در حوزه علمیه قم است. چه او را دوست داشته باشیم و چه دوست نداشته باشیم، نمیتوان از تأثیرگذاری او بر حوزه علمیه قم و دانش فقه، چشم پوشی کرد. او سالهاست که با سلاح دانش و راهبرد گفتگو، به بیان نظرات خویش پرداخته است. استاد قدیمی …
Read More »«فقه مقاصدی» یا «مقصدبسنده» مورد تایید ما نیست/ امام (ره) و آیتالله سیستانی در برخی موارد از رویکرد مقاصدی در استنباطات فقهی خود بهره بردهاند/ ضرورت لحاظ نصوص مقاصدی در فرآیند اجتهاد در کنار سایر ادلهی شرعی
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: در فقه امامیه، نه نظریهی «مقاصد بسنده» (که نصوص را کنار گذاشته و صرفاً بر مقاصد تکیه میکند) مورد پذیرش است، و نه فقه مقاصدی به معنای رایج در اندیشهی برخی اهل سنت، بلکه آنچه مورد تأکید است، ضرورت لحاظ نصوص مقاصدی در فرآیند اجتهاد و استنباط احکام در کنار سایر …
Read More »آیا گفتمان امام (ره) در حوزه مهجور است؟
شبکه اجتهاد: گاهی شنیده میشود که گفتمان امام (ره) در متن حوزه امتداد پیدا نکرده و حوزه علمیه قم به عنوان مادر انقلاب دچار بلیه “نجفی شدن” گشته و طبیعتا برای این بیماری باید دنبال راه حلی بود. به نظر نگارنده، این تصوربا واقعیت حوزه قم مطابق نیست و دال مرکزی گفتمان انقلاب بیش از هر زمانی در حوزه معاصر …
Read More »برگزاری ۱۱۰ درس خارج فقه با موضوعات روز/ فقه معاصر باید در دانشگاه هم جا باز کند
حجتالاسلام اثنی عشری با بیان اینکه در سال تحصیلی ۱۴۰۳ شاهد برپایی ۱۱۰ جلسه درس خارج فقه معاصر هستیم که موضوعات جدید را بررسی میکنند، گفت: این دستاوردها باید در قالبی ارائه شود که در دانشگاههای ما هم قابل استفاده بوده و در فضا و ادبیات دانشگاهی ما جا باز کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام حسین اثنی عشری، ضمن …
Read More »دلالتهای فقه الإجتماعی یک حدیث در الگوی تعامل اجتماعی/ امین کربلایی
شبکه اجتهاد: یکی از مهمترین دغدغههای پژوهشگران حوزه فقه اجتماعی، یافتن الگویی جامع و کارآمد برای تعاملات اجتماعی، به ویژه در جوامع چند فرهنگی است. روایات اهل بیت (ع) به ویژه روایتی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است، الگوی جامعی را برای کنشگری اجتماعی ارائه میدهد. این الگو میتواند به عنوان راهنمایی برای ایجاد نظم اجتماعی پایدار …
Read More »بررسی فقهی موضوعات اعتقادی؛ معنا و امکان سنجی
چاپ اول کتاب «بررسی فقهی موضوعات اعتقادی؛ معنا و امکان سنجی» اثر حاضر نوشته حسن حیدرزاده، در دبیرخانه حمایت از پژوهشهای مورد نیاز نظام اسلامی تدوین و توسط «مؤسسه انتشارات حوزههای علمیه» به چاپ رسیده است. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای توسعه مرزهای دانش فقه، لازم است با روش شناسی اجتهادی و استنباطی در حوزه علوم اعتقادی وارد شده …
Read More »نقد کتاب اصول فقه و هرمنوتیک روش شناختی
شبکه اجتهاد: اصل موضوع و ایده کتاب در مقایسه و ارزیابی اصول فقه با هرمنوتیک روش شناختی خوب و ضرروی است ولی این اثر نخستین در این موضوع نیست و پیش از این نیز پژوهشهای متعددی در این باب انجام شده است. نویسنده محترم طرفین مقایسه را در دیگر کتابهای خود پیشتر کاویده است. نویسنده صورتبندی از مسائل اساسی شایسته …
