اجتهاد و اصول فقه

استاد و نویسنده برجسته حوزه علمیه مشهد، هدف و غایت فقه کلامی را استوار سازی عقیده پیروان عترت و شناسایی کسانی که از سنت دور افتاده‌اند دانست و گفت: فقه کلامی در چارچوب اثبات مرجعیت علمی اهل‌البیت علیهم‌السلام می‌باشد و ما را از مقوله فقه به مقوله اعتقادات رهنمود می‌سازد لذا اساتید و علما به این روش و رویکرد فقه کلامی در حوزه‌های علمیه بیشتر اهتمام ورزند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سیدعلی شهرستانی در نشست علمی «نگرشی به فقه کلامی» که با حضور فضلا و طلاب حوزه علمیه مشهد برگزار شد، به تبیین سه روش فقهی برای گفتمان در …

استاد رضا استادی با اشاره به اینکه فلسفه اجازات و تصحیح کتب، مصون ماندن از تحریفات است، اظهار کرد: منبر و تبلیغ، مداحی، امور حسبیه و وجوهات نیز اجازه‌ می‌خواهد که مهم‌ترین بخش اجازات، اجازه اجتهاد است، اما امروزه برخی خودشان را بدون اجازه به عنوان مجتهد به جامعه معرفی‌ می‌کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی نقد و بررسی کتاب «اجازات العلما» با حضور استاد رضا استادی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دیگر اساتید از سوی سازمان علمی وفرهنگی آستان قدس رضوی- نمایندگی قم برگزار شد. در این نشست کتاب دو جلدی «اجازات العلما» حاوی اجازه علما …

استاد احمد مبلغی گفت: آیت‌الله بروجردی در دو بخش تحول ایجاد کرد یکی فقه الاقوال و دیگری فقه النصوص و همین تحول سبب شده تا ایشان مکتبی متمایز از دیگر فقها داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در نشست علمی «حوزه صد ساله» به بررسی مکتب آیت‌الله العظمی بروجردی پرداخت و گفت: مکتب آیت‌الله بروجردی عمدتا متاثر از تحصیلات و تدریس ایشان در حوزه علمیه اصفهان است تا نجف، گرچه زمانی که ایشان به نجف رفت مرحوم صاحب کفایه اصلی‌ترین درس اصول را داشت و ایشان در درس مرحوم آخوند شرکت داشت. استاد …

پتانسیل رشد میان‌مدت تا بلندمدت بخش بانکداری اسلامی در عراق با وجود مشکلاتی که در این بخش وجود دارد، مثبت است. این تقاضا توسط جمعیت عمدتاً مسلمان کشور که ضریب نفوذ بانکداری در بین آنها بسیار پایین است، پشتیبانی خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، عراق از جمله کشورهایی است که در ماه‌های اخیر و به دلیل افزایش قیمت نفت به درآمد بالایی دست پیدا کرده و براساس آمار پایگاه اقتصادی استاتیکا، عراق با پیش‌بینی رشد ۹,۵ درصد بعد از غنا در رتبه دوم بیشترین رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۲ جای دارد. این درآمد بالا و بازگشت اقتصاد این کشور …

سید عبدالسلام الوجیه، دبیر کل رابطه علماء الیمن، نویسنده‌ و پژوهشگری پر کار بود که در راه نشر میراث شیعیان زیدیه یمن در چند دهه اخیر بیشترین تلاش را انجام داد و ده‌ها اثر گرانسنگ زیدیه را تحقیق و منتشر کرد. وی یکی از شاخص‌ترین شخصیت‌های حامی نهضت حوثیان یمن و از دوستداران انقلاب اسلامی ایران بود. به گزارش شبکه اجتهاد، چهاردهم تیرماه ۱۴۰۱ خبر فوت عالم برجسته یمنی، استاد عبدالسلام الوجیه در سن ۶۵ سالگی به دلیل بیماری، در صنعاء منتشر شد و سید عبدالملک الحوثی رهبر جنبش انصار الله یمن در پیامی درگذشت این عالم مجاهد را تسلیت …

کتاب «الابانه» تالیف ابوجعفر محمد بن یعقوب هوسمی، اثری مهم در فقه زیدیه از قرن پنجم هجری، برای اولین بار به صورت تحقیق شده بر اساس چهار نسخه منتشر به قلم سیدعلی موسوی‌نژاد و محمدعلی صالحی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پس از شکل گیری مذهب زیدیه در قرن دوم هجری، شخصیت‌هایی همچون زید بن علی (م۱۲۲ق) و نواده او احمد ین عیسی بن زید (م۲۴۷ق) با انبوهی از روایات فقهی، زمینه را برای تدوین کتاب‌های فتوایی زیدیه فراهم کردند. در سده سوم هجری بر اساس فتاوا و آراء امام زیدیه قاسم بن ابراهیم رسّی (م۲۴۶ق) چندین کتاب فقهی …

