بایگانی برچسب: فقه حکمرانی

شبکه اجتهاد: گستره و پیچیدگی روزافزون تاثیرات بر فقه به گونه‌ای است که کمتر بتوان به صورت جزمی قوه اجتهاد در سراسر فقه را امر بسیط و واحدی تلقی کرد که با تمرین استنباط در چند باب خاص فقهی به دست می‌آید. از سوی دیگر حفظ انضباط فقهی در سایه این تحولات وسیع نیازمند چارچوب بندی مجدد و دقیقتر و همچنین وسواس در تنقیح یک روش شناسی حجت‌مند است. ۱. جامعه صنعتی: میل سیری ناپذیر انسان مدرنی که بریده از متافیزیک و تنها واجد عقلانیت ابزاری بود (نه عقل قدسی همه جانبه نگر)، او را به تولید مازاد بر مصرف …

کتاب «فقه و حکمرانی قاعده لا ضرر ولا ضرار» اثر حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه دزفولی در ۷۸۴ صفحه منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حکمرانی حِکمی در عرصه مباحث فقهی، افزون بر به کارگیری استراتژی اجتهاد قسم اول و دوم و سوم، شدیداً به قواعد فقهیه نیازمند است و مهم‌ترین قاعده از قواعد فقهیه قاعده لا ضرر است که سراسر فقه را در بر می‌گیرد. اثر حاضر با عنوان «فقه و حکمرانی قاعده لا ضرر و لاضرار» حاصل تدریس یک سال تحصیلی استاد خسروپناه است که بخش نخست، یعنی فقه قاعده لا ضرر، به تبیین و تحلیل فقهی قاعده لا ضرر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پیرامون «ماموریت فقه/فقیه» دو نگاه مطرح است: یک. نگاهی که ماموریت فقه/فقیه را صرفاً «استنباط و بیان احکام» می‌‏انگارد و حوزه «اجرا و اقامه احکام» را خارج از قلمرو ماموریت فقه/فقیه می‌‏داند. دو. رویکرد دیگر اما، بر این باور است که مسئله «اجرا و اقامه احکام» نیز از مولفه‌‏ها و ارکان اصلی فقاهت است و فقیه در این رویکرد، موظف است عملیات فقاهی خود را از «فهم و استنباط احکام» تا مرحله «اقامه و اجرای احکام» امتداد دهد. بنیاد کلامی این دونگاه نیز نهفته در اختلاف ‏نظر بزرگان در مسئله «شئون امام/فقیه» است. ۱. قلمرو ماموریت فقه: …

اولین کتاب فارسی در موضوع حکمرانی اسلامی با عنوان «حکمت و فقه حکمرانی» تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، در مدرسه حکمرانی شهید بهشتی وابسته به دانشگاه عالی دفاع ملی رونمایی شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مراسم رونمایی از کتاب حکمت و فقه حکمرانی گفت: نسبت حکمرانی و حکومتداری نسبت عموم و خصوص من‌وجه است و به‌عنوان یک علم میان‌رشته‌ای، نسبت‌هایی با علومی مانند مدیریت و علوم سیاسی دارد. این علم یک عنوان یک موضوع جدید شناخته شده که در حدود ۴۰ سال پیش، غرب فعالیت‌های درباره آن آغاز کرده و …

تغییر در حکمرانی در دو سطح مطرح می‌شود: تغییر در رویه‌ها و تغییر در بنیان‌ها. در سطح اول، در فقه مفهومی داریم به اسم تظلم و دادخواهی که حق مردم در تغییر را به رسمیت می‌شناسد. در سطح دوم، باید توجه داشت که فقه فعالیت‌های براندازانه را برنمی‌تابد و متناظر با آن در فقه مفاهیمی مثل بغی و محاربه و افساد فی الارض داریم. حال اگر اکثریت مردم، حکمرانی مشروعی را نخواهند، بر اساس مبنایی که وجود دارد، حالت‌ها متفاوت می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین منصور میراحمدی؛ استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، در نشست علمی مدرسه …