Read More »تأثیر عوامل اجتماعی بر اجتهاد فقیه/ حسین نیک
شبکه اجتهاد: فقه اسلامی همواره در تعامل با جامعه و تحولات آن بوده است. فتاوای فقهی بر اساس روش و منابع معتبر استنباط، پاسخهایی به پرسشهای روزمره در زمینههای مختلف زندگی است؛ اما آیا این پاسخها صرفا بر مبنای متون دینی و قواعد فقهی صادر میشوند، یا اینکه عوامل اجتماعی نیز در شکلگیری آنها دخیل هستند؟ به نظر میرسد عوامل …
Read More »سه فرضیه در ماهیت فقه معاصر/ احمد مبلغی
شبکه اجتهاد: اخیرا در محافل فقهی و دانشگاهی، اخبار مربوط به «فقه معاصر» زیاد شنیده میشود. این اصطلاح زیبا در میان علاقهمندان به فقه در عصر ما، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. فقه معاصر تلاش میکند تا کمال و زیبایی شریعت را در شرایط پیچیده و پیشرفته امروزه احیا کند و به دنبال راهی برای ترکیب اصالت فقه با …
Read More »کشف الغطاء عن کشف الغطاء/ سجاد علی بیگی
اختصاصی شبکه اجتهاد: کتب فقهی و کلامی علمای مسلمان، گنجینهای است از هزاران ایده و اندیشه و سوال و جواب که هر ذهن پویا و جوالی میتواند از این آبشخور ارزشمند، بهرههای وافی و کافی را ببرد. «کشف الغطاء عن الشریعه الغراء» که از شیخ جعفر کاشف الغطاء میباشد، از بارزترین مصادیق این گنجینههاست. این کتاب که شاید نوعی کتاب …
Read More »نظریه خطابات قانونیه توانست تحولی اساسی در فقه ایجاد کند/ پویایی فقه در گرو تقویت گفتمان اصالت و معاصرت
نظریه خطابات قانونیه امام خمینی(ره)، تأثیر شگرفی بر فقه و اصول داشته و بسیاری از مسائل را بازتعریف کرده است. این نظریه، با تبیین ماهیت قوانین الهی بهعنوان قوانین ثابت و عام، شبهات مربوط به انطباق احکام اسلامی با زمان و مکان را پاسخ داده و چارچوبی محکم برای فهم صحیح از شریعت ارائه میدهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست …
Read More »دیدگاههای نوآورانه میرزای نائینی راهگشای مسائل عصر حاضر
آیتالله جوادی آملی در دیدار جمعی از اعضای کنگره بینالمللی مرحوم میرزای نایینی گفت: اگر مرحوم نائینی امروز در میان ما حضور داشت، با نگاه ژرف خود، مفهوم آزادی و کرامت انسانی را در کنار اصول فقهی و شرعی به عنوان محورهای اصلی زندگی اجتماعی مطرح میکرد. به گزارش شبکه اجتهاد، جمعی از اعضای کنگره بین المللی مرحوم میرزای نایینی …
Read More »اشتباه در برداشت از روایت به علت تقطیع/ محمد ذکاوت صفت
اختصاصی شبکه اجتهاد: تقطیع روایت، به معنای برشِ بخشی از روایت است و نقلِ آن بخش که فعلاً مورد نیاز است. نویسندگان کتابهای روائی، پس از انتقال روایات از اصول اصلیِ آن و شروع به تبویب (باب بندی) روایات، مجبور به تقطیع روایات شدند. گاهی نقلِ تقطیع شدهی یک روایت، موجب برداشت نادرست از معنای اصلی روایت میشود. هرچند روایات …
Read More »اختلال نظام، ملازمهای با حجیت ذاتی سیره ندارد/ آیتالله شبیری زنجانی، سیرههای مستحدث را حجت میدانند! / فقها حساسیتی به موضوعات نوپدید ندارند!
