بایگانی برچسب: ضمان عاقله

مشهور فقیهان امامی بر این باورند که مسئولیت جنایت خطایی محض (دیه) بر عهده نهادی به نام «عاقله» یعنی خویشاوندان پدری جانی است. این حکم از آغاز با چالش هایی «نظیر تضاد با اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری» روبرو بود که فقیهان را وا داشت تا با ارائه توجیهات متفاوتی، چرایی آن را تبیین کنند. این نوشتار با تکیه بر قواعد، عمومات و اطلاقات قرآنی و با بهره گیری از فقه جواهری در پی اثبات این باور است که این رای، با وجود مخالفانی چون شیخ مفید، اجماعی نیست و عمده مستند مشهور که روایات است، افزون بر تردیدهای جدی به لحاظ سند و دلالت، با عمومات، اطلاقات قرآنی و عقل مستقل، در تضاد است و قدر متیقن ادله روایی که فاقد معارض و مخالف است، ضمان عاقله را تنها در جایی ثابت می کند که عاقله، عهده دار سرپرستی و مواظبت از جانی بوده و یا عرفاً مسئول شمرده شود.

معرفی کوتاه:یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث حقوق اسلامی، مسأله ضمان عاقله و احکام فقها درباره نهاد بیمه است که در دهه‌های اخیر توجه محافل حقوقی ایران و جهان را به خود معطوف داشته است. به موجب ضمان عاقله، بستگان و نزدیکان جانی که شریعت اسلامی از آن‌ها تحت عنوان عاقله نام برده است، موظف به پرداخت دیه جنایتی می‌شوند که خود هیچ دخالتی در آن نداشته‌اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی امکان عمل به حکم ضمان عاقله است. نویسنده در این اثر با مطالعه تطبیقی فقه در حقوق معاصر به بررسی و تحلیل جایگاه نهادهای مشابه همچون بیمه در اجرای ضمان عاقله پرداخته است.