ما به فقهی نیاز داریم که احکام حلال و حرام و باید و نباید سیاسی که همان رابطه حاکم با مردم و مردم با حاکم را بیان کند، و همان «فقه السیاسه» است که عبارت است از ولایت فقیه و مشروعیت انتخابات و مشروعیت حزب و مشروعیت ولیّ فقیه. علاوه بر آن ما نیاز به فقه حکمرانی داریم. بدین معنا که در مقوله‌های مختلف، فقه و احکام فقهیِ سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری و تصدی‌گری آن مقوله را نیز کار کنیم. خلأیی که حوزه‌های ما بدان نپرداخته‌اند. اگر در حوزه این اتفاق بیفتد، نسل جدیدی از حوزه شکل می‌گیرد. به گزارش شبکه …

حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی معتقد است ورود انگاره دولت ـ ملت مدرن، تا حد زیادی انگاره حکومت اسلامی را دچار اختلال کرده است و فقه شیعه نتوانسته به صورت کامل، تفاوت چارچوبی و پارادایمیک دولت ـ ملت مدرن با حکومت اسلامی را ادراک کند، از اینرو تلاش کرده خلاء تئوریک و نظری خود در عرصه امتداد عینی و مدل‌های اجرایی ولایت دینی را با یکسری بدل‌های مدرن که متصدی تمشیت مردمی بر اساس مطامع مادی است، پر کند و با این مدلهای اجرایی دنیای مدرن نوعی همراهی نماید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی در تبیین مفهوم الهیات حکمرانی، …

حکمرانی اسلامی مردم محور و ولایت پایه است؛ ممکن است گفته شود فساد ستیزی و کارآمدی در نظام‌‌های لیبرال نیز وجود دارد پس چرا به‌عنوان مزیت حکمرانی اسلامی ارائه شده است؛ اهداف دو نظام سیاسی متفاوت است و بایسته‌‌های حکمرانی بر اساس‌نامه مالک اشتر و عبارت «استصلاح اهلها» متناسب با وظایف حکومت و تلاش برای تحقق حیات طیبه است که این حیات باید بر پایه مهندسی حکومت دینی و تنظیم رابطه مردم با خدا و از بین بردن شکاف طبقاتی و فقر، حاکمیت ارزش‌‌ها و از بین بردن ضد ارزش‌‌ها محقق شود تا کارآمدی حاصل شود. به گزارش شبکه اجتهاد، …

در تجربه جمهوری اسلامی و در اختلافاتی که بین دو نوع تفکر و برداشت از اسلام در میان مدیران جامعه شکل می‌گرفت امام ورود می‌کردند و بن‌بست‌شکنی می‌کردند. ایشان در چندین مکتوب خودشان افق‌های بسیار راهگشا برای حوزه‌ها و نظام اسلامی گشودند ولی متاسفانه در طول بیش از سی سال نه حوزه‌ها آنطور که باید این افق‌ها را جدی گرفتند و علمیاتی کردند و نه مراکز فقهی نظام این راه را رفتند. ما نتوانستیم فقه کارآمد در عرصه حکمرانی و مدیریت جامعه و حتی مسائل زندگی انسان امروز در حوزه‌ها و مراکز فقهی تولید کنیم و در این زمینه‌ها از …

