یادداشت فقهی و اصولی

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی یادداشتی با عنوان «اشتباهات ما در حجاب» نگاشته است که نظرات او نیازمند بررسی جدی است. ابتدا خلاصه مطالب مورد ادعا را نقل کرده سپس آن را بررسی می‌کنیم. * مقاله می‌گوید: چون چارچوب حجاب توسط علما به‌درستی تبیین نشده است، لذا در وقوع نابسامانی بی‌تأثیر نیستند؛ زیرا حجاب از ابعاد شرعی بزرگ‌تر معرفی شده است. تقریبا همه فقها مطلق پوشش را برای حجاب کافی می‌دانند اعم از چادر یا مانتو، روسری و مانند آن و در هیچ رساله‌ای چادر را واجب نکرده‌اند بلکه پوشاندن بدن و موی را از نامحرم بر بانوان لازم شمرده‌اند. (توضیح‌المسایل مراجع/ج۲/ص۴۸۸) …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سیستم یا شبکه، مجموعه‌ای از عناصر است که با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و برای تحقق یک هدف در تلاش‌اند. در هر شبکه، تغییر هر جزء بر دیگر اجزاء و بر کل تاثیر دارد و هیچ یک از عناصر، اثری مستقل و جدا از مجموعه نمی‌گذارند و نمی‌پذیرند. مولفه‌ها یا پارامترهای اصلی سیستم یا شبکه عبارتند از: ۱) اجزاء و عناصر (متغیّرها) ۲) روابط بین اجزاء ۳) هدف ۴) مرز سیستم و محیط سیستم (تفکیک بین عوامل خارج از سیستم و عوامل داخلی آن) ۵) جریان سیستم (چگونگی پویایی متغیّرهای داخلی و خارجی برای رسیدن به هدف …

شبکه اجتهاد: اصطلاح «منطقه الفراغ» مفهومی است که مرحوم شهید سید محمدباقر صدر بخش آخر کتاب اقتصادنا به کار برد. برای این اصطلاح سابقه‌ای پیش از آن نیافتم. آیا شهید صدر با ابتکار خود مفهوم‌سازی کرده و یا از جایی اقتباس کرده است؟ نمی‌دانیم. احتمال این را دارد که این مفهوم با اصطلاح “مالانص فیه” یعنی جایی که نصی برای آن نیست، و یا منطقه “سکوت قانونی” که حقوق‌دانان بکار می‌برند همسان باشد؛ و شاید این عالم بزرگوار چنین مفهومی را از روایت منسوب به امام علی (ع) برگرفته باشد که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى افتَرَضَ علیکم فَرَائِضَ فَلاَ تُضَیعُوهَا، …

واکنش‌ها به خبر، متفاوت بود؛ برای برخی، مایه مسرت بود اما برخی دیگر، سوگوار شدند. اصل خبر این بود: «پدر طب اسلامی، دستگیر شد». اختصاصی شبکه اجتهاد: طب اسلامی موافقان و مخالفان فراوانی دارد. موافقان آن، همچون «پدر» مذکور، طب جدید را مایه هلاکت مردم معرفی کرده و حامیان آن را خائنانی می‌دانند که دانسته یا ندانسته، مردم را به کام مرگ می‌فرستند. به باور ایشان، «طب اسلامی» همان اکسیر جاویدانی است که عمل به آن، حیاتی طولانی و سرشار از سلامتی را به دنبال دارد. از آن‌سو، مخالفان آن که فقهای مشهورشان هفته گذشته نیز در تهران گرد هم آمدند، …

چرا باید فکر کنیم در حوزه علمیه قم اصالت اجتهادی کمتر است و فضای آن بیشتر سیاسی و سطحی و اجتماعی است؟ این حرف نه دقیق است و نه حکیمانه. شرایط پیچیده جهانی علیه بحرین، عراق و تمام جهان اسلام اقتضا دارد از این ادبیات پرهیز کنیم و به نگرش همگرایانه روی آوریم و از مقایسه‌‌ها و مفاضله‌‌ها بپرهیزیم. قم و نجف هر دو نقش‌های با اهمیتی دارند؛ نقش هر دو کاملاً تکاملی و تکمیلی است. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ محمد سند بحرانی چندی قبل و برای چندمین‌بار در مصاحبه‌ای (اینجا و اینجا بخوانید) با یک منطق برتری اظهار …

شبکه اجتهاد: درباره تقیه و ابعاد آن هنوز تحقیق جامعی صورت نگرفته است منتهی یک نکته معمولاً در این زمینه مورد غفلت قرار می‌‌گیرد و آن اینکه می‌‌بایست برای درک ابعاد تقیه در فقه شیعی در سده‌های دوم و سوم یعنی تا قبل از سال ۲۶۰ ق و آغاز دوران غیبت به مناسبات فقهای سنی و دولت و به‌ویژه سهم خلیفگان در فرآیند تدوین فقه اسلامی توجه داشت. در عصر عباسی این مناسبات خلفا با فقها و نوع نگاهی که خلفا به فرایند تدوین داشتند بود که می‌‌توانست در نوع واکنش امامان شیعه نسبت به فقه حاکم تأثیر داشته باشد. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدباقر حجت از شاگردان برجسته و قدیمی آیت‌الله سید محمدهادی میلانی و از مجتهدان با تقوا مقیم مشهد بود. ایشان در سال ۱۳۳۷ هـ.ق معادل ۱۲۹۸ هـ ش در کربلا و در خاندان علم و اجتهاد و تقوا متولد شد. خاندان علمی آیت‌الله حجت پدر آیت‌الله حجت از علما و فقها مقیم کربلا و عموی ایشان بنام آیت‌الله سید عبدالحسین حجت از علما و فقها و مراجع تقلید صاحب رساله در کربلا بود. آیت‌الله حجت از طریق پدر تقریباً با چهار واسطه به فقیه بزرگ سید علی طباطبائی صاحب ریاض می‌رسد. آیت‌الله سید علی طباطبائی …

شاید وقتی هانری کربن به شاگرد ایرانی­اش پیشنهاد داد برای ادامه تحصیل به فرانسه بیاید، تصور نمی­‌کرد که روزی نگاه شیعه شناسان دنیا به وی معطوف شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: کتر محمدعلی امیرمعزی، استاد مدرسه مطالعات عالی دانشگاه سوربن است. وی که صاحب معتبرترین کرسی شیعه‌­شناسی غرب است، شخصیتی کم نظیر را برای خویش رقم زده است. او در سوربن، بصائرالدرجاتِ صفّار را درس می­‌دهد، پیرامون کافیِ کلینی مقاله می­‌نویسد، دانشجویان علاقه­‌مند به شیعه شناسی را از سراسر دنیا شیفته خود می‌­کند و تمام این کارها را به زبان فرانسه انجام می‌­دهد. نگاه هانری کربن در شیعه شناسی، به تشیع …

شبکه اجتهاد: دوری زمانی یک واقعه یکی از عناصری است که در اطمینان و عدم اطمینان به صدور آن مؤثرند. اما عناصر دیگری چون «اهمیت حادثه» در کارند. اهمیت حادثه موجب می‌شود تا اهتمام به نقل آن افزایش یابد. در زمان وقوع انقلاب مشروطه شاید صدها حادثه‌ی دیگر نیز رخ داده باشد، ولی اکنون بسیاری از آن حوادث به دست فراموشی سپرده شده‌اند؛ اما اصل این واقعه از مسلمات تاریخی است، چرا؟ چون حادثه برای همه اهمیت داشته و اهتمام به نقلش زیاد بوده است. امروزه کسی که در اصل وجود پیامبری به نام ابراهیم (ع) در هزاران سال قبل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: «اضواء علی علمی الدرایه و الرجال» پرتوها، نگاه‌ها و روشنگری‌هایی درباره‌ی دانش درایه و رجال، به قلم سیّد ‌هاشم ‌هاشمی از فضلای ارجمند عراقی مقیم قم است؛ کتابی تخصصی و قابل توجّه که در دوازده فصل به نگارش درآمده است. در این زمینه کتاب بسیار نوشته شده است؛ یعنی بحث‌های آکادمیک و بحث‌های تأمّل برانگیزانه، بحث‌های پسینی یا بحث‌های پیشینی درباره‌‌ی دانش درایه و رجال کم نداریم. مخصوصاً در این سال‌های اخیر. شاید به ذهن بیاید که این مباحث تکراری است، اما علت معرفی و تأکید من بر کتاب «اضواء علی علمی الدرایه و الرجال»، شمول آن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: قدسی کردن افراد و نهادها، شمشیری دو لبه است؛ از یک سو، این امر موجب اقبال مردم و متدیّنانِ به امر قدسی، به سوی آن فرد و نهاد گردیده و ضمانت عمل به دستورات صادره از آن فرد یا نهاد را افزایش می‌دهد و از سویی دیگر، موجب می‌شود خطاهای احتمالی آن فرد یا نهاد، دامن امر قدسی را نیز گرفته و قدسی بودنِ آن را با چالش مواجه سازد. نمونه‌های این رویکرد فراوان است و گویا خیال تمام شدن نیز ندارد. از قضا تقریبا در تمام موارد نیز خطاهای آتی آن فرد یا نهاد، دامنگیر امر …

متأسفانه بعد از گذشت پنج سال از قوانین حدود و قصاص و دیات موضوع ماده ۲۱۶ ق.م.ا. مصوب ۱۳۹۲ و ماده ۵۴۹ ق.آ.د.ک. مصوب ۱۳۹۲ هنوز آیین‌نامه اجرایی آن تهیه و ابلاغ نشده است؛ حال سؤال این است که بر اساس کدام قانون و دستورالعمل احکام حدود و قصاص اجراء‌ می‌شود؟ اگر در اجرای حدود و قصاص مجری دچار اشتباه شود چه کسی مسئول است؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: ماده ۲۱۶ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ مقرر می‌دارد: «اجرای احکام حدود، قصاص و دیات براساس آیین‌نامه‌ای است که تا شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون توسط رئیس قوه قضاییه …

شبکه اجتهاد: این روزها دو خبر از مسئولان قوه قضائیه که هر دو روحانی نیز هستند، منتشر شده است. نخستین آن از قول حجت‌الاسلام مظفری، رئیس دادگستری خراسان رضوی است که فرموده‌اند: «ما به نمایندگی از ‌‌امام زمان و به نمایندگی از ‌‌خدا در امور مردم دخالت می‌کنیم. اگر فردی در زمان طاغوت در زندان بود، حبسش از مجازات اخروی او کم نمی‌کرد اما مجازات در جمهوری اسلامی از عذاب اخروی مجرمان و زندانیان کم می‌کند.» ‌‌و دومی، خبر سوء قصد به جان حجت‌الاسلام مزارعی رئیس دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد پس از شمشیر کشیدن ایشان بر مفسدان و گردن …

قانون پایه اقدامات مجریان در هر نظام سیاسی و مقدم بر اجراست و شأن قانون‌گذاری ارتباط محکمی با رهبری دارد، لذا در نظام‌های سیاسی به نوع تعامل رهبری با قانون‌گذاری اهمیت زیادی داده می‌شود، یکی از مباحث مهم چگونگی رابطه رهبری با قانون است. اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به این که نظام سیاسی تأثیر مهمی در سرنوشت شهروندان دارد و رهبری در همه ارکان نظام سیاسی مؤثرترین فرد است؛ به ویژه در نظام سیاسی اسلامی که رهبری معصوم در آن حرف اصلی را می‌زند، بررسی جایگاه رهبری پیامبر اکرم(ص) در نظام سیاسی اسلام اهمیت می‌یابد. از سویی تأکید خاص …

برای ایجاد ارتباط سالم، باید دیگران را همان‌گونه که هستند بپذیریم و نباید این ذهنیت برای ما به وجود بیاید که آنها را تغییر دهیم. اصلاً در مفهوم ارتباط، به رسمیت شناختن اختلاف‌ها و تفاوت‌ها هم نهفته است؛ اما این ذهنیت در قم وجود ندارد! در قم ارتباط برقرار می‌کنیم تا تغییر سیاسی یا مذهبی ایجاد کنیم و با این اوضاع، ارتباط‌های ما کوتاه‌مدت و صوری خواهد بود. شبکه اجتهاد: هنگامی که بدانیم در چه جغرافیا و تاریخی قرار داریم قاعدتا بهتر می‌توانیم خودمان و ظرفیت‌مان و مسئولیت‌مان را بفهمیم و بر وفق آن عمل کنیم. البته در مقابل هر …

شبکه اجتهاد: قلمرو مطالعات ادیان از دو گونه الگو برای رابطه و تعامل میان دین‌ها و مذهب‌ها سخن گفته می‌شود: گفتگوی بین ادیان و گفتگوی درون دینی. در اصطلاح انگلیسی به ترتیب: Inter-religious dialogue / intra-religious dialogue نام گرفته است. نظریه پردازان و متخصصان این قلمرو در سطوح آکادمیک و فعالیت‌های عام‌تر، سخن‌ها و تحلیل‌ها دارند. در ایران مثل خیلی از موارد مشابه، در این باره نیز با نوعی فقدان معرفتی و شناختی معیارین و روشمند مواجه هستیم. این نوع نارسایی شناختی موجب شد که سخن‌ها در این باب فاقد چهارچوب مفهومی درست و نظام معنایی مبتنی بر دریافت‌های روشمند …

اختصاصی شبکه اجتهاد: شکنجه بی‌رحمانه و غیر انسانی ارسلان میرزای قوانلوی قاجار توسط یاور شریفی همه را آزرده خاطر کرد حتی آنهایی که دل خوشی از قجر و قجری‌ها نداشتند و از طرفی هر چند برخی به ارسلان میرزا حق‌ می‌دادند با شکنجه و داغ و درفش از گودرزِ قاتل و مجرم اعتراف بگیرد اما افراد دیگری هم هستند که این کار ارسلان میرزا را تقبیح‌ می‌کنند نه از این بابت که گودرز را بی‌گناه‌ می‌دانستند بلکه این عمل غیر انسانی و خلاف فطرت حرام است مطلقا و هدف، وسیله را توجیه‌ نمی‌کند و ما حق نداریم برای رسیدن به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سخنرانی آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در رونمایی از آخرین نگاشته ایشان «تحریر الاصول»، واکنشهای متفاوتی را در فضای مجازی و حقیقی برانگیخت. عمده واکنشها اما در رابطه با «طلبه افغانی» خواندنِ مرحوم آخوند ملامحمدکاظم خراسانی، نگارنده کتاب ماندگار «کفایۀالاصول» و اطلاق «دلّال علمی» به جای «مبتکر»، به بسیاری از نویسندگان و اساتید دانش اصول و فقه بود. آیت‌الله متخلّقِ حوزه علمیه قم که همواره با تازیانه فسلفه و تفلسف، فقهای قم و نجف را می‌نواخت، این بار اما تازیانه جدیدی را به دست گرفت و فقدان نوآوری در عرصه فقه و اصول را به چالش کشید. ذوق …

بررسی فقهی پیوند اعضا در ابتدای دهه ۸۰ در نشریه‌ای زیر نظر آیت‌الله شاهرودی، شاید به ترویج آسان‌تر این موضوع به اندازه خود کمک قابل توجهی کرده باشد و بسیاری موضوعات کاربردی دیگر، امروز موید نگاه پویای ایشان نسبت به فقه در جامعه امروز است. شبکه اجتهاد: وقتی نام آیت‌الله‌‌‌‌ هاشمی شاهرودی را می‌شنوم یا تصویری از ایشان می‌بینم در ذهنم اولین خاطره‌ای که مرور می‌شود تحول‌آفرینی ایشان در تطبیق مسائل روز جامعه با فقه اهل بیت‌ علیهم‌السلام است. سال‌های دانشجویی مشتری پر و پا قرص فصلنامه فقه اهل بیت بودم که آقای ‌‌‌‌‌هاشمی شاهرودی از دهه هفتاد سنگ بنای آن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: جناب حجت‌الاسلام والمسلمین سروش محلاتی در مصاحبه‌ای به‌تاریخ یازدهم دی‌ماه ۱۳۹۷ با روزنامه شرق (اینجا بخوانید) مطالبی باورنکردنی را به علامه شهید آیت‌الله ‌العظمی سید محمدباقر صدر نسبت داده است. باورنکردنی از آن رو که اگر کسی کمترین آشنایی با اندیشه شهید صدر داشته باشد نیز می‌داند که نسبت دادن چنین مطالبی به آن شهید والامقام ممکن نیست. وی در این مصاحبه، نظریه شهید صدر درباره ولایت فقیه را تلفیقی از ولایت با مبدأ الهی و وکالت از سوی مردم می‌داند که تفسیری حداقلی از ولایت فقیه است و بیشتر نقش نظارت دینی برای آن از سوی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از خطرهای بزرگ و آسیب‌های معرفتی ما خلط مقام ثبوت و اثبات است. عادت کرده‌ایم که در مقام دفاع از خود در برابر دیگران به مقام ثبوت پناه می‌بریم و در موقعیت حمله به خصم و مخالفان به مقام اثبات آنان می‌تازیم. در واقع در مقام ترجیح و مقایسه، همواره خود را واندیشه‌های خویش را به خاطر «حقانیت ثبوتی» آن می‌ستاییم و “آن دیگری” را به خاطر مفاسد و ضعف‌های عینی و اثباتی‌اش محکوم می‌کنیم. این البته نوعی مغالطه و «خلل منطقی» است. اجازه می‌خواهم آن را «مغالطه خلط ثبوت و اثبات» یا «مغالطه چند معیارگرایی» بنامم. …

