اجتهاد و اصول فقه

اثر «گستردگی و اعتبار انواع تلقی حدیث در دوران نخستین» به قلم محمود رفاهی‌فرد از سوی نشر معارف اهل‌بیت (علیهم‌السلام) روانه بازار کتاب شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این پژوهش بر آن است بر اساس شواهد کتب فهرست و رجال، در کنار بررسی شیوه اسناد دهی محدثان، گزارش‌های تاریخی و بیانات حضرات معصومین علیهم‌السلام و اصحاب ایشان در رابطه با نحوه تلقی حدیث و القاء آن، شیوه‌های صدور، تلقی، القاء و تدوین حدیث و میزان گستردگی و اعتبار آن در عصر حضور معصومین علیه‌السلام تا دوران تدوین کتب اربعه، تصویر روشنی به دست دهد. میزان گستردگی کتابت قرائت و روایت …

در جهان مسلمانی، پیرامون عدالت چند اندیشه شکل گرفته است: اینکه عدالت اصلاً هدف نیست و راه دادن آن به فقه، انحراف است؛ دوم: عدالت، هدف است اما حصولی و پسادینی است؛ و سوم: عدالت، هدف است اما پیشادینی، و قوانین باید کاشف از عدالت باشد؛ لذا اگر جایی با عدالت، ناسازگار بود، باید اندیشید و چاره‌ای یافت. اکنون که اندیشه سوم را پذیرفتیم، باید کارکردهای عدالت را بررسی کنیم که آیا عدالت فقط یک قاعده است یا یک پارادایم، گفتمان یا رویکرد؟ به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «قاعده عدالت در فقه» با ارائه استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه …

آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه ظرفیت حوزه را خود «علم» تأمین‌ می‌کند و اگر ظرفیت علمی بیشتر بشود، بسیاری از مشکلات، حل خواهد شد، اظهار کرد: زمان و مکان در اجتهاد دخیل است و موجب‌ می‌شود ظرفیت حوزه خودش را نشان‌ ‌دهد و بالا‌ برود و از همین راه‌‌ها، علم و نیازهای روز ترقی‌ می‌کنند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، بیست و چهارمین اجلاسیه نشست دوره‌ای اساتید سطوح عالیه و خارج حوزه علمیه قم، با موضوع «حوزه‌های علمیه؛ ظرفیت‌ها و مشاکل» روز چهارشنبه، سوم خرداد ۱۴۰۲ در مسجد امام حسن عسکری (علیه‌السلام) با سخنرانی حضرت آیت‌الله جوادی آملی برگزار گردید. …

شبکه اجتهاد: یکی از نکات مهم در حدیث شیعه، تبدیل احادیث از گفتار به نوشتار در طبقات اول و دوم راویان است. روش انتقال متن مکتوب و شیوۀ ارزیابی آن با احادیث شفاهی بسیار متفاوت است. در نوشتار پیش رو با استفاده از تاریخ حدیث شیعه و تأکید بر مکتوب بودن آن، به بررسی شیوۀ ارزیابی حدیث می‌پردازیم. کتابت حدیث در زمان امام باقر و امام صادق (ع) اصحاب امام باقر (ع) از همان ابتدا و با توجه به تأکیدات ایشان، دست به کتابت حدیث زدند. از برخی شواهد برمی‌آید که کتاب‌های متعددی از احادیث اصحاب امام باقر (ع) از …

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه امام خمینی(ره) فرمودند حوزه باید نبض حال و آینده را در دست داشته باشد ولی متاسفانه گاهی احساس می‌شود ما نبض حال را هم در دست نداریم. گفت: یکی از غفلت‌های ما در این چهار دهه این بود که خیلی از تصمیمات در کشور بدون توجه به فقه گرفته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، طی سخنانی با اشاره به جایگاه عدالت در فقه بیان کرد: عدالت در فقه امامیه در سه فضا مطرح شده است؛ اول تصدی برخی مناصب …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ۲۷ اردیبهشت سالروز ارتحال فقیه محقق و اصولی مدقق آیت‌الله محمدتقی بهجت اعلی‌الله‌مقامه الشریف است.

امام صادق علیه السلام تنها بر تشکیل حوزه علمیه و بیان حکم فقهی بسنده نکردند بلکه ایشان با ملحدان از یک سو و با مشرکان و با امویان و عباسیان از سوی دیگر به مبارزه برخواستند و ضمن معرفی نظام اسلامی با استقامت و پایداری این نظام را حفظ کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در سخنانی به تشریح پاره‌ای از ویژگی‌های علمی و عملی ایشان پرداخت و گفت: وجود مبارک امام صادق(سلام الله علیه) که رئیس مذهب ماست، مشابه همان کار و برنامه‌ای را که رسول گرامی (علیه و علی آله آلاف التحیه والثناء) در زمان …

شبکه اجتهاد: بازخوانی تاریخ حیات ائمه اهل بیت (ع) نشان می‌دهد که افزون بر ستم بی‌پایان حاکمان زمان که عملاً زمینه دور ساختن آنان از اداره جامعه را فراهم آورد، شماری از مدعیان فقه‌دانی و دین شناسی نیز در این گناه بزرگ سهیم بودند و با راه انداختن کرسی درس و بحث و نشستن بر مدار فتوا و قضاوت باعث گمراهی بسیاری از مردم شدند و عملا بستر را برای ستم بیشتر حاکمان جور به اهل‌بیت (ع) فراهم آوردند. این درحالی بود که آنان خود به خوبی می‌دانستند که از هر جهت از دانش و توانش لازم برای نشستن بر …

رئیس بنیاد امامت ضمن اشاره به ویژگی‌های عقلانیت شهید مطهری تصریح کرد: ایشان از یک طرف تقابلی با عقلانیت مدرن ندارند بلکه سعی می‌کنند از درون آن عقلانیت سره را از ناسره بازشناسی کنند و از سوی دیگر این خودبنیادی و خودبسندگی در حوزه عقل‌گرایی مدرن را زیر سوال می‌برند و نشان می‌دهند عقل به تنهایی نمی‌تواند نظام زندگی بشر را اداره کند. به گزارش شبکه اجتهاد، شهید آیت‌الله مرتضی مطهری شخصیتی بود که تمام عمر خود را صرف احیای تفکر دینی و تبیین عقلانیت دین و پاسخگویی به سوالات و شبهات جامعه خصوصا نسل جوان کرد. در راستای بازخوانی …

هدف از تشکیل این پرونده، پرداختن به زوایایی از کتب اربعه است که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. به قطع نزد کمی از دانشیان، این زوایا دیری است که پرداخته شده و مورد مطالعه قرار گرفته؛ اما فقط کمی از ایشان چنین‌اند. اختصاصی شبکه اجتهاد: کتب اربعۀ حدیثی شیعه (الکافی، من‌ لایحضره ‌الفقیه، تهذیب ‌الاحکام و الاستبصار ‌فیما اختلف ‌من ‌الاخبار) را می‌توان ارکان اربعۀ حدیث شیعه به ویژه در میدان فقه دانست. مطالعات و پژوهش‌ها و جستارهایی که پیرامون این کتب انجام شده، بسیار فراوان است؛ اما این پرونده به عرصه‌های مغفول و کمترکارشدۀ این کتب در حد توان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عدد نسخ خطی التهذیبِ شیخ طوسی، پس از قرآن کم‌نظیر است و کتاب استبصار از لحاظ اهمیت و تعداد نسخه‌ها پس از تهذیب قلمداد می‌شود. نکات و خصائصی که در نسخه‌ها‌ی این کتاب وجود دارد، ذهن هر پژوهشگر را به خود جذب می‌کند. در این مجال نمی‌توانیم به بسیاری از این نکات اشاره کنیم؛ ولی برخی از این نکات را به حسب مجال می‌نمایانیم. متأسفانه به جز کتاب مبسوط که نسخه دستخط شیخ طوسی از آن در کتابخانه عتبه علویه حرم امیرالؤمنین علیه‌السلام در نجف موجود است، نسخه دیگری از کتب شیخ بدست خط ایشان تاکنون پیدا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر مجید معارف، استاد تمام و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است. او دکترای خود را در رشته علوم قرآن و حدیث از دانشگاه تربیت‌ مدرس اخذ کرده و رساله خود را با عنوان «پژوهشى در تاریخ حدیث شیعه» تدوین نموده است. وی از سال ۱۳۷۲ تاکنون به‌فعالیت در دو عرصه آموزش و پژوهش مشغول است و سمت‌هاى معاونت پژوهشى و ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی و سردبیرى مجله پژوهش دینى را عهده‌دار بوده است. فعالیت‌های زیادى از دکتر معارف در حوزه علوم حدیث، مقالات و تألیف مداخل، حوزه علوم قرآن و پژوهش‌هاى علمى وجود دارد؛ …

شبکه اجتهاد: نوزدهم اردیبهشت ماه؛ روز بزرگداشت بزرگ ترین و ماناترین محدث تشیع مرحوم ثقه‌الاسلام کلینی (اعلی الله مقاماته العالیه) است. اگر کسی می‌خواهد این محدث بزرگ و نقش بی‌بدیل ایشان در حفظ تراث اهل بیت (ع) را دریابد، مناسب است به چند گزاره ذیل عنایت بورزد: ۱. عالمان اهل سنت مهم ترین و معتبرترین کتاب را پس از قرآن، صحیح بخاری می‌دانند، در شیعه به اشتباه دومین کتاب معتبر نهج‌البلاغه دانسته شده است. در حالی که به رغم اذعان به جایگاه وزین نهج البلاغه، به دلایلی چند از جمله جامعیت کافی شریف در ثبت روایات دوازده معصوم، گستره این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در عصر چاپ و دیجیتال و دسترسی آسان به اطلاعات، کمتر کسی زحمت کنکاش در نسخه‌های خطی را به خود می‌دهد. محمدباقر ملکیان، از آن افراد اندک است. فعالیت‌های نسخه‌پژوهانه و حدیثی_رجالی وی، سبب شد تا با او درباره‌ی اوضاع نسخه‌های کتاب مهم من‌لایحضره‌الفقیه به گفت‌وگو بنشینیم. ملکیان از راه‌های نرفته و کاستی‌های پژوهشی در این عرصه می‌گوید و البته شکوائیه‌هایش را نیز پنهان نمی‌کند. او تصریح دارد در مورد چاپ کتب اربعه شیعه، کم‌کاری زیادی داریم به‌جز تعداد انگشت‌شماری، هنوز مصادر روایی ما مصادر اولیه، مانند کتاب‌‌های صدوق، کتاب‌‌های شیخ و دیگر کتاب‌‌ها، چاپ منقح و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کلینی در دیباچه الکافی، چندباری استحسان را می‌نکوهد. آیا استحسان در کلام کلینی همان استحسان اصطلاحی است یا تنها معنای لغوی را در نظر داشته؟ استحسانِ اصطلاحی در کلمات فقیهان عامه پیش از کلینی نیز به وفور دیده می‌شود. گرچه برای استحسان تعریف واحدی از سوی باورمندان به آن نمی‌بینیم، اما دیرین بودن این اصطلاح و رواجش در متون فقهی سده دوم به بعد امری روشن است (احمد پاکتچی، دایره المعارف بزرگ اسلامی، حقوق، ج۸). استحسان را چه به معنای افتاء بر اساس میل و خوشایند شخصی بدانیم (آنگونه که بیشتر منتقدان آن تعریفش کرده‌اند) و چه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مصطفی موحدی‌فر، دانشجوی دکتری مطالعات اسلامی در دانشگاه بیرمنگام است. او سه سال است که در مقطع دکتری تحصیل می‌کند و پیش از این در دانشگاه قرآن و حدیث پیرامون منابع «من لایحضره الفقیه» و «قرائن صحت قدمائی» در مقطع ارشد فعالیت داشته است. در این نوشتار، گزارش بخش‌هایی از «سلسله نشست‌های درایات» با موحدی‌فر را می‌خوانیم. دورنمایی از موضوع در آکادمیای غرب دغدغه من از درگیر شدن با موضوعات نقد سنتی و نقد تاریخی حدیث، برمی‌گردد به جنبه «متدهای تاریخی نقد حدیث». من وقتی روی پروژه منابع من لایحضره الفقیه کار می‌کردم، هنوز با منابع غربی …

استنباط به‌ ضوابط اصولی وابسته است؛ مکتب اخباری تنها ضوابط نقلی را و مکتب اصولی‌ ضوابط اعم از عقلائی، عقلی و نقلی را معتبر می‌داند. در این نوشتار دو مکتب اخباری و اصولی چه از جنبه مسائل چه از دیگر جنبه‌ها تبیین شده، آنگاه آسیب‌های آن دو استقصا و سرانجام مهم‌ترین ویژگی‌های مکتب اصولی مطلوب بررسی شده است که عبارتنداز: پالایش علم اصول از مباحث غیراصولی و غیرکاربردی؛ توجه به ضوابط اصولی جدید متناسب با مقتضیات زمان، تفکیک میان ضوابط عبادات و غیر عبادات؛ توجه به همه منابع قابل استفاده در علم اصول و تقدم منابع عقلی و عقلایی بر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: الکافی تألیف ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق رازی بغدادی، معروف به شیخ کلینی است. این کتاب اولین کتاب از کتب اربعه شیعه و در زمره مجموعه‌های حدیثی مورد اعتماد نزد شیعیان شمرده می‌شود. کلینی در مقدمه اثر خود اصول و پیش‌شرط‌هایی را که در تألیف کتاب رعایت کرده، ذکر کرده است. ما در این نوشتار برای یافتن شواهدی به جهت اثبات دیدگاه خاص او، منتخبی از احادیث و سرفصل‌های بخش‌های اصلی و فرعی کتاب را بررسی خواهیم کرد. سپس به‌اختصار به اهمیت کتاب الکافی نزد شیعیان و برخی شروح آن اشاره می‌کنیم. این پژوهش منحصراً روی …

شبکه اجتهاد: یکی از روش‌های نوین ارزیابی حدیث، تحلیل فهرستی است. عرضه نشدن سازوکار اجرای این روش یکی از کاستی‌های آن در جهت گشودن راه خود به مجامع علمی و همگانی شدن است. در این نوشتار پس از تبیین کلی تحلیل فهرستی، سازوکار اجرای آن ارائه شده و برای ارزیابی دو روایت به کار گرفته می‌شود. سازوکار ارائه شده از لحاظ جمع‌آوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و از لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. این سازوکار از استخراج نمونه‌های عینی تحلیل‌های فهرستی از درس‌های خارج استاد سیداحمد مددی و فراتحلیل آنها حاصل گردیده است. تحلیل فهرستی نوعی موردکاوی تاریخی حدیث با رویکرد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کتاب «صافی در شرح کافی» (ملا خلیل قزوینی) از جهات مختلف بسیار حائز اهمیت است. این کتاب، تنها کتاب فارسی است که به صورت کامل، الکافی را شرح کرده است. ما فقط دو شرح داریم که به صورت کامل الکافی را توضیح داده باشد؛ یعنی هر سه قسمت اصول، فروع و روضه را شرح زده باشد. یکی مرآه العقول مرحوم مجلسی دوم است و دوم همین کتاب صافی در شرح کافی. این دو کتاب از این جهت نمونه و سرآمد سائر شروح هستند. باقی شروح و حواشی که تالیف شده، بخشی از کافی و بعضا بخشی از …