وقتی در مقام تعیین تکلیفی برای حکومت هستیم نمی‌توانیم بدون ملاحظات، آن را جایز بدانیم. حکومت هم نمی‌تواند حکم فردی را در جامعه جاری کند بلکه باید این مسئله را در مقیاس اجتماعی، فرهنگی و پیوست‌های مختلف بررسی کرده و تناسب یا عدم تناسب آن را کشف کند. لذا حکم فردی و ترویج اجتماعی کاملاً متفاوت است ولی نمی‌توان ناکارآمدی را ابتدا مرهون این گزاره‌ها دانست. وقتی نگاه و توجه دقیق صورت گیرد مشخص می‌شود که فقه مانع نبوده بلکه اجرای ناقص، مانع تحقق اهداف و ناکارآمدی شده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: اصطلاح فقه حکومتی سالهاست در میان فقه‌پژوهان حوزه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مبحث فقه ورزش را از حیث‌های گوناگون می‌توان در ابواب فقهی جای داد؛ مانند فقه اقتصاد ورزش، فقه سیاسی ورزش و از جمله، فقه فرهنگی ورزش که مسأله فوتبال از آن موارد است. نوع دلالت‌های فرهنگی ورزش و فراغت‌های ورزشی را به لحاظ فقه فرهنگی می‌توان مورد تدقیق شرعی قرار داد. با این مقدمه مختصر، باید ببینیم مداخلاتی که فیفا در عرصه حکمرانی ورزش دارد، چه نتایج فرهنگی نامشروعی را به دنبال خواهد داشت؟ این مداخلات به‌طور مصداقی شامل ورود زنان به ورزشگاه و داوری زنان در فوتبال مردان است؛ اما این مصادیق نمی‌توانند هرکدام موضوع شرعی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: گشت ارشاد مشتمل بر طرحی با عنوان ارتقای امنیت اجتماعی است که یک بخش آن -حجاب- ذیل طرح جامع عفاف مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، حدود دو دهه قبل به تصویب رسید. ۱. منظر جامعه‌شناختی فارغ از مبارزات امنیتی دشمن و تهدیدات نسبت به حوزه حجاب، اگر بخواهیم حجاب را در نسبت میان مردم و حاکمیتشان ببینیم باید در یک تبیین اجتماعی، مسأله را بررسی کنیم. دلایل و علل اجتماعی متعددی برای پدیده بدحجابی یا به بیان دقیق‌تر، حجاب‌گریزی وجود دارد که شاید در هفت عامل قابل اختصار باشد: ۱. عادات اجتماعی ۲. رسانه‌های اجتماعی (پلتفرم‌ها، بلاگری، …

استاد کعبی گفت: رهبر انقلاب از نظریه تمدنی و فکر فاخر در حکمرانی برخوردار است که رهبری در این نظریه تمدنی دوگانه‌هایی مانند علم و ایمان، عقلانیت و معنویت، شریعت‌گرایی و مدنیت، جمهوریت و اسلامیت، عدالت و پیشرفت، اقتدار بازدارنده و قاطعیت و مرزبندی با دشمن و مهر و محبت و مدارای اجتماعی با مردم را در تفکر خود جمع کرده است. همچنین استاد اراکی سیره حکمرانی رهبر انقلاب را در چهار عرصه تقسیم کرد و گفت: ما یک نظریه حکمرانی داریم که از آن به فقه حکمرانی تعبیر می‌شود و محتوای سیره حکمرانی در عرصه‌های گوناگون فقه حکمرانی بیان …

اگر بگوییم جهان آینده را، البته نه آینده دور بلکه آینده نزدیک را هوش مصنوعی اداره خواهد کرد و بالتبع، هر کشوری که در فناوری هوش مصنوعی پیشرفته‌تر باشد، به یک ابرقدرت جهانی تبدیل خواهد شد، سخن مبالغه‌آمیزی نگفته‌ایم؛ وقتی مجتهدی که دغدغه یافتن پاسخ اسلام به مسائل مهم حیات بشر را دارد، از این امور و از کاربردها و کارکردهای گسترده و شگفت‌آور هوش مصنوعی و نقش محوری آن آگاهی یابد، بی‌معطلی، یکی از اولویت‌های علمی و تحقیقیِ خویش را کار بر روی این مسأله از منظر اسلام در نظر می‌گیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، دفتر مطالعات اسلامی و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: گزینش سیاسی یکی از محورهای مهم و اصلی جامعه شناسی سیاسی به شمار می‌‏رود. از سوی دیگر مسئله گزینش سیاسی در چارچوب فقه ‏دولت ‏سازی -که به دنبال طراحی و ارائه نرم‌‏افزار اداره جامعه توسط ولی امر است- نیز از جایگاه مهمی برخوردار است، به گونه‏‌ای که یکی از سه موضوع اصلی فقه دولت، یعنی «فقه کارگزار» را، در کنار دو موضوع دیگر آن، یعنی «فقه تقنین» و «فقه تشکیلات» به خود اختصاص داده است. یادداشت حاضر با تمرکز بر ماهیت و ساختار گزینش سیاسی در فقه دولت سازی، با محوریت روایات کتاب القضاء وسائل الشیعه به …

