بایگانی برچسب: عاشورا

اختصاصی شبکه اجتهاد: نخستین گام برای شناخت موضوع، آن است که مشخص سازیم منظور از جریان شناسی و پیشینه مبارزه با آسیب‌های فرهنگ عاشورا چیست؟ و درصد کاوش چه محدوده زمانی هستیم. بنابراین، در ابتدای بحث، روشن می‌سازیم که منظور، مبارزه با آن‌ها به عنوان یک سنت اجتماعی خاص است. محدوده زمانی آن را نیز، آغاز نخستین حرکت‌های روشن فکری در ایران و ورود مدرنیسم بدان فرض می‌گیریم و هم‌چنین محدوده مکانی آن نیز، عمدتاً ایران، عراق، لبنان و سوریه می‌باشد که بیش‌ترین شیعیان را در خود جای داده است؛ حال باید به این پرسش پاسخ داد که سابقه این …

پژوهشگر فقه حