اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: اخیراً گفتگویی برخط میان استاد سیداحمد مددی و رابرت گیلیو و اندرو نیومن در خصوص تحلیل فهرستی برگزار شد که برخی آن را نقطه عطفی در تاریخ تعاملات علمای شرق با اندیشمندان غربی دانستند و در تنور این پندار بیش از پیش دمیدند. نمی‌خواهم در اینجا درباره اینگونه تحلیل‌ها و واکنش‌ها بحث مستقلی کنم، بلکه هدفم ارائه دیدگاهم درباره انگاره «مسلک فهرستی/ تحلیل فهرستی» است؛ چون به رغم حضور در نشست، امکان ارائه نظر و پرسش فراهم نشد و آن را به اینجا موکول کردم. با این حال، به این نکته اکتفا می‌کنم که حتی اگر اصل چنین …

کتاب «کتاب‌شناسی آثار آیت‌الله‌ حاج آقا سیدحسین طباطبایی‌ بروجردی» از سوی میرزاعلی سلیمانی‌بروجردی و طیبه حاج‌باقریان تهیه و تدوین شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتابشناسی آثار آیت‌الله‌ حاج آقا سیدحسین طباطبایی‌ بروجردی در پنح فصل و در ۳۲۵ صفحه به قلم میرزاعلی سلیمانی‌بروجردی و طیبه حاج‌باقریان تدوین، مکتوب و توسط نشر وراقان‏‫ به زیور طبع آراسته شد. کتاب‌شناسی آثار آیت‌الله سید حسین بروجردی شامل فصول ذیل است: فصل اول: آثار و تالیفات مستقل آیت‌الله بروجردی که شامل ۶۹ عنوان اثر است. فصل دوم: حواشی آیت‌الله بروجردی بر آثار دیگر بزرگان که شامل ۱۰۴ عنوان اثر است. فصل سوم: آثاری که بر …

شبکه اجتهاد: این یادداشت درصدد است که نشانه‌های پدیدۀ تغییر مذهب را در چارچوب پردامنه‌ترین مذاهب در جغرافیای اسلامی رصد و ترسیم کند. شواهد عمیق و نشانه‌های عجیبی که در این اثر بررسی شده، صرفا نمونه‌ای است که بیش از ۱۰% این پدیده را دربرنمی‌گیرد؛ یعنی همان نزدیک به ۵۰۰ عالمی که دست به تغییر مذهب زدند و نام‌های ایشان در کتاب‌های تراجم ثبت شده است. انگیزه‌های متنوع برای تغییر مذهب چکیدۀ مباحثات طولانی علما دربارۀ حکم فقهی تغییر مذهب، این است که شاغلان به تحصیل دینی اگر به ترجیح برسند، می‌توانند مذهب خود را تغییر دهند. اما در واقعیت …

شبکه اجتهاد: کاربران علاقمند به حیطه‌های مرتبط با مطالعات اسلامی، گفتگوی مجازی استاد سید احمد مددی؛ استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با دو تن از اساتید برجسته غربی؛ پروفسور رابرت گلیو (استاد دانشگاه اگزتر) و پروفسور اندرو نیومن (استاد دانشگاه ادینبرا) را شاهد بودند. در این وبینار که به همت کالج اسلامی لندن برگزار شد، مباحثه‌ای درباره نظریه «تحلیل فهرستی» رقم خورد که استاد حوزه قم به ارائه نظرات خود پرداخت و پس از آن، آکادمسین‌ها مستقیماً پاسخ سؤالات خود را از ایشان جویا شدند. در ابتدای گفتگو، استاد مددی با توضیح درباره برخی مصطلحات علم‌الحدیث و …

مبلغان دین هم باید این نکته را در نظر بگیرند. ببنیم چه چیزی در هدایت مردم بیشتر تأثیر دارد. مسائل و مباحثی که «بیّن‌الرُشد» است را مطرح کنیم نه مطالبی را که واضح و روشن نیست و جای شبهه دارد یا در آن رضایت زید و عمرو نهفته است، رضایت خداوند و حضرت ولی عصر (سلام الله علیه) را ملاک و معیار اعمال و سخنانمان قرار بدهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی از مردم خواست در این ایام با دعا به پیشگاه خداوند متعال و توسل به حضرات معصومین علیهم السلام برای برطرف شدن خطر کرونا از جامعه …

