دیدگاه و گزارش

شبکه اجتهاد: در نامه نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیه نفی سَبیل را مبنای اصلی برای منع تصویب اف ای تی اف دانستند. که البته مهم‌ترین آیه برای استشهاد و استناد در این موضوع همین آیه است. لیکن دو نکته باید با دقت در کانون توجّه قرار بگیرد: اول اینکه مفسرین بزرگ شیعه در این که نفی در این آیه از زمره قوانین تکوینی است یا تشریعی، اختلاف نظر و احتمال دارند. یعنی برخی قائل هستند که نفی در این آیه حکم فقهی و تشریعی نیست. بلکه یک قانون تکوینی است و لذا حجیّت فقهیِ …

حجت‌الاسلام علی‌اکبریان گفت: قانون، از یک سو، باید دارای قابلیت الزام داشته باشد؛ از سوی دیگر، اگر فتوای یک شهروند، اجتهاداً یا تقلیداً مغایر قانون باشد، حکومت، حتی اگر قانون را مطابق شرع بداند، نه حق الزام او به قانون را دارد و نه در صورتی که آن شهروند قانون را بر اساس فتوای خود حرام بداند حق اطاعت از آن را دارد. برای حل این مشکل، قانون باید با حکم ولایی، مشروعیت بیابد. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی ترویجی «فتوای معیار در قانون گذاری» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی اکبریان، عضو هیئت علمی گروه فلسفه فقه و حقوق …

بحث مقبولیت و مشروعیت را عمدتاً آقای مصباح و آقای جوادی آملی طرح می‌کنند که به نظر من این دوگانه، دوگانه‌ی موفق و درستی برای تبیین نسبت ولیّ و امت نیست. فرض اولیه این است که ما یک مردم داریم و یک ولیّ که می‌خواهند ببینند چه نسبتی با همدیگر دارند. گویا نظام سیاسی را مثل یک هرم ببینیم. یک مثلث که مدیران نظام در رأس آن هستند و مردم هم در قاعده قرار دارند. ظاهراً چنین شکلیً مفروض است؛ درحالی که می‌شود جامعه، دایره‌ای در نظر گرفته شود که ولیّ در نقطه‌ی ثقلش قرار دارد. وجه امتیاز این ولیّ …

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه در حاکمیت از منظر اسلام علاوه بر عنصر قدرت، عنصر رأفت و رحمت هم باید حاکم باشد و این از امتیازات اسلام است، گفت: براساس روایات، اگر مسلمانی بمیرد و دین بر عهده داشته باشد و یا خانواده او در سختی باشند وظیفه حاکمیت، رسیدگی به آنهاست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا، استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، در نشست علمی «حقوق عمومی و کتاب عیون اخبار الرضا(ع)»، گفت: علم حقوق به زیرشاخه‌هایی تقسیم می‌شود که یکی از آنها حقوق عمومی است؛ تعریف این علم هم همان روابط میان اشخاص است که …

شبهاتی که در ناتوانی فقه سیاسی مطرح‌شده است، ناشی از توجه نداشتن به منابع غنی فقه و سرچشمه‌های بیکران آن است. قرآن کریم چراغ فروزان، سنت پیامبر (ص) و امامان راستین (ع)، خورشید جهان تاب و عقل انسانی، سرچشمه‌ای بیکران هستند. در کنار این‌ها، ادله دیگری برای کشف و استخراج احکام فقهی هم داریم مانند اجماع و بیش از ۱۰۰ قاعده اصولی و بیش از ۲۰۰ قاعده فقهی. همچنین منابع فراوان سیره عقلا و عرف که موردقبول شرع باشد؛ کارگشایی بسیار مؤثری برای تعیین‌ حکم شرعی دارد. نیز ادله ثانویه، برای تعیین حکم شرعی در موارد خاص است مانند مورد …

