اجتهاد و اصول فقه

«مختارات من نصوص الفقه السیاسی»؛ «حجیت خبر واحد» و «مرجع امنیت در فقه امامیه و فقه اساسی جمهوری اسلامی» سه اثر جدیدی هستند که از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم چاپ و در اختیار محققان و پژوهشگران قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «مختارات من نصوص الفقه السیاسی» به کوشش علی خالقی، اثرى در حوزه فقه سیاسى شیعه است که به معرفى متون سیاسى فقهاى شیعه در میان آثار مختلف فقهى ایشان از ابتداى عصر غیبت تا پایان دوره صفوى مى‏‌پردازد. در این کتاب، سعى شده است که آراء فقهى، علماى شیعه …

رئیس مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی با بیان اینکه حدیث شیعه از پشتوانه علمی و مبنای مهم کلامی برخوردار است، گفت: نداشتن نگاه کلان و منظومه‌ای به جریان حدیثی شیعه از ضعف‌های حوزه است. یکی دیگر از جهاتی که در جریان حدیثی شیعه مورد غفلت واقع شده، نگاه از موضع کلامی است، اینکه اهل بیت(ع) نسبت به علمی که منتشر می‌کند و احادیثی که بیان می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محمدتقی اکبرنژاد، رئیس مؤسسه فقاهت، در مراسم رونمایی از کتاب «اعتبار احادیث شیعه» با بیان اینکه ضعف فهم حدیث، از عوامل اصلی متهم کردن روایات به ضعف و جعل است، …

راه فهم تفاوت در روش‌های اجتهاد نجف و قم، خواندن تطبیقی آثار هر دو روش است؛ فرمولیزه شدن فقه در نجف، اگر با اصول و مبانی دقیق باشد، می‌تواند ما را به نتایج خوبی برساند؛ اما فقه نجف به‌خاطر سوق دادن فقیه به سمت حجیت، در مسائل تمدنی و نظام‌سازی خیلی کارساز نیست؛ چراکه در نظام‌سازی ما فقط به‌دنبال حجت نیستیم؛ بلکه به‌دنبال کشف واقع هستیم. فقه حکمرانی باید به‌دنبال کشف حق باشد و فقهی که تمایلی به حل مسائل ندارد فقهی سکولار و تنبل است. شبکه اجتهاد: اختلاف مورد بحث در مورد مکتب نجف و قم، اختلاف در روش …

سروش، مانند بسیاری از مدعیان روشنفکری گرفتار نوعی آلزایمر تاریخی است. این همه آزادی اندیشه و گفت‌وگو را در کشور ما نادیده می‌گیرد و در آمریکایی زندگی می‌کند که کسی جرئت نمی‌کند هلوکاست را نقد کند. به گزارش شبکه اجتهاد، به دنبال اظهارات اخیر دکتر سروش در موضوع رحمانیت و خشونت در اسلام و تعارضات فراوان آن با آموزه‌های مسلم دین، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد حوزه و دانشگاه، درباره اندیشه سروش و سیر تکامل اندیشه وی با «تسنیم» به بحث نشسته است که متن گفتگو تقدیم می‌گردد: به عنوان …

استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد گفت: برخی می‌گویند سید با شتابزدگی و برای رقابت با اهل تسنن، اجماع را قبول کرد، اما به نظر بنده اجماعات او نه تنها حلقه واسط برای کشف سیره متشرعه الی زمان معصوم، بلکه بالاتر علامت اتفاق فتوایی اصحاب امامیه است. لذا اجماعات او در عرض روایات نیست، بلکه گویای اتفاق فتاوای علمای شیعه است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد در نشست «سیدمرتضی و رهبری فکری و اجتماعی شیعه در قرن چهارم»، گفت: محققان عمدتاً در چارچوب ذهنی خود به پردازش و …

کتاب «حکم، سنت و شریعت: خوانشی از دیدگاه‌های اصولی آیت‌الله سیستانی» به قلم حمیدرضا تمدن و علی الهی خراسانی توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سیدعلی سیستانی یکی از نظریه‌پردازان برجسته در دانش اصول فقه به‌شمار می‌رود. مکتب اصولی وی ترکیبی از روش تاریخی آیت‌الله بروجردی در قم و قاعده‌مندی آیت‌الله خویی در نجف و تحلیل روایی میرزا مهدی اصفهانی در مشهد است که همواره از تفکر قانونی در اصول فقه دفاع می‌کند. آیت‌الله سیدعلی سیستانی معتقد است امامان شیعه که حکم ولایی صادر می‌کردند صرفا مستند به مصلحت عمومی جامعه بوده است و …

شبکه اجتهاد: مسأله عدم تحریف قرآن، مسأله‌‌ای است که علی رغم نگارش آثار متعدّد پیرامون آن ـ چه به صورت کتاب، چه در قالب رسائل کوچک و بزرگ و چه در ضمن کتب کلامی و تفسیری ـ، هنوز به لحاظ نظری، برای برخی مسأله‌ای حل نشده است. یعنی علی رغم آن که بسیاری از بزرگان شیعه، ادعای اجماع بر عدم تحریف کرده اند، اما هستند کسانی که تأمّلاتی دارند۱. مرحوم محدّث نوری، در کتاب جنجال برانگیز فصل الخطاب، بیش از هزار روایت آورده و بر اساس آنها مدّعی وقوع تحریف در قرآن کریم شده است؛ «إنَّ هذا لَشَی‏ءٌ عُجابٌ». انبوه …

مدل نهایی فقه حکومتی فرهنگستان، استخراج شده از روابط بین تفقه، کار علمی و کار در مدل‌های عینی اجرا برای مدیران است. در این سه لایه، رابطۀ اصلی برای حجیت ـ جایگاه اجتهاد و استنباط ـ است، رابطۀ فرعی برای کار علمی و رابطۀ سوم مدل‌های عینی اجرا است. در این روش محقق به نظریه‌ای می‌رسد که برخوردار از خصوصیت اسلامیت، مشروعیت و حجیت است و کارآمدی دارد و ناظر به اجرا و عینیت بودن را نیز دارد. دیدگاه فرهنگستان به‌هیچ‌وجه معادلات علمی را کنار نمی‌گذارد. به‌هیچ‌وجه تجربیات و مدل‌های عینی اجرا و محاسبات کمی را برای پیاده کردن دیدگاه‌های …

چاپ دوم کتاب «مبانی اصولی شیخ اعظم انصاری» با تصحیح و اضافات که مشتمل بر ۱۵ فصل و ۲۵۹ عنوان و با مطالعه خط به خط همه کتب شیخ انصاری تدوین شده است، توسط انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) به زیور طبع آراسته شد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در طول تاریخ تشیع، فقها و اصولیان زیادی ظهور و بروز کردند که یا دارای ابتکار و خلاقیت بوده و موجبات پیشرفت این دو علم را فراهم آوردند یا به ترویج و تثبیت آن کمک کردند. به‌تدریج ادوار مختلفی در این پیشرفت‌ها شکل گرفت. شیخ اعظم انصاری یکی از کسانی است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از میان معروف‌ترین کتاب‌های رجالی شیعی، کتاب «اختیار معرفه الرجال»، معروف به «رجال کشی» است. رجال کشی را شیخ طوسی از کتاب اصلی کشی اقتباس و تلخیص کرده است. در منابع، کتاب اصلی کشی که در دست شیخ طوسی قرار داشته – امروز در دسترس نیست – به اسم «معرفه الناقلین عن الائمه الصادقین» یا «معرفه الرجال» یا «اختیار معرفه الرجال» بوده است؛ در این که محمد بن عمر کشی از علمای برجسته شیعی بوده شکی نیست و در متون شیعی و سنی، از او به‌عنوان صاحب علم و دانش نام برده شده است؛ با اعتراف به …

نباید دانش‌های اسلامی را به تعداد فرقه‌های مذهبی در شیعه و سنی متعدد کنیم، زیرا نه با واقعیت تاریخی دانش‌ها سازگاری دارد و نه انعکاس و نتایج و پیامدهای آن درست است. اگر شیعه بگوید من فقه دارم و اهل تسنن هم بگویند ما فقه داریم و هر کدام هم درصدد استیلا بر فقه دیگری باشند، امت بلافقه تولید خواهد شد که خطرناک است؛ لذا علما به جای اینکه در کنفرانس‌ها و همایش‌ها بنشینند و بر کلیات تأکید ورزند باید بر فقه واحدی تمرکز کنند. دقیقاً همان کاری که شهید صدر در تدوین اقتصادنا کرد و از فقه اهل تسنن …

شبکه اجتهاد: احکام اجتماعیِ فقه تفاوتهایی با احکام فردیِ فقه دارد از اینرو اقامه حکومتی بر اساسِ آموزه‌های دینی و فقهی دقّت‌هایی مضاعف می‌خواهد. نگارنده با نفیِ اندیشه سکولار و نیز با نفیِ اندیشه تعطیلیِ احکام اجتماعی در دوران غیبت، تلاش دارد تا راهی سوم ارائه دهد و آن لزوم ابتنایِ احکام اجتماعی بر یقینیات است به عبارتی دیگر با توجه به خطیر بودنِ مسائل اجتماعی، ادله ظنی، اعم از مطلق ظنون یا ظنون خاصه که در فقه فردی مورد استناد واقع ‌می‌شود، در فقه اجتماعی از حجیّت لازم برخوردار نیست. در سطور زیر ابتدا برخی از تمایزهای فقهِ اجتماعی …

ارائه دهنده کرسی نظریه‌پردازی «محوریه النص القرآنی فی البحث الفقهی» با بیان اینکه به قوانینی مشخص و روشن در علم اصول نیاز است، گفت: نمی‌خواهیم چیزی از اصول حذف کنیم بلکه قصد است مرجعیت قرآن در حد موعظه و نصیحت نشود و به عنوان چند بند در علم اصول نسبت به مرجعیت قرآن اضافه شود بنابراین باید در نظر گرفت چگونه از این ظرفیت و منبعیت استفاده کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین خالد غفوری الحسنی در کرسی نظریه‌پردازی «محوریه النص القرآنی فی البحث الفقهی» که در سالن جلسات مجتمع آموزش عالی بنت الهدی برگزار شد، با بیان اینکه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کرسی علمی-ترویجی «معیار مستحدثه بودن مسئله فقهی» با ارائه حجت‌الاسلام سیدرضا شیرازی، مدرس حوزه علمیه مشهد و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی و نقادی حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائینی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و حجت‌الاسلام دکتر سید علی دلبری، دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دبیر علمی حجت‌الاسلام دکتر محمدتقی کریمی، با حضور پژوهشگران پژوهشکده علوم اسلامی در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد. حجت‌الاسلام کریمی، دبیر علمی: بحث مسائل مستحدثه و مسائل جدید در فقه یکی از موضوعات بسیار مهم و تعیین کننده در عصر حاضر …

شبکه اجتهاد: در رابطه با محتوای کتب درسی اصول فقه باید گفت آموزش آن به دانش‌پژوهان فقه به دو صورت ممکن است: روش اوّل، آموزش قواعد کشف حکم شرعی به شیوه اجتهادی است، بدین صورت که درستی یا نادرستی این قواعد دانش اصول فقه، مورد بررسی قرار گرفته و به بحث گذاشته شود. در این روش، دانش پژوه، با شیوه اجتهادی کشف قواعد استنباط حکم شرعی آشنا شده و خود پس از پایان دوره تحصیل، به توانایی استنباط احکام شرعی بر اساس این قواعد دست می‌یابد. بنابراین این شیوه، برای دانش پژوهانی مناسب است که استعداد و شرایط لازم برای …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، گفت: گاهی خبر واحد از مسائل حیاتی و مهم دینی است؛ سیدمرتضی در این زمینه معتقد است خبر واحد در این مسائل، معتبر نیست، زیرا عقلا در مسائل مهمه به خبر واحد اعتنا نمی‌کنند، مگر آنکه اطمینان نسبی ایجاد و محفوف به قرائن قطعی باشد. ببه گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدضیاء مرتضوی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در نشست علمی «سید مرتضی(ره) و عدم حجیت خبر واحد در مسائل عام البلوی» از سلسله نشست‌های همایش سیدمرتضی، گفت: سید مرتضی، خبر متواتر و خبر محفوف به قرائن قطعی مانند …

کتاب «حوزه علمیه تراز» به قلم حجت‌الاسلام دکتر سیدسجاد ایزدهی، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حوزه علمیه تراز در فضای تحقق حاکمیت اسلامی، می‌بایست با درک شرایط موجود، همراهی خویش با انقلاب را مدنظر قرار داده و با حفظ روحیه انقلابی، ضمن بدور بودن از تفکر سکولار، تبیین مبانی حداکثری نظام سیاسی در قالب تبیین رویکرد حکومتی به فقه و نظام‌سازی در عرصه‌های مختلف زندگی را مورد عنایت قرار دهد. بلکه ضمن بازنگری در علوم رایج حوزوی با نگاه به نیازهای حکومتی و در راستای تحکیم حاکمیت حداکثری دین در …

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد‌حسن ربانی ‌بیرجندی، مدیر گروه فقه ‌و ‌مبانی اجتهاد مرکز تخصصی آخوند خراسانی و استاد سطوح عالی حوزه ‌علمیه‌ مشهد در نخستین جلسه از دوره تخصصی منهج‌شناسی فقهای امامیه به «منهج‌شناسی شیخ مفید» پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ربانی بیرجندی در ابتدای جلسه در بیان زندگانی ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان العکبری البغدادی، معروف به شیخ مفید، وی را از اکابر دانشمندان امامیه دانست و افزود: ابن معلم به سبب نبوغ و رشد علمی‌ای که در خردسالی نشان داد خیلی زود در محضر دانشمندان بغداد حضور پیدا کرد و درخشید. شیخ مفید به عنوان عالم طراز …

شهید صدر در علم اصول، حدود ۱۷ یا ۱۸ مبنای اساسی و نزدیک به ۱۰۰ نظریه متفاوت دارد. باز با این حال برنامه مطالعاتی ایشان چنین بود که آیت‌الله سید کاظم حائری می‌فرمود: آقای صدر در سنینی که ما شاگرد ایشان بودیم، (سنین چهل سالگی و بالاتر) به اندازه سه طلبه معمولی کار می‌کرد و زحمت می‌کشید، با اینکه خودش نابغه بود. به ایشان گفتم: شما روزی چند ساعت کار می‌کنید، گفتند: تقریباً روزی چهارده تا شانزده ساعت. گفتم شما با این سنتان از ما که فرزند شما محسوب می‌شویم، خیلی بیشتر کار می‌کنید، ایشان فرمودند که من الآن دیگر …

مدیر حوزه علمیه خراسان گفت: حوزه علمیه قاعده نظام اسلامی است و باید به جایی برسد که هزاران نیاز علمی، فقهی، کلامی، فرهنگی، تربیتی، قانونگذاری و نیازهای دیگر عرصه‌ها را پاسخگو باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصباح عاملی در آئین تجلیل از برگزیدگان رقابت علمی نخبگانی فقه و اصول حوزه علمیه خراسان که صبح سه‌شنبه، ۱۶ دی‌ماه در ساختمان شماره دو این حوزه برگزار شد، گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به حاکمیت دینی، نیازهای فراوانی در جامعه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تمدنی و غیره ایجاد شده است که حوزه علمیه باید در این عرصه‌ها ورود …