غیبت امام وظیفهای برای معصوم ایجاد نمیکند. شاهد آن، ایجاد فرقههای انحرافی فراوان در عصر غیبت و مسائل مبتلابه بسیار در عصر جدید است که ائمه متعرض آنها نشدهاند. دلیلی وجود ندارد که امام تا ابد باید تکلیف همه این مسائل را باید روشن کند و مثلاً سکوت امام صادق علیهالسلام دلیل است و اگر نظری داشتند حتماً بیان میکردند …
Read More »فرایندشناسی شکلگیری فقه مضاف
شبکه اجتهاد: استاد محمدحسین ملکزاده معتقد است که فقه مضاف ساحت خاصی از فقه است که به راحتی ساخته نمیشود. مجموعی از موضوعات است که قابلیت قرار گرفتن حول یک محور دارد. یک فقهی ناظر به فقه کلان تشکیل میشود، موضوعی کلان مثل اقتصاد که فقه الاقتصاد را تشکیل میدهد؛ البته فقه مضاف صرف تجمیع مسائلی در موضوعی کلان نیست؛ …
Read More »فهم اجتماعی و دانش اصول فقه/ حسین نیک
شبکه اجتهاد: فهم اجتماعی پدیده، مملو از پیچیدگی و دشواری است. فهم اجتماعی بر خلاف فهم فردی که تحت تاثیر تجربیات و باورهای شخصی به وجود می آید، بر اساس تعاملات، تجربیات و هنجارهای اجتماعی شکل میگیرد. در فهم اجتماعی، نگرشها، ارزشها و باورهای جامعه نقش مهمی ایفا میکنند. افراد از طریق ارتباط با دیگران و بافت اجتماعیای که در …
Read More »آیتالله بروجردی ولایت فقیه را مسالهای کاملا فقهی میداند/ فقه مقارن، امتیاز مکتب فقهی آیتالله بروجردی است
آیتالله بروجردی قائل به ولایت فقیه بود و بر این اساس مقدماتی را نیز در نظر گرفته بود. ایشان مساله ولایت فقیه را مسالهای کاملا فقهی میدانست. متاسفانه برخی بدون هیچ اطلاعی عنوان میکنند که مرحوم آیتالله بروجردی تفکر سیاسی اجتماعی نداشت. در حالی که نوشتهها و رویکردهای ایشان کاملا این امر را اثبات میکند. شبکه اجتهاد: ورود علمای شیعه …
Read More »ماهیت شناسی فقه مضاف/ مجید دهقان
شبکه اجنهاد: فقه مضاف چیست؟ آیا ماهیتی جداگانه از فقه موجود دارد؟ قائلین و طرفداران فقه مضاف چه ادلهای بر اثبات فقه مضاف اقامه میکنند؟ از جمله قائلین به فقه مضاف، حجتالاسلام والمسلمین مجید دهقان است. او معتقد است برای روشن شدن تفاوت فقه مضاف با فقه سنتی، ابتدا باید چند مفهوم را روشن و تبیین کرد. پس از روشن …
Read More »میراث حدیثی امام هادی علیهالسلام
شبکه اجتهاد: امام هادی علیهالسلام نقش مهمی در میراث روایی ما داشتهاند که گمان میکنم علمای ما در این جهت حق ایشان را ادا نکردهاند[۱]. از زمان امام هادی به سامراء میگفتند: «ناحیه مقدسه»، چون حضرت که حبس بودند، امام عسکری (ع) و شیعیان غالباً تا بغداد میآمدند و با وکلاء در بغداد تماس میگرفتند. از حرمهایی که مسلما یقینا …
Read More »شیخ طوسیام آرزوست!/ محسن ابراهیمی
شبکه اجتهاد: حوزه علمیه از جهت علمی در حساسترین دوران خود به سر میبرد. این دوران، شرایطی را ایجاد کرده است که یا علوم اسلامی، میتواند سربلند بیرون بیاید و به دوران اوج خود بازگردد و یا تا مرز نابودی خواهد رفت. آنچه که دوران حاضر را با تمام ۱۰قرن گذشته متفاوت میکند، دو عنصر اساسی است: ۱- تمدن غرب …
Read More »درباره مناظره با آقای عبدالکریم سروش/ ابوالقاسم علیدوست
اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد ابوالقاسم علیدوست درباره مناظره خود با دکتر عبدالکریم سروش در مهرماه ۱۴۰۳ طی یادداشتی به نکات مهمی درباره تراثستیزی و تعریض بر فقه، فقیهان و حوزویان پرداخته است. ۱. سه موضع در قبال تراث روایی: دفاع متعصبانه برخی از اخباریان امامیه از تراث روایی که منجر به معتبرانگاری همه احادیث موجود میشد، و یورش افراطی برخی …
Read More »مقایسه نظریه تبعیت احکام از مصالح و مفاسد با مقاصد الشریعه
وقتی بحث از مصالح و مفاسد به عنوان ملاک میشود پس میتوان از مقاصد الشریعه هم در بحث ملاکات استفاده کرد کما اینکه برخی از اساتید معاصر همان مقاصد الشریعه اهل تسنن را به همان شکل فیالجمله در فقه قائلند؛ لکن ارائهدهنده در این مجال درصدد نفی مقاصد الشریعه به عنوان ملاک احکام هست و اگر درجایی از آن اسم …
Read More »«مرشد الخواص» شرح هزار حدیث از پیشوایان دین
دوره سهجلدی کتاب «مرشد الخواص فی شرح بعض الآیات و الاحادیث المشکله» اثر محمدبن حسن طوسی با تحقیق و تصحیح حجتالاسلام والمسلمین محمدجواد مروارید از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی به زبان عربی، به زیور طبع آراسته شده است. نسخهای از این کتاب محضر حضرت آیتالله سیستانی تقدیم شده است که ایشان نیز از این اثر و تلاش …
Read More »تشویق و هدایت رهبری باعث شد در حوزه «فقه زنان» کار کنم/ بیشترین و اصلیترین مخالفان من از بانوان بودند!/ نباید فقه و فقاهت را جنسیتی کنیم
مجتهده صفاتی گفت: بیشترین و اصلیترین مخالفان من از بانوان بودند؛ به من میگفتند که تو به چهاجازهای در این عرصه فعالیت میکنی؟ به یاد میآورم که همیشه در ایام حج اعتراض میکردم که چهطور به زنی که یائسه است اما همچنان خونریزی دارد میگویید برو و طواف کن اما خودت را چک کن!؟ فریاد من بلند بود که چهقدر …
Read More »نظر رهبر انقلاب درباره تقلید زنان از مجتهد زن، در فقه سابقه دارد/ مراقبت کنیم برخی از این نظریه سو استفاده نکنند/ ادله امکان ارجاع به زنان
استاد جامعه الزهرا (س) گفت: رهبر معظم انقلاب به عنوان یک صاحب نظر این مسئله را به طور صریح در یک اجتماع بیان کردند که با ادله قاطع میتوان از این نظریه دفاع کرد و ادله افرادی که قائل هستند مرجع تقلید بودن اختصاص به مردان دارد را رد کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر خدیجه هاشمی استاد جامعه الزهرا …
Read More »رهبر انقلاب درباره مرجعیت زن چه-چرا گفتند؟/ محسن قنبریان
شبکه اجتهاد: این یادداشت دو مقصد دارد: ۱. حضرت آیت الله خامنهای درباره مرجعیت زن دقیقا چه گفتند؟ ۲. چرا ایشان در دیدار مخصوص بانوان در دوسال پیاپی یکبار وزارت زن و اینبار مرجعیت زن را مطرح میکنند؟ ۱. چه گفتند؟ “بنده حتی معتقدم بسیاری از مسائل زنانه که موضوعش زنان هستند و مردها درست موضوع را تشخیص نمیدهند، خانمها …
Read More »فقه پژوهی و ظرفیتهای دانشی در عرصه بینالملل
نشستی در باب هم اندیشی فقه پژوهی و ظرفیتهای دانشی درعرصه بین الملل با حضور الشیخ مهدی الصمیدعی (مفتی اعظم و رئیس شورای اهل سنت عراق)، دکتر سیدصادق حقیقت (هیئت علمی پژوهشگاه امام خمینی و انقلاب اسلامی)، الشیخ عبدالقادر یوسف الترنینی (هیئت علمی در دانشگاه لبنان «الجامعه اللبنانیه»)، دکتر عابدین مومنی (هیئت علمی دانشگاه تهران)، دکتر محمود شفیعی (هیئت علمی …
Read More »انسانشناسی: محدوده کمّی کرامت انسان/ حسین سوزنچی
شبکه اجتهاد: در میان فقهای شیعه اختلاف است که آیا کرامتی که اسلام برای انسان قائل است، برای مطلق انسان است یا برای خصوص مومنان و مسلمانان است؟ بسیاری از فقها بر این باورند که کافر هیچ گونه حرمت و کرامتی ندارد و در خصوص غیرمسلمان، اصل بر عدم کرامت است مگر دلیل خاصی اقامه شود. در مقابل برخی از …
Read More »