روزآمد کردن نرم افزارِ نظام اسلامی وظیفه فضلای صاحب نظر است. البته این به‌روزرسانی به معنای دستکاری در منظومه مفاهیم دینی نیست بلکه به معنای کشف حقایق متناسب با نیازهای داخلی و بین المللیِ نظام اسلامی است و تغذیه عقبه فکری نظام اسلامی و به‌روزرسانی نرم افزار آن را باید فضلا و متفکرین صاحب صلاحیتی به‌عهده بگیرند که از جمود فکری و تحجر، و همچنین از افکار التقاطی به‌دور باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، اعضای مجلس خبرگان رهبری بعد از پایان اجلاس یک روزه خود، عصر امروز (دوشنبه ۴ اسفند) با رهبر معظّم انقلاب دیدار کردند. گزیده بیانات حضرت آیت‌الله …

رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ضمن تشریح ابعاد وحیانی و عقلانی ولایت فقیه اظهار کرد: تعبیر مرحوم امام این است که اگر خداوند شریعت را جعل کرده و برای انجام است و تحقق این شریعت هم جز به واسطه حاکمی که بداند و بتواند آن شرایع را اعمال کند انجام نمی‌شود پس معلوم است که فقیه باید باشد وگرنه آن شریعت روی زمین می‌ماند. مرحوم صاحب جواهر می‌گوید شاید امام غایب هزار سال دیگر ظهور نکند پس ما در مقام قضاوت به چه کسی مراجعه کنیم؟ به گزارش شبکه اجتهاد، وبینار «رویکردی عقلانی، وحیانی به ولایت …

رهبر انقلاب در سالروز قیام ۲۹ بهمن مردم تبریز، گفتند: انقلاب اسلامی، مدیریت کشور را از یک حکومت استبدادی و پادشاهی و فردی تبدیل کرد به یک حکومت مردمی و جمهوریت و مردمسالاری. امروز حاکم بر سرنوشت ملت ایران، خود مردمند. مردمند که انتخاب می‌کنند. ممکن است بد انتخاب کنند، اما مردم انتخاب می‌کنند. این خیلی چیز مهمی است. آن روز این حق وجود نداشت و کشور یک کشور استبدادی بود. همه چیز دست خودشان بود. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح امروز چهارشنبه در ارتباط تصویری با شماری از مردم تبریز، قیام تاریخی و فراموش‌نشدنی ۲۹ …

یک عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، اظهار کرد: جا افتادن مقوله ولایت فقیه در عصر حاضر و متناسب با اقتضائات دنیای مدرنیته نیازمند بازخوانی علمی و بحث جدی فقهی است و طبیعی است که فقه شیعه به عنوان هسته مرکزی اداره جامعه باید بتواند خودش را به گونه‌ای بازتولید و بازخوانی کند که توانایی اداره روزآمد جامعه را داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای برگزاری همایش ملی «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و توسعه علوم انسانی»، مجموعه نشست‌های کارگروه سیاست، با حضور سیدسجاد ایزدهی و دیگر اعضای هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار …

استاد علیدوست گفت: فتوا همیشه تابع اسنادی از قرآن، حدیث، عقل و اجماع است و از هیچ مصلحت موقت تبعیت نمی‌کند. فتوا ابدی است و تا زمانی که صاحب فتوا به اشتباه خود پی نبرد، تغییر ناپذیر است؛ چرا که اسناد هادی به آن، تغییر ناپذیر است. چنانچه، نظر فقیه مستند به مصلحتی موقت در یک قضیه معین و جزئی باشد و فقیه، در آن قضیه از ولایت خود استفاده کند و به انشای حکم بپردازد آنچه از او صادر شده، حکم حکومتی است. حکم حکومتی دقیقاً شبیه حکم قضائی است با این تفاوت که در حکم قضائی، صدور حکم …