شبکه اجتهاد: تاریخ تحولات کشور بعد از دوران استبداد ناصری و به طور خاص از زمان مشروطه را اگر دنبال کنیم، شاهد این هستیم که این دیار همواره و در بازه‌های زمانی کوتاه با شوک‌های سیاسی دست و پنچه نرم کرده و افراد مؤثر در اداره کشور زیر و رو شده‌اند، اما هنوز آن چالش اساسی که سر شیخ فضل‌الله نوری را بالای دار برد به قوت خود باقی است و تنها صورت‌بندی مفاهیم است که تغییر کرده. جلال آل احمد گفته بود که «از روز اعدام مرجع شهید شیخ فضل الله نوری بود که نقش غرب زدگی را همچون …

برنامه «المقابله» در شبکه الجزیره میزبان مفتی سلطان‌نشین عمان، شیخ احمد بن حمد الخلیلی بود تا در مورد زندگی خود، اعتقادات اباضیه و تجربیاتی که به عنوان مفتی اعظم عمان پشت سر گذاشته است، صحبت کند. به گزارش شبکه اجتهاد: الخلیلی در رابطه با ارتباط خود با سلطان فقید عمان، قابوس بن سعید، تأکید کرد که وی به بسیاری از موارد مانند نوشیدن مشروبات الکلی، بی‌حجابی و موارد دیگر انتقاد داشته و با وجود انتقاداتش، مورد آزار و طرد قرار نگرفته است و سلطان قابوس نیز به نوبه خود شنونده نصیحت‌های او بوده است. عمان و مذهب اباضیه مفتی اعظم …

شبکه اجتهاد: وقتی سخن از غدیر و مفاهیم و معارف غدیر به میان می‌آید، اولین پرسشی که به ذهن خطور می‌کند این است که چرا در این زمان باید به موضوع و مسئله غدیر پرداخت؟ اگر به خوبی ضرورت غدیر و لزوم فرهنگ غدیر در جامعه ترسیم شود، مخاطبان فرهیخته‌ای در جستجوی دریافت حقایق غدیر برمی‌آیند. طبیعی است که اگر ضرورت این بحث روشن نشود، بسیاری به سادگی از کنار این موضوع خواهند گذشت، هرچند به خوبی این موضوع تقریر و تبیین شود؛ اما دریافت عمیقی از این موضوع دور از انتظار است، بنابراین تبیین ضرورت غدیر، امری بدیهی است …

کتاب «ریشه‌ها و پیامدهای احتیاط در اجتهاد و افتا (گفتگو با جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه)» به کوشش حجت‌الاسلام والمسلمین سعید ضیائی‌فر، استاد حوزه علمیه قم از سوی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از مسائلی که مراجعه‎ کنندگان به کتاب‌های فقهی و رساله‌های عملی با آن روبرو می‌شوند، احتیاط است. گاهی این مسئله عاملان به احکام فقهی را با دشواری‌هایی مواجه می‌کند؛ ازاین‎رو این پرسش قابل بررسی است که آیا احتیاط تا این اندازه که در فقه استدلالی و فتوایی استفاده می‌شود، منطقی و موجه …

قاعده وزر از قواعدی است که علی رغم حضور در ابواب متعدد فقه و استناد به آن در طول تاریخ اسلام، کمتر مورد بحث و گفت و گو قرار گرفته است. در منابع روایی امامیه و مصادر حدیثی اهل سنت بابی به نام مضمون آن گشوده شده است. ورود این قاعده در برخی علوم دیگر از جمله کلام و اخلاق قابل بررسی است. طبق این قاعده هر کس عهده‌دار مسئولیت‌های کیفری و مدنی خود است و نمی‌تواند آن را بر دوش بیگانه نهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اهمیت قواعد فقهی در فرایند استنباط بر پژوهشگران عرصه فقه پوشیده نیست. در …

جایگاه علمی ‌آیت‌الله بروجردی چنان بود که با آغاز تدریس فقه و اصول در حوزه علمیه قم، علاوه بر فضلاء و طلاب جوان، اساتید برجسته و معروف آن دوره حوزه قم برای تکریم و نیز بهره‌گیری علمی از شاگرد برجسته آخوند خراسانی سال‌ها در درس او حاضر‌ می‌شدند. امام خمینی که در آن دوره خود استادی برجسته و و از چهره‌های بزرگ علمی حوزه علمیه قم بود به مدت شش- هفت سال در در درس‌های آن فقیه خبیر حاضر‌ می‌شده و درس‌های اصول ایشان را تقریر‌ می‌کرده است تقریرات حضرت امام از مباحث اصول ‌آیت‌الله بروجردی به همت پژوهشگران موسسه …