مجلدات جدید «موسوعه الامامه فی نصوص اهل السنه» تألیف آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی (ره) به اهتمام سید محمود مرعشی نجفی، محمد اسفندیاری و گروهی از محققان به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این اثر بازسازی کتاب «ملحقات الاحقاق» نوشته آیت‌‌الله سید شهاب‌‌الدین مرعشی نجفی است. کتاب «احقاق الحق وازهاق الباطل» تألیف شهید قاضی نورالله شوشتری است. آیت‌‌الله مرعشی درابتدا قصد کرد نسخه خطی این کتاب را تصحیح و احیا کند. این کتاب در سه جلد منتشر شد. از جلد چهارم، آیت‌الله مرعشی نجفی تعلیقاتی بر کتاب نوشت. این تعلیقات ادامه پیدا کرد تا به جلد سی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اخیراً استاد ابوالقاسم علیدوست در مصاحبه‌ای به برخی ملاحظات پیرامون حجاب الزامی و جریمه بی‌حجابان پرداخته‌اند. متعاقباً یکی از پژوهشگران (آقای جمشیدی) بر مصاحبه حضرت استاد، نقدی نگاشته و آن را «نقد روش شناسانه» دانسته‌اند که در این باره نکاتی تقدیم می‌گردد: ۱.‌‌‌ نقد سخنِ «فقیه» بایسته‌‌هایی دارد که از آن جمله‌‌ می‌توان به این مهم اشاره کرد: فهم دقیق ملاکات و مناطات فقهی و قواعد فقهی و احکام فقهی. بدون احاطه بر این لوازم و یا غفلت از این بایسته اساسی، نقد سخنِ «فقیه» به تفسیر به رای‌‌ می‌گراید؛ چرا که ناقد تصور‌‌ می‌کند که «فقیه» …

کتاب «بهره‌مندی فقه از تاریخ» اثر مصطفی صادقی کاشانی از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)‏‫ روانه بازار نشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دانش فقه به دلیل ارتباط مستقیم با زندگی انسان و نقش و تأثیر آن بر روابط فردی و اجتماعی، نسبت به علوم دیگر کاربردی‌تر است. از این رو تعامل آن با دیگر علوم نیازمند بررسی است. کتاب حاضر که رساله دکتری رشته تاریخ اهل‌بیت(ع)‌ در مجتمع آموزش عالی تاریخ و سیره و تمدن اسلامی (جامعه المصطفی) به راهنمایی استاد رسول جعفریان بوده و از سوی انتشارات بین المللی المصطفی منتشر شده است، این اثر …

شبکه اجتهاد: فقه، درخورِ جایگاهی که دارد باید از چنان رشد و بالندگی برخوردار باشد که بتواند همپا، بلکه پیشاپیش حرکت شتابان زندگی انسان امروز حرکت کند و هر آن، افق‌های جدیدی را فرا روی خواهندگان و آرزومندان بگشاید و پاسخ‌گوی انبوه نیازهای فردی و اجتماعی باشد. دانشی که فلسفه وجودی خود را روشن کردن تکلیف یکان یکان، چه در زندگی فردی و چه زندگی اجتماعی می‌‌‌داند، و (فعل مکلف) محور تمامی پژوهش‌ها و بررسی‌های اوست، نمی‌‌‌تواند از دگردیسی‌های پرشتابی که برگرداگرد (فعل مکلف) تنیده است، چشم بپوشد. این جایگاه عالمان دین و فقیهان روشن‌اندیش را متعهد می‌‌‌سازد، تا به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در گفتمان انقلاب اسلامی، مسئله حجاب به عنوان مفهومی اسلامی و ضرورت شرعی مورد تأکید و توجه است؛ هرچند در عرصه روش و اجرا، اختلاف‌ نظرهایی بین صاحب نظران وجود داشته و دارد. استاد ابوالقاسم علیدوست به‌تازگی در گفتگویی به ابعاد مسئله حجاب و میزان مداخله حاکمیّت در این زمینه پرداخت که با واکنش‌هایی روبرو بود (اینجا بخوانید). بعد از آن، احمدحسین شریفی (رئیس دانشگاه قم) در دو یادداشت کوتاه، ادبیات خاصی را در نقد ایشان به‌کار برد و مهدی جمشیدی (عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) نیز تحلیل استاد علیدوست را با نگاهی روش‌شناسانه مورد …

شبکه اجتهاد: مطهری را به عنوان یک روحانی و اسلام شناس برجسته، به عنوان یک فیلسوف و متفکر ژرف اندیش، به عنوان یک استاد و نویسنده نمونه و به عنوان‌های دیگری از این قبیل شناخته‌ایم. اما شناخت او به عنوان یک مصلح اجتماعی، نیاز مغفولی است که به دو دلیل ضرورت مضاعفی یافته است. نخست آنکه مطهری از معدود متفکرانی است که مورد قبول و اقبال قشرهای متفاوت اجتماعی و طیف‌های مختلف فکری است و نظر صائب، نیت خالص و قدرت نظریه پردازی او را همگان پذیرفته و تحسین کرده اند. دیگر آنکه با گذشت سه دهه از تجربه برپایی …

عقیده دارم یک طلبه خوب کسی است که تاریخ تمدن بشری، تاریخ تمدن اسلامی، حتى تاریخ جاهلیت و احکام رایج دوره جاهلیت را بخواند و بداند. این نکته بسیار مهم است که یک فقیه بداند در عصر جاهلیت چه احکامی وجود داشته است و چه تحولی در عصر ظهور اسلام پیدا کرده است. باید فقیه بداند در جاهلیت چه قواعدی بوده و بسیاری از این قواعد همانند قضیه عاقله بازمانده قبل از اسلام است که در ساختار دینی اسلام بازسازی شده است. با مطالعه دقیق تاریخ جاهلیت‌ می‌توانید به این نکته پی ببرید که بسیاری از نهی‌هایی که در قرآن …

تاریخ‌‏گذاری روایات هم در شناخت جوانب روایات غیر معتبر سودمند است و هم در شناخت عمیق‌تر روایات معتبر؛ در روایات ضعیف، تعیین خاستگاه تاریخی و جغرافیایی روایت، برای شناخت جنبه‏‌های گوناگون جامعه‏، مکان و زمانی روایات ساختگی مفید است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، برخی اسلام پژوهان غربی بر مبنای تردید و تشکیک در وثاقت اسانید و نقل‌ها، روایات و احادیث اسلامی را معتبر نمی‌دانند. از این‌‏رو، تاریخ‏‌گذاری روایات، اهمیت ویژه‌‏ای در مطالعات خاورشناسان داشته است. این اهمیت باعث پیدایش، اصلاح و تکمیل روش‏‌های مختلف تاریخ‏گذاری از سوی  افرادی چون گلدزیهر، شاخت، ینبل و موتسکی، شده است. کتاب «رویکردهای خاورشناسان به …

آنچه بیش از همه در بحث اصول نقش متعارف را برجسته می‌سازد در بحث جمع عرفی است که بسیاری از مواقع می‌توانیم مطلق را بر متعارف حمل کنیم. نکته‌اش هم این است که اگر مدار جمع عرفی را اظهر و ظاهر بدانیم، ولو مطلقات و عمومات افراد نادر را هم شاملند، ولی ظهور مطلق و عموم نسبت به افراد نادر، ظهور ضعیفی است. در نتیجه می‌توان به عنوان جمع عرفی، به قرینۀ ظهورات قوی‌تر از ظهور دلیل در شمول دلیل در ظهور در افراد نادر، رفع ید کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سید محمدجواد شبیری زنجانی، در ماه مبارک …

کتاب «احادیث منفرد فقهی الزامی؛ رفتار شیخ صدوق و چگونگی تحلیل آن» اثر جدید استاد سیدعلیرضا حسینی شیرازی از سوی نشر رودآبی به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در بستر اعتبارسنجی برآمده از مکتب متأخران، با دیدگاه‌هایی روبرو می‌شویم که با واقعیت‌های حاکم بر تاریخ اعتبارسنجی احادیث شیعه فاصله بسیاری دارند. به عنوان نمونه می‌توان به یکی از دیدگاه‌های موجود در بحث توثیقات عام، اشاره کرد.  بن مایه این دیدگاه از این قرار است: هرگاه با حدیث منفرد فقهی الزامی روبرو شویم که راوی یا روایان ناشناخته یا ضعیف از نگاه دانشمندان رجالی، در سند آن واقع …