با توجه به رابطه‌ای که بین احکام فقهی و نظام‌های حقوقی معاصر می‌تواند برقرار شود در مجموع می‌توان سه مدل ارتباطی ادغام، تعامل و استقلال را تبیین نمود. این تقسیم بندی مبیّن میزان و نحوه بهره‌گیری نظام حقوقی از احکام فقه اسلامی و به عبارتی نقش نظارتی مقررات فقهی بر فرایند قانون‌گذاری است؛ البته عنصر اجتهاد نیز تنها می‌تواند در طول ورود احکام فقهی به عرصه قانون‌گذاری واجد نقش در نظامات حقوقی شود بنابراین اساساً ورود عنصر اجتهاد تنها می‌تواند در دو مدل ادغام و تعامل قابل طرح باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای برگزاری همایش ملی «بیانیه گام …

تقنین برای تفکیک جرم سیاسی از جرم عادی دو شیوه مرسوم است: یکی احصای مصادیق جرم سیاسی و دوم ارائه ضابطه که هریک مزایای و معایبی دارند اما در مجموع مزایای روش دوم به جهت ثبات و دوام قانون و فراگیری، بیشتر است و در ارائه ضابطه نیز سه نظریه مهم وجود دارد: نظریه ذهنی که به صرف انگیزه اتکا دارد و نظریه عینی که به صرف ماهیت عمل توجه دارد و نظریه مختلط که برای جلوگیری از سو استفاده از این قانون به انگیزه و ماهیت عمل توأمان نظر دارد. لیکن در ماده یک و دو طرح هر دو …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: صرف اینکه انسان منصبی را در حکومت جائر بپذیرد و حقوقی بگیرد تا بتواند با آرامش زندگی کرده و دنیای او تأمین شود، نمی‌توان مشروعیت برای آن قائل شد. سیدمرتضی در این مورد بحث کرده که برخی صحابه به اذن ائمه با دولت‌های جائر همکاری داشتند، مثلاً امام علی(ع) پذیرفتند در شورایی باشند که خلیفه دوم آن را تعیین کرد؛ این سؤال وجود دارد که اگر خلافت خلفا فاقد مشروعیت بود، چرا امام در این شورا حاضر شدند؟ به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجواد ورعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه …

حجت‌الاسلام غفوری گفت: گاهی انسان یک گناه کبیره‌ای مرتکب می‌شود اما آن گناه را علنی نمی‌کند در این صورت هیچ فقیهی نمی‌آید درباره چنین انسانی حکم صادر کند اما زمانی که فرد گناه کبیره‌ای را علنی می‌کند فقیه در برابر این اقدام، احکام اسلام را جاری می‌سازد؛ سلمان رشدی ارتداد خودش را علنی کرد حتی به علنی کردن آن اکتفا نکرد بلکه به ترویج کفر خود اقدام کرد بر همین اساس او محارب اسلام، قرآن و پیامبر اکرم (ص) است. حتی محاربه سلمان رشدی تنها این نبود که مسأله‌ای را در احکام اسلامی انکار کند و یا به اصل و …

مردم‌سالاری دینی در مقابل دموکراسی غربی و مخالف با هر چهار مبنای اساسی آن است. اولاً جدایی دین از سیاست در مردم‌سالاری دینی معنایی ندارد. در مرتبه دوم، اومانیسم است که مردم‌سالاری دینی انسان‌محور نیست بلکه اراده و خواست خداوند مطرح است. در مرحله سوم، عقل محوری است که در نگاه مردم‌سالاری دینی، عقل در کنار وحی ارزشمند است؛ و در مرحله چهارم، لیبرالیسم است که آن نیز در نگاه مردم‌سالاری دینی مقبول نیست. نتیجه اینکه مردم‌سالاری دینی تشکیل حکومت ولایی با مشارکت حداکثری است. اختصاصی شبکه اجتهاد: سلسله نشست‌های تخصصی آشنایی با اصول و مبانی نظام اسلامی، باحضور علما …

حجت‌الاسلام نوایی با اشاره به نقش فقه حکومتی در ادامه جریان و روند تاریخی حکومت اسلامی، اظهار کرد: فقه حکومتی در مقام اجرای حکومت باید به آینده بیندیشد و لذا فقه حکومتی فقه آینده‌نگر است، آینده‌ساز است، دوران‌ساز است، آینده را می‌‌سازد، آینده را تنظیم می‌کند؛ زیرا که فقیه عادل در دوره غیبت وارث انبیاست که علمش را از نبی یا از جانشین نبی گرفته است کسی که فهم او زیاد است، روشن‌بین است که از این دو در نزد اصحاب به قوه قدسیه تعبیر می‌‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، به مناسبت دهه فجر سلسله نشست‌های علمی با عنوان مبانی …

تفاوت امام با سایر علما و مراجع در این بود که ایشان ناظر به تحقق می‌اندیشیدند، حضرت امام علمِ بدون تحقق را اصلا به رسمیت نمی‌‌شناسند؛ آرمان‌های امام هم وقتی ناظر به تحقق باشند به حقیقت می‌‌پیوندند. همچنین ایشان به لوازم تحقق هم پایبند هستند. حضرت امام گفته‌های سایر علما را عمل می‌کردند. شبکه اجتهاد: در سال ۱۳۴۱ ایشان فرمودند ما سه مرحله برای نهضتمان داریم: مرحله اول قیام ملت ایران، مرحله دوم قیام امت اسلامی و مرحله سوم قیام مستضعفین عالم (ایشان در زمانی این تئوری را مطرح کردند که می‌شود گفت حتی در اوایل راه هم نبودند نه …

حجت‌الاسلام ارسطا گفت: وقتی جامعه با یک حاکمیت دینی شکل می‌گیرد، باید برای تدوین قانون واحد در آن جامعه راهکاری بیاندیشیم و بدانیم که وجود فتاوی، ما را بی‌نیاز از وجود قانون نمی‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا در نشست علمی با عنوان «ظرفیت‌های حقوق اسلامی برای پاسخگویی به مسائل روز» که به همت مرکز مطالعات جهان اسلام دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد بیان کرد: فقه امامیه ظرفیت پاسخگویی به سوالات مختلف را دارد و ما می‌خواهیم بابررسی آن به راه حل مستقل و تاثیربخش دست یابیم. و به دنبال جواب مقطعی نیستیم. عضو هیئت علمی دانشگاه …

شبکه اجتهاد: به تازگی یادداشتی درباره سیره مرحوم ‌آیت‌الله بروجردی (ره) در یکی از گروه‌های مجازی مشاهده کردم و از جهاتی، تحلیل این یادداشت برای من اهمیت پیدا کرد. یک جهت آن اشاره‌ای است به بخشی از سنت فقهی ‌آیت‌الله بروجردی [۲] به مثابه مرجع عالیقدر و مطلق در دوره‌ای از تاریخ معاصر که مقارن با نهضت امام خمینی (ره) است؛ و دیگر اینکه داده‌های تاریخی آن خیلی سودمند و پندآموز است و جهت مهم‌تر آن، تحریفی است که در این نبشته نسبت به آن مرحوم شده است. از این رو لازم است با ارائه تحلیل درست، آن تحریف زدوده …

حجت‌الاسلام عباس حیدری معتقد است، میرزای نائینی توانسته است بین ذهن شیخ انصاری و زبان آخوند خراسانی که ویژگی‌های خاصی داشته‌اند، پلی را برقرار کند و رهیافت نیرومندی را در فقه سیاسی به جریان بیاندازد. به گزارش شبکه اجتهاد، ‌‌آیت‌الله میرزا محمدحسین نائینی مشهور به میرزای نائینی، از فقهای بزرگ قرن سیزدهم و از علمای طرفدار نهضت مشروطه بود. او بعد از درگذشت ‌‌آیت‌الله فتح‌الله غروی اصفهانی، مرجعیت عامه شیعه را بر عهده داشت و با نوشتن رسالهٔ تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله نقش مهمی در تثبیتِ نظری جنبش مشروطه انجام داد. در انقلاب مشروطه ‌‌آیت‌الله نائینی را می‌توان از پیشگامانی به …

آیا می‌‏توان نمایندگان مجلس را برکنار کرد؟ این پرسشی است که باید بااحتیاط به آن پاسخ داد، به‏‌خصوص اینکه نمایندگی و نماینده از مفاهیم و عناصر اصلی مردم‌سالاری هستند و در صفوف ابتدایی تحدید توسط زمامداران حضور دارند. با این حال صرف اهمیت مجلس و نمایندگی، موجب کنار گذاشتن نظریات در مورد قابل عزل بودن نمایندگان نمی‏‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دموکراسی به‌عنوان مسیر مرسوم و مألوف حکمرانی در جهان معاصر تثبیت شده است. در این میان رابطه‌ی میان نمایندگان پارلمان و شهروندان مسئله‌ای مهم و دارای آثار متنوعی است و هر نظام سیاسی باید پاسخ‌هایی در زمینه چیستی و …

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه سیدمرتضی برخلاف نظر برخی افراد که معتقدند وی تشکیل هر نوع حکومت در عصر غیبت را جور می‌داند، گفت: وی نه تنها معتقد به تشکیل دولت اسلامی در عصر غیبت برای اجرای احکام است، بلکه پذیرش منصب در حکومت جور را هم اگر منجر به کارهای حقی مانند امر به معروف و نهی از منکر شود، جایز و حتی واجب می‌داند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی، در نشست علمی «دلالت‌های سیاسی رساله فی العمل مع السلطان» از سلسله نشست‌های کنگره بین‌المللی سیدمرتضی، گفت: محتوای این رساله مبتلابه همه کسانی است که …

شبکه اجتهاد: درباره ورود کم سابقه مرجعیت به قائله اخیر پاکستان حرف و حدیث زیاد است اما آنچه این حقیر را متامل می‌نماید سازوکار معیوبی است که شیعه در ساختار امت – مرجعیت در حال حاضر با آن روبروست. ماجرا از یکشنبه هفته گذشته و با اعلام خبر حمله مزدوران داعش به کارگران معدن در نزدیکی‌های شهر کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان که از قضا از قوم و نژاد هزاره بودند آغاز شد. حملات داعش را اگر به چند دسته تخریبی، ارعابی و جهادی تقسیم بندی کنیم این حمله از دسته حملات ارعابی قلمداد میشد که در آن فاکتور ایجاد …

با توجه به اصل ۴ قانون اساسی که تصریح دارد به اینکه کلیه قوانین و مقررات باید موافق با موازین فقهی و شرعی باشد و تصریح شده که این اصل در تمام اصول قانون اساسی و همین طور بر کلیه قوانین حاکم است؛ بنابراین منبع اتخاذ قوانین و مستند اصلی قوانین، باید فقه و موازین شرعی باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: به زعم برخی، یکی از رقبای فقه در زمان حاضر، دانش حقوق است، دانشی که ابتدا قرار بوده متخذ از فقه باشد اما در زمان حاضر، به عنوان رقیبی برای فقه مطرح شده است. در مورد ارتباط بین فقه و …

آیت‌الله مصباح یزدی تشکیل حکومت را ضروری می‌دانست؛ اما سوالی که اینجا ایجاد ‌می‌شود این است که منشأ مشروعیت حکومت چیست؟ طبیعی و مبرهن است که اگر مردم این حکومت را بخواهند، حکومت، مقبولیت خواهد داشت. اما آیا منشأ مشروعیت، مقبولیت است؟  شبکه اجتهاد: آیت‌الله مصباح مشروعیت در حوزه فلسفه سیاسی را اینگونه معنا ‌می‌کند که بدانیم چه کسی حق دارد بر مسند حکومت بنشیند و اداره‌ی امور جامعه را در دست بگیرد. بعبارت دیگر ملاک اینکه فرد یا گروهی در امور اجتماعی حق امر و نهی کردن داشته باشند و مردم ملزم به اطاعت باشند، چیست؟ در واقع منظور …