شبکه اجتهاد: یکی از تحولات مهم در دانش فقه توجه به اداره جامعه و مدیریت تحولات اجتماعی است که در دو سده اخیر توسط برخی از فقها و حکمای مسلمان و برخی از نواندیشان و دغدغه‌مندان اجتماعی و فضلای حوزوی مطرح شده است. بخشی از این نظریات در ذیل نظریه ولایت‌فقیه در فقه و اصول سنتی سامان‌یافته است اما عمده این اتفاق مهم در درون دانش فقه شکل نگرفت بلکه ریشه در مبانی فلسفی و کلامی و روش‌شناسی برخی از فقها و حکمای پیش رو و همچنین مطالعات اجتماعی طلاب جوان پیش از انقلاب دارد که بعدها به ساخت جریانات …

جدیدترین شماره‌های فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری‌مقدم منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بیست‌و‌هفتمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» (تابستان ۱۴۰۱) دربردارنده هفت مقاله علمی، به همت اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، در وبگاه فصلنامه در دسترس پژوهشگران قرار گرفت. «استصحاب کلی نوع چهارم و جلوه‌های فقهی و حقوقی آن»، «نقش سؤال راوی در ابهام‌زدایی و ابهام‌افزایی احادیث فقهی»، «تأثیرات متقابل فقه و اخلاق»، «شرکت سهامی عام در تحلیل فقهای معاصر امامیه»، «موضوع شناسی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث‌های فراوانی حول داستان ابراهیم علیه‌السلام و اقدام او برای ذبح فرزند از منظر تحلیل اخلاقی موضوع در بستر حسن و قبح عقلی و شناخت ماهیت امر به ابراهیم علیه‌السلام بر ذبح فرزند از دیرباز تاکنون بین متفکران اسلامی و پژوهشگران حوزه فلسفه و اخلاق صورت گرفته است. دیدگاه رایج در توجیه این موضوع امتحانی (و نه واقعی) دانستن امر به قربانی کردن فرزند توسط ابراهیم علیه‌السلام است. امر امتحانی طلب انشایی فاقد اراده جدّی به قصد امتحان مکلّف است. در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مأمور به در خارج، انجام شود، …

شبکه اجتهاد: استاد سید احمد مددی با اشاره به تاریخ و سیره امام محمدباقر (علیه‌السلام) برخی از مقاطع زندگی سراسر نور این امام بزرگوار را تحلیل می‌کند.

کتاب «اصول فقه نظام» به قلم استاد شیخ محسن اراکی از سوی نشر ناب ماندگار به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «اصول فقه نظام» اثر جدید استاد شیخ محسن اراکی، عضو شورای عالی حوزه و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به همت موسسه حفظ و نشر آثار دفتر معظم‌له آماده و توسط انتشارات اندیشه ناب ماندگار منتشر شد. در معرفی کتاب این عضو جامعه مدرسین و مجلس خبرگان رهبری آمده است: اصول فقه نظام، دانش جدیدی فراتر از اصول فقه متعارف نیست؛ بلکه بخشی از همان اصول فقه متعارف است و تعریف اصول …

شبکه اجتهاد: هفتم ذی‌حجه سالروز شهادت امام پنجم شیعیان باقر علم النبیین است. آن حضرت در سال ۱۱۴ قمری به شهادت رسید. (شیخ مفید، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۱۷۹). آن امام همام شاگردان فراوانی داشت که علوم را از ایشان اخذ کرده و به نسل‌های بعدی منتقل کردند. در این نوشتار کوتاه مروری بر احوالات ۹ تربیت یافته مکتب امام باقر (ع) می‌شود. ۱. جابر بن یزید جعفی (م ۱۲۸ ق) ذهبی او را از بزرگترین علمای شیعه برشمرده است. (الکاشف، ج ۱، ص ۱۳۱) وکیع بن الجراح که دانشمند معروف اهل سنت است …

‌‌آیت‌الله سیدعلی محقق داماد در پاسخ به این سوال که چرا با این همه سابقۀ تدریس و مقام علمی و جایگاه اجتماعی، سراغ مرجعیت نرفتید و رساله ندادید؟ گفت: تعجب می‌کنم از بعضی آقایان که رساله می‌نویسند و اعلام مرجعیت می‌کنند. معنای اعلام مرجعیت مگر غیر از این است که ایها الناس، بیایید و بارتان را بر دوش ما بگذارید؟ آیا این کار عاقلانه است؟ مگر چه تکلیفی در کار است که این آقایان به سراغ مرجعیت رفتند. بالفرض که هیچ مرجعی در زمان فعلی وجود نداشته باشد، مجوز برای تقلید از علما و بزرگان گذشته که وجود دارد. ‌‌شبکه …

متاسفانه این خیلی بدعت بدی است که در کشور ما هر روز عده‌ای پیدا می‌شوند که پزشکی و فیزیک و … را به مبانی دینی منتسب می‌کنند. این انتساب به نوعی تحقیر دین و دین‌داران است. معتقدم رسالت انبیای الهی تربیت نفسانی بشر است و همه انبیا الهی برای تربیت جان بشر به رسالت مبعوث شده‌اند و هدف آنها تاسیس علوم تجربی یا فنی نبوده است. پس دامن زدن به مباحث مثل طب اسلامی، فیزیک اسلامی و شیمی اسلامی اگر بی‌وجه نباشد، ضرورتی ندارد و باعث اتلاف استعداد و اوقات و سرمایه است و غالبا هم نتیجه‌اش باعث وهن دین …

کتاب «شناخت شریعت: فقه اسلامی در دهکده جهانی» اثر محمد کشاوجی و رفیق عبدالله و ترجمه نورالدین الله‌دینی، با شمارگان هزار نسخه، ۴۴۰ صفحه و بهای ۱۴۰ هزار تومان از سوی نشر نامک روانه بازار نشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب ترجمه فارسی پژوهش دو وکیل مسلمان است که در فصل پایانی کتاب خود را اینگونه معرفی کرده‌اند: «ما هر دو وکیل و تحصیل کرده غرب هستیم و در جامعه مستعمره انگلیس متولد شده‌ایم که خود این جامعه به واسطه نژادپرستی و استعمار لطمه خورده است. ما اکنون به عنوان بخشی از جمعیت مسلمانان مهاجر این کشور در …

استاد علیدوست گفت: مرجعیت فتوا تابع شرایط و مسائل اجتماعی است؛ ما دوره سنتز را در پیش داریم. دوره تز دوره اثبات است؛ یعنی حاکمیت به آن می‌پردازد، ولی چون برخی انتظارات برآورده نمی‌شود، نوعی آنتی‌تز رخ می‌دهد که ما الان در آن قرار داریم، ولی خیلی چیزها در آینده روشن خواهد شد و در پرتو این روشنی وضعیت به نفع مرجعیت پیش خواهد رفت. به گزارش شبکه اجتهاد، در صدمین سال احیای حوزه از سوی مرحوم آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی قرار داریم، صد سالی که دنیا با سرعتی روزافزون با تحولات علمی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … همراه بوده …

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه از تغییرات مصوب شورای عالی برای فقه و اصول سطوح عالی حوزه‌های علمیه خبر داد و گفت: وقت آن رسیده کتبی که برای آموزش بهتر است انتخاب شود و فرصت‌های طلاب بی‌جا هزینه نشود، لذا قسمت «قطع» و قسمت «تعادل و تراجیح» کتاب رسائل حذف می‌شود و برای اولین بار رسماً «حلقه ثالثه» بدیل کفایه قرار گرفته و از آن امتحان گرفته خواهد شد. همچنین بخش‌های غیرمهم از برنامه آموزشی مکاسب حذف شده و برای مطالعه قرار داده شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه و رئیس دفتر …

مدیر مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی گفت: مؤسسه موضوع‌شناسی مربوط به دستگاه فقاهت و حلقه واسطی بین فقاهت و حکومت است و می‌تواند، مهمترین نقطه برای تعامل فقه با سایر علوم و محلی برای همکاری عینی و عملی بین حوزه و دانشگاه باشد. این مؤسسه می‌تواند با تعامل سازنده با تمام دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و بدنه جامعه، نیازهای موضوع‌شناسانه آنها را به دست آورد و با نگاه فقهی، تبیین معتبری از موضوعات به دستگاه فقاهت برای صدور فتوا داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حجت‌الله بیات؛ مدیر مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی در گفت‌وگو با افق حوزه، ضمن معرفی …