مساله‌ای که در زمان گذشته در حوزه حکمرانی بود، با مساله امروز متفاوت است. اینکه کسانی می‌گویند اگر کسی شمشیر کشید باید با او بجنگیم، ‌اگرنه، نه؛ چون در نصوص ما حرف از شمشیر است، این حرف‌ها ارتجاعی است…علی‌رغم اینکه اینها ژست روشنفکری دارند، اما فهم آنها کاملا مرتجع و بنیادگرایانه است و اقتضائات را نمی‌فهمند. شبکه اجتهاد: موضوع فقه، حدود آن، مقتضیات زمان و نحوه تطبیق آن با حکمرانی جزء مسائلی است که طی چندین قرن محل منازعه افراد، گروه‌ها و صاحب‌نظران این حوزه بوده است. این موضوع در سال‌های اخیر به‌دلیل قرائت‌های متفاوت پیرامون نحوه مواجهه حکومت با …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معتقد است: فقه باید خود را بازسازی و بازخوانی کند تا توانایی اداره کشور را داشته باشد. به همین جهت فقه با پشتوانه حوزه کلام و با ضمیمه حوزه اخلاق می‌تواند یک نظام جامع را اداره کند. به گزارش شبکه اجتهاد، در اتمسفر اندیشه‌ای کشور، مباحث بسیار گوناگون و متفاوتی پیرامون نقش و تأثیر فقه در اداره و مدیریت یک کشور مطرح می‌شود. برخی فقه را بستر و نرم‌افزار اداره جامعه و دسته‌ای دیگر براساس تئوری دین شخصی، فقه را بی‌تأثیر در حکمرانی می‌دانند. امام خمینی(ره) نظام جمهوری اسلامی را پس از …

عطاءالله رفیعی آتانی، رئیس جدید مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با بیان اینکه باید یک گفتمان فقهی قوی برای پاسخ به نیازهای جامعه و مسائل مستحدث و جدی پیش روی نظام در دل حوزه‌های علمیه شکل بگیرد، گفت: لازم است یک گفتمان فقهی قوی در تعامل حوزه‌های علمیه و نظام حکمرانی کشور در فضای حل مسائل کشور شکل بگیرد و مرکز تحقیقات اسلامی مجلس باید به عنوان درگاه ورود و خروجی این گفتمان فقهی، نقش آفرینی نماید. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر عطاء الله رفیعی آتانی در نشست شورای فقهی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس بیان داشت: فقه ما پویا و قادر …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی علاوه بر اینکه تأکید دارد حوزه علمیه در دهه اخیر سیر صعودی و تکاملی داشته است، به دو آسیب فعلی دروس خارج فقه اشاره دارد: یک آسیب اینکه دروس خارج «نگاه نظام وار و شبکه‌ای» به مسایل ندارند و دومین آسیب اینکه دروس خارج فقه تخصصی نیاز به یک «مدیریت سیستمی» دارد تا در نتیجه پاسخ بسیاری از مسایل داده شود. خسروپناه پیشنهادی برای رفع این کاستی‌ها ارایه داد و آن اینکه در مرکز مدیریت حوزه علمیه، «شورای دروس خارج فقه‌های حکمرانی» شکل بگیرد تا بسیاری از مسایل و مباحث را سیاستگذاری …