حجت‌الاسلام نعیمیان با بیان اینکه حکم حکومتی در تعریف فقها از جنس فتوا نیست؛ بلکه حکمی انشائی است، اظهار کرد: حکم حکومتی برخلاف فتوای فقیه، حجیت عام دارد و نقض آن حرام است. نقض در اینجا به‌معنای عدم امتثال نیست؛ بلکه به‌معنای حکم دادن برخلاف حکم حکومتی است؛ پس در حکم حکومتی، هم امتثال واجب است و هم حکم دادن برخلاف آن جایز نیست؛ درحالی‌که در فتوا این‌گونه نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح‌الله نعیمیان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی در هفتمین جلسه دوره «فقه رسانه، ارتباطات و فضای مجازی» که به‌صورت مشترک توسط مؤسسه فتوح اندیشه …

شبکه اجتهاد: در محافل علمی فقهی یا در مطالعات متخصصان و کارشناسان این حوزه دانشی معمولا پژوهش‌هایی صورت می‌گیرد که در عرصه مباحث حقوق بشر نیز حائز توجه است چرا که می‌تواند در  روندهای قانونگذاری یا امور قضایی یا حتی عملکردهای اجرایی در مراکز و نهادها یا فرهنگ و رفتار عمومی مورد استناد واقع شود. از همین رو مطالعه این آثار در حوزه مطالعات تخصصی حقوق بشر در ایران نباید مغفول بماند. در آخرین شماره «فصلنامه فقه و اصول» دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشی با عنوان «مبانی فقهی رژیم ارفاقی مجرمان سیاسی» منتشر شده است. همانگونه که از عنوان پژوهش برمی …

شبکه اجتهاد: در محافل علمی فقهی یا در مطالعات متخصصان و کارشناسان این حوزه دانشی معمولا پژوهش‌هایی صورت می‌گیرد که در عرصه مباحث حقوق بشر نیز حائز توجه است چرا که می‌تواند در  روندهای قانونگذاری یا امور قضایی یا حتی عملکردهای اجرایی در مراکز و نهادها یا فرهنگ و رفتار عمومی مورد استناد واقع شود. از همین رو مطالعه این آثار در حوزه مطالعات تخصصی حقوق بشر در ایران نباید مغفول بماند. در آخرین شماره فصلنامه «دیدگاه‌های حقوق قضایی» وابسته به دانشگاه علوم قضایی، پژوهشی با عنوان «نقد فتوای مشهورِ فقهایِ امامیه درباره ارث کودکان متولد از رابطه نامشروع» منتشر …

کارکرد اصلی مدرسه عالی قضاوت، تربیت طلاب و دانش‌پژوهانی است که علاقه دارند در زمینه قضاوت یا زمینه‌‌‌‌‌های مشابه مشغول به کار شوند. افرادی که وارد این مدرسه می‌شوند عمدتا در سطح دو حوزه در حال تحصیل‌‌‌‌ می‌باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا امینی در نشست با اساتید و دانش‌پژوهان مجتمع فقه، حقوق و قضای اسلامی که به صورت وبینار برگزار شد، با بیان این که تاریخچه تاسیس مرکز «تخصصی حقوق و قضای اسلامی» به دهه هفتاد و به همت ‌‌‌‌آیت‌الله استادی و موافقت مرحوم ‌‌‌آیت‌الله یزدی، رئیس قوه قضائیه وقت، برمی‌گردد، گفت: هدف از راه اندازی این …

یکی از محاسن سند امنیت قضائی این است که فقه امامیه پشتوانه این سند است و تماما بر اساس مبانی فقه امامیه تنظیم شده، در مقایسه با قوانین غرب می‌‌توان گفت مکتب اسلام براساس بازدارندگی و تادیب است ولی مکاتب غربی به طور عام بیشتر جنبه تهدیدی دارد. شبکه اجتهاد: طبق آمار سالیانه حدود ۱۸میلیون پرونده به محاکم کشور وارد می‌شود یعنی تقریبا ۴۸ میلیون از مردم ایران درگیر دستگاه قضا هستند و به طور میانگین در هر پرونده ۳ نفر تحت عنوان شاکی، متشاکی و شخص ثالث یا وکیل درگیر هستند، با این اوصاف باید آسیب شناسی شود که …