جناب عابدینی از انفتاح باب اجتهاد در شیعه گفته‌اند. به ایشان باید گفت انفتاح باب اجتهاد به معنای بی‌بنیانی و بی‌ضابطگی نیست؛ انفتاح باب اجتهاد به معنای پویایی اجتهاد اما در قالب انضباط و هنجارهای فقه است. آیا می‌توان انکار کرد که هر علمی باید با ابزارهای خودش پیش برود؟ برای مثال فردی هر روز ۹ صبح نمازی را خلق کند (شبیه به پیشنهادی که ایشان در باب حج دارند)، نماز جمعه را یکشنبه بخواند و روزه رمضان را در وقت گرما به زمستان منتقل کند و نام همه را اجتهاد پویا بگذارد! شبکه اجتهاد: چندی پیش استاد ابوالقاسم علیدوست …

«عصری سازی افعال پیامبر(ص)؛ مبانی، مراحل، نمونه‌ها» عنوان اثری است که به قلم حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مهدی مردانی، به‌تازگی از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر و روانه بازار نشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، الگو گیری از رفتار پیامبر(ص) همیشه آسان نیست و گاه بهره‌گیری از افعال ایشان به دلیل محدودیت‌های تاریخی دشوار می‌نماید. ازاین‌رو، برای الگو گیری از افعال پیامبری که چهارده قرن با مخاطب امروز فاصله دارد، می‌باید اقتضائات عصر جدید را در نظر گرفت و رفتارهای ایشان را متناسب بافرهنگ زمانه «عصری‌سازی» کرد؛ موضوعی که با توصیف متون رفتارشناسانه پیامبر(ص) پدید نمی‏آید و نیازمند …

کتاب «افواه الرجال» اثر مرحوم آیت‌الله‌ سید احمد زنجانی برای نخستین بار توسط انتشارات مرکز فقهی امام محمد باقر (ع) چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، از مهمترین سنّت‌های دیرین و رایج در حوزه‌های علمیّه، سنّت تقریرنویسی است که با نگارش و ثبت دروس شفاهیِ بزرگان، نقشی سترگ در حفظ میراث علمی ایشان و انتقال آن به آیندگان دارد. کتاب «أفواه الرجال» از تقریرات ارزندۀ فقهی است که در آن، مرحوم آیت‌الله‌ سید احمد زنجانی، افادات چند تن از استادان خویش را با بیانی متقن و دور از اطناب، در قالب دو جلد، تقریر کرده‌ است. در این …

محقق و پژوهشگر حوزه علمیه خراسان در نشست گروه رجال و حدیث گفت: انتشار کتاب شریف کافی پس از زمان غیبت صغرا و کمی بعد از غیبت کبرا بوده است، چون مرحوم کلینی در پایان غیبت صغرا از دنیا رفتند و بعد از آن کم‌کم کتاب منتشر شده است؛ مخصوصاً اگر سلسله اسانید کافی را ببینیم، در رسیدن این‌ها به معصوم، از طریق کافی چند حلقه داریم. به‌گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدمحمدجواد سیدشبیری، محقق و پژوهشگر این حوزه در پنجاه‌وچهارمین نشست از سلسله نشست‌های گروه رجال و حدیث معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان که با موضوع «اعتبارسنجی کتاب کافی و …

شبکه اجتهاد: چندصباحی است که در مجامع علمی، نظریه جدیدی با عنوان «فقه نظام ساز» مطرح و نشست‌هایی پیرامون ماهیت و چیستی آن برگزار‌ می‌شود. گزافه نیست اگر ادّعا شود که یکی از زیربنایی‌ترین مباحث در فرآیند نظریه پردازی پیرامون ماهیت فقه نظام ساز، تعیین دقیق تیپ شناسی این نظریه است. بنظر‌ می‌رسد تا تکلیف خود را نسبت به طیف شناسی این نظریه روشن نکنیم و مُوشکافی جدی در مورد سنخ شناسی آن انجام نشود؛ نه‌ می‌توان به دالّ مرکزی این نظریه نزدیک شد و نه‌ می‌توان منابع و روش شناسی دقیقی از آن را ارائه کرد. از این رو …

حجت‌الاسلام محمدحسین ملک‌زاده ضمن اشاره به چیستی نظریه فقهی درباره سه اصل و چهار مرحله مورد نیاز برای تولید نظریه فقهی توضیح داد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «دستیابی به نظریه فقهی؛ با بهره‌گیری از اصول حاکم بر فقه نظام‌ساز» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد حوزه علمیه، جندی قبل در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) برگزار شد. در ادامه گزیده‌ای از مباحث جلسه را می‌خوانید؛ بحث را در پنج محور دنبال می‌کنم؛ محور اول تعریف اجتهاد، محور دوم منظور از نظریه فقهی، محور سوم منظور از فقه نظام، محور چهارم بیان اصول حاکم بر فقه نظام …