شبکه اجتهاد: چندی پیش در روزنامه اطلاعات مقاله‌ای با عنوان «تعامل فقها با بنای عقلا در جهان امروز» به قلم حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل میبدی منتشر شد و نظریه جدیدی را در این مورد مطرح نمود که به دنبال آن، برخی از پژوهشگران به بررسی موضوع پرداختند؛ نوشتاری زیر به قلم حجت‌الاسلام مرتضی ترابی، عضو هیئت استفتائات آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی است که از نظر خوانندگان می‌گذرد. ثبات و جامعیت اسلام گفتگو که در زبان عربی به آن «مناظره» می‌گویند، بهترین شیوه برای دستیابی به حقیقت است و قرآن نیز این روش را در مواردی به کار گرفته است. هدف از گفتگو، …

شبکه اجتهاد:‌ مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج، روند تدوین و آماده سازی کتاب ارزشمند تحریر الأصول، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی از محاضرات درس حضرت امام خمینی(ره) را تشریح کرد. ۱ـ ویژگی تدریس امام خمینی(ره) آیت‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۳۴ شمسی تقریباً ۲۲ سالش بود که از حوزۀ تهران به حوزۀ قم مشرف شد و در درس‌های خارج فقه و اصول آن زمان حضور یافت. در درس اصول، اساتیدی که در آن دوره برجسته بودند، حضرت امام خمینی در میان آنان شاخص بود و ایشان امام (رضوان الله تعالی علیه) را انتخاب کرده و در درس ایشان مرتّب …

شبکه اجتهاد: در فقه اهل سنت از همان سده دوم قمری در کوفه و مدینه و به ویژه شام ادبیاتی فقهی در عرصه مسائل مربوط به حکومت و وظائف سیاسی و فقهی حاکم شکل گرفت که خیلی زود ادبیات آن تحت عنوان کتاب السیر شناخته شد. از محمد نفس زکیه روایاتی تحت عنوان کتاب السیر در منابع زیدی باقی مانده. در فقه سده دوم به ویژه آرای اوزاعی، فقیه شام و همچنین آرای ابو یوسف و محمد بن الحسن الشیبانی در زمینه فقه السیر اهمیت داشت و به تدریج تدوین شد. اصل اندیشه ادبیات باب و یا کتاب السیر مسائل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله هاشمی شاهرودی، اگرچه در محافل سیاسی، به ریاست قوه قضائیه و مجمع تشخیص مصلحت نظام مشهور بود، اما در مجامع علمی، او را به عنوان شاگرد برجسته شهید صدر و به تعبیری، «وارث» علمی او می‌شناختند. خود آیت‌الله نیز از این عنوان اباء نداشت و هم اساس درس خارج اصول فقه خود را بر طبق مباحث استادش قرار داده بود و هم همیشه دیگران را به ترویج و تدقیق در آرای او تشویق می‌کرد. از آن سو، شهید صدر نیز عنایت فراوانی به شاگرد جوان خود داشت و در هم در گفتار، از نبوغ و استعداد …