شبکه اجتهاد: آیا نظرات آزمایشگاهی مبتنی بر جزم و یقین که از مقدمات حدسیه به دست آمده، حجت است؟ نکته ۱: اگر نظر شخص کارشناس و آزمایشگر از روی ظن و گمان باشد اعتباری نخواهد داشت. نکته ۲: امر حدسی امری است که تشخیص آن بر اساس مقدمات حسّی ممکن نیست و تنها راه تشخیص آن قول اهل خبره است نکته ۳: مقدمات حدسیه مقدماتی است که برای همه نتیجه یکسانی نخواهد داشت و نتایجی که کارشناسان مختلف از آن مقدمات می‌‌گیرند متفاوت است. اعتبار نظرات کارشناسی مبتنی بر مقدمات حدسیه از باب خبر نخواهد بود و ادله حجیت خبر …

علامه شهید ‌آیت‌الله سید محمد باقر صدر در دانش‌هایی چون اصول، فقه، فلسفه سیاست و معرفت‌شناسی نظریه‌های جدیدی ارائه کرده است. شبکه اجتهاد: ۱۹ فروردین سالروز شهادت ‌آیت‌الله سید محمد باقر صدر و خواهر گرامیش بنت الهدی صدر به دست رژیم سفاک صدام است. علامه شهید، ‌آیت‌الله سید محمد باقر صدر، یکی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان و «نابغه مسلمان» در تاریخ اسلامی به ویژه در قرن معاصر است. شهید صدر در دانش‌هایی چون اصول، فقه، فلسفه سیاست و معرفت‌شناسی نظریه‌های جدیدی ارائه کرده است. برخی از نظریه‌های مشهور وی عبارت است از: نظریه حق الطاعه، توالد ذاتی معرفت و منطقه الفراغ. …

پژوهشگر حدیث حوزه با اشاره به روش‌های برخورد امام رضا(ع) با احادیث نادرست و مشکل، گفت: ائمه(ع) و به خصوص امام رضا(ع) عمدتاً از روش تبیینی و بعضاً از شیوه انکاری در این زمینه بهره می‌بردند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین یاسین پورعلی، پژوهشگر و حدیث‌پژوه حوزوی، در نشست علمی «شیوه‌های حل مشکل الحدیث عیون اخبار الرضا(ع)»، گفت: حدیثی که مفهوم ظاهری ارائه شده در آن شامل مطالب پیچیده‌ای است که مخاطب در نمی‌یابد و یا با یافته‌های پیشینی ما ناسازگار است، مشکل الحدیث گفته می‌شود. وی افزود: از بیشتر ائمه(ع) در تبیین احادیث مشکل، مطالبی رسیده است؛ امام علی(ع) …

ضرب‌المثل مشهوری است که می‌گوید؛ اندیشه در مصر تولید می‌شود، در لبنان چاپ می‌شود و در نجف خوانده می‌شود. ادعای درستی است، اما می‌گویند تنها کسی که جهت این مسیر‌ را عوض کرد شهید صدر بود؛ یعنی در نجف نوشت، در لبنان چاپ شد و در مصر آثارش خوانده شد. شبکه اجتهاد: از میان نخبگان شیعی معاصر شخصیت‌هایی یافت می‌شوند که کتب، مقالات و مباحث آنها در میان بدنه نخبگانی و یا حتی توده‌های اهل سنت نفوذ کرده و آنان را متاثر ساخته است. برجسته‌ترین این نخبگان، شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر و دکتر علی شریعتی هستند. بررسی دلایل نفوذ …

شبکه اجتهاد: بحث درباره شخصیت روایی علی بن حدید مدائنی را در چهار مقام؛ توصیف، ترسیم، تحلیل و تحکیم پی می‌گیرم: توصیف داده‌های راوی‌شناسانه «علی بن حدید بن حکیم المدائنی الأزدی الساباطی‏» گرچه از راویان پرروایت و فعّال شیعی است، ولی در کتب اصلی رجال شیعه، به هیچ توصیفی درباره وثاقت یا ضعف از وی برنمی‌خوریم. نجاشی، وی را از راویان امام کاظم علیه‌ السلام اعلام داشته و شیخ طوسی در الرجال، ضمن برشمردن وی از اصحاب امام رضا و امام جواد علیهما‌السلام، فقط به محل زندگی و رشد وی (مدائن) اشاره کرده است. در مقابل، کشّی، روایات و گزارش‌هایی …

شبکه اجتهاد: از مهمترین وظایف نظام اداری حوزه علمیه، بررسی و اصلاح و برنامه ریزی و تکمیل نظام آموزشی حوزه علمیه در زمینه کتاب‌های درسی و روش‌های آموزشی و مقاطع تحصیلی و کیفیت تعلیم و تعلم است که همواره مورد عنایت سیاستگزاران و مدیران حوزه به ویژه در دوره ده ساله شورای مدیریت حوزه و پس از آن شورای عالی حوزه و همچنین مدیریت حوزه در دوره‌های اخیر بوده و در این باره برنامه ریزی‌ها و مصوباتی تصویب و اجرا شده است. مقاله زیر که در شماره ۲۲ پیام حوزه انتشار یافته، نیز کوششی برای طرح مجدد این مهم در …

متن ۴۴ عنوان کتاب از آثار حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ محمدحسن ربانی بیرجندی و دیگر آثار مرتبط، به زبان فارسی و عربی در موضوعاتی چون: اصول فقه، اصول و حدیث در قالب نرم‌افزار تولید و عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، متن ۴۴ عنوان کتاب از آثار حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی، (مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد مرکز تخصصی آخوند خراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد و مسئول گروه فقه و اصول مدرسه عالی نواب) در موضوعاتی چون: فقه و اصول، تفسیر، حدیث به زبان فارسی و عربی توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در …

استاد مبلغی مقوله‌های واردشده شهید صدر به بحث فهم را به چهار دسته فهم‌های عرفی، اجتماعی، علمی و تاریخی تقسیم کرد و اظهار داشت: شهید صدر ادبیات فهم اجتماعی را پایه‌گذاری کرد؛ فهم اجتماعی در علوم دیگر، بحث‌های سیاسی و غیر سیاسی است اما این فهم اجتماعی را شهید صدر شروع کرد. اگر فهم نباشد نص قابل استفاده نیست؛ شما از نص فهمی دارید که آن فهم حکم را آشکار می‌سازد. فقه، فهم دارای چارچوب و ضوابط است؛ فقه همان فهم عمیق است. به گزارش شبکه اجتهاد، چهارمین نشست از سلسله‌ نشست‌های علمی «اندیشۀ صدر» با موضوع «نوآوری‌های شهید صدر …

به مناسبت چهل‌ویکمین سالگرد شهادت شهید صدر، طرح «فرصت صدرخوانی» از سوی پژوهشگاه آن شهید بزرگوار اجرا می‌شود و براین اساس، تمامی آثار عربی و فارسی شهید صدر با تخفیف ویژه به فروش می‌رسد. به گزارش شبکه اجتهاد، در طرح فروش ویژه «فرصت صدرخوانی»، همۀ آثار پژوهشگاه شهید صدر با ٢٠ درصد تخفیف و ارسال پستی به سراسر کشور، در فروشگاه سایت پژوهشگاه شهید صدر عرضه می‌شود. این طرح که از یکشنبه ١۵ فروردین ١۴٠٠ آغاز شده است، تا پایان آبان‌ماه ادامه خواهد داشت. کتاب «نا» آخرین کتاب منتشرشده درباره شهید صدر است که در آن مریم برادران به روایت …

آیت‌الله بروجردی از شاگردان آخوند خراسانی بود که بعد از بازگشت از نجف در بروجرد ساکن شد. چند سال پس از درگذشت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی به دعوت مراجع سه گانه (آیات عظام حجت، ‌خوانساری، صدر) به قم آمد و ریاست حوزه علمیه قم را بر عهده گرفت. شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی از شاگردان آخوند خراسانی بود که بعد از بازگشت از نجف در بروجرد ساکن شد. چند سال پس از درگذشت آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی به دعوت مراجع سه گانه (آیات عظام حجت، ‌ خوانساری، صدر) به قم آمد و ریاست حوزه علمیه قم را …

کتاب «تضعیف راویان؛ بازخوانی مبانی و معیارهای عالمان رجالی در ۵ قرن نخست هجری» به تازگی از سوی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر و روانه بازار کتاب شد. به گزارش شبکه اجتهاد، مهدی غلامعلی نویسنده این اثر هدف از نگارش پژوهش حاضر را دستیابی به مبانی و معیارهای می داند که رجالیان پیشین در «جرح» و «تضعیف» راویان به آنها پایبند بوده‎اند و همچنین معتقد است امروزه کتاب های رجالی متعددی از ۵ قرن نخست در اختیار ماست که مولفان آنها به جرح و تعدیل راویان اهتمام داشته‌اند که البته مشخص نیست آن ها بر اساس چه …

شبکه اجتهاد: رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، سال جدید را سال «تولید؛ پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها» نامگذاری کردند. استاد محمدمهدی شب ‌زنده‌دار، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه و از اعضای جامعه مدرسین در نخستین جلسه درس خارج فقه خود، به بررسی رسالت حوزه و حوزویان در تحقق شعار سال پرداخت که در ادامه می‌خوانید؛ ۱- لزوم توجه به تولید علم: در مسأله‌ی تولید و پشتیبانی از تولید و مانع‌زدایی‌ها، ما یک تولیداتی در ناحیه‌ی امور مادی و آنچه که برای اعاشه‌ی زندگی لازم هست داریم؛ اما یک مسأله‌ی دیگر هم تولید علم هست، تولید معارف هست. …

شبکه اجتهاد: هویت تشیع از ابتدا با محوریت نهاد امامت شکل گرفته است. اگرچه تعدی غاصبان فرصت آن را فراهم نکرد که امامت با تمامی شئونش در جامعه اسلامی میدان‌دار شود، اما شیعیان در گذر زمان ارتباط و بهره‌مندی خود از هدایت و ولایت ائمه علیهم‌السلام را بسط و تعمیق بخشیدند. تطورات قدرت مدعیان خلافت و ریاست بر مسلمین، فراز و فرود حضور اهل بیت(ع) در اجتماع را رقم می‌زد. تا آنکه از مقطعی به حصر ائمه علیهم‌السلام و محرومیت شیعیان از دسترسی بی‌واسطه به ایشان انجامید. روند تضییق و محدودسازی تا آنجا شدت یافت که تنها راه برای حفظ …

محوریت حوزه قم با حضور و استقرار مرحوم آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری آغاز شده است؛ به همین خاطر ایشان به عنوان موسس حوزه علمیه قم مطرح می‌باشد و به حق هم چنین است. شبکه اجتهاد: اندیشه تأسیس حوزه علمیه قم ریشه در روایات امامان معصوم به ویژه امام صادق (علیه السلام) داشت و در طول قرن‏ها، این نویدِ امامان بزرگوار شیعه بود که همواره زبان به زبان نقل می‏شد و در ذهن شیعیان جای می‏گرفت تا این‏که در فروردین ۱۳۰۱ شمسی در جلسه‌ای که علمای قم و آیت‌الله حائری یزدی در آن شرکت داشتند، گفتگو پیرامون تأسیس این حوزه شکلی …

دهمین شماره دوفصلنامه فرهنگی «تقریرات» (اسفند ۱۳۹۹) با آثار و گفتاری از اندیشوران حوزه و دانشگاه چاپ و در پیشخوان مطبوعات قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره دوماه‌نامه فرهنگی «تقریرات» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی، در آستانه نوروز ۱۴۰۰ در ۵۲ صفحه و با قیمت ۱۵ هزار تومان روانه بازار مطبوعات شد. این شماره به دو پرسش اصلی پرداخته‌ است؛ ۱- دیدار پاپ و آیت‌الله‌ سیستانی چه اهمیتی داشت؟ ۲- آیا از آثار فیلسوفان مسلمان می‌توان نظریات سیاسی و اجتماعی برداشت کرد؟ براساس این گزارش، رافائل مائوریلو شیعه‌شناس و استاد ایتالیایی دانشگاه تهران از …