شبکه اجتهاد: سخنران محترم در وصف دروس عالی حوزه گفته است: «فقه بی‌ربط با زندگی، زندگی بی‌ربط با فقه، درس خارج‌هایی که به جای تئوریزه حکومت و تمدن دینی، عملا فقه سکولار می‌سازند، فقه فردی، عبادی، طهارت و نجاست. اما درباره اقتصاد، سیاست، بانک و روابط بین‌الملل حرفی ندارند” و سپس با ادعای اینکه حوزه امروز حرفی برای گفتن ندارد(!) ادامه داده است: “پنج درس خارج فقه نه، یک درس خارج فقه در قم، مشهد، نجف و اصفهان دارید که پرسش‌هایش را از بیرون بگیرد و همین الان در مسائل حکومتی بیاید بر اساس آنها ادله را پیدا کند و …

شبکه اجتهاد: فقه آیت‌الله شاهرودی در سه سطح قابل مشاهده و ارزیابی است، نخست. فقه مدرسه‌ای و در مدرسه: بخشی از تکاپوی فقهی آیت‌الله شاهرودی در فضای مدرسه از رهگذر تدریس، تدوین، و مباحثات و مداخلات قابل مطالعه وپیگیری است، در زمره فقه مکتوب و مدرسه‌ای او، حوزه فقه مسائل مستحدثه قرار دارد. فقه او در این حوزه، حایز سه ویژگی مهم بود: یکم. بهره گیری روش مندانه از تکنیک‌‌های فقهی در جایگاه خود و به صورتی دقیق؛ دوم. رویکرد به گشودن راه‌‌های جدید معطوف به حل مسائل؛ سوم. نتیجه محوری در طرح مباحث و عرضه نتایج مطالعات به شیوه‌ای …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی نیز همانند همه ابنای بشر و مسئولان نظام جمهوری اسلامی به پایان حیات ظاهری رسید و مبتنی بر فرهنگ عامه ایرانیان همه او را گرامی می‌دارند و محترم می‌شمارند؛ اما می‌توان مدعی بود که ایشان در منش سیاسی- دینی و سبک تعاملات حاکمیتی و مدیریتی از خصایص و ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد برخوردار بود؟ برای فهم این مهم باید آیت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی را در سپهر سیاسی ایران امروز فهمید. قطب‌بندی‌های حداکثری، وارد نمودن اتهام‌های فکری و سیاسی به همدیگر، تنش، بداخلاقی، متهم کردن همدیگر و هیاهوی بی‌حاصل در سپهر سیاسی ایران قابل کتمان نیست. برخی طوری سیاست‌ورزی …

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید محمود‌‌هاشمی شاهرودی (۱۳۹۷-۱۳۲۷) که از سال ۱۳۷۸ ده سال رییس قوه قضائیه جمهوری اسلامی بود، زمانی که به ریاست قوه برگزیده شد اعتراض‌های بی‌سابقه‌ای به رویّه‌ قضایی دوره ده ساله آیت‌الله یزدی وارد کرد و گفت که یک «ویرانه» تحویل گرفته است. این سخن او موجی از امید در کشور ایجاد کرد، هرچند منجر به بازخواست او در کمیسیون ویژه مجلس خبرگان شد. آقای یزدی که رییس وقت این کمیسیون بود، سال ۷۹ در یک سخنرانی در قم گفت که از آقای‌‌ هاشمی شاهرودی بابت این سخن توضیح خواسته و او نیز سعی در رفع …

شبکه اجتهاد: دو سال پس از آنکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در دی ماه ۱۳۹۵ از دنیا رفته بود، جانشین او آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی نیز ماه دی در سن ۷۰ سالگی از دنیا رفت. تا پیش از ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ که به عنوان چهارمین رییس دستگاه  قضائی جمهوری اسلامی منصوب شد، همه او را با عنوان «سید محمود هاشمی» می‌شناختند که یکی از مجتهدان جوان حوزه علمیه قم، از شاگردان شاخص شهید آیت‌الله محمدباقر صدر و عضو فقهای شورای نگهبان بود. اما از زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای در حکم انتصاب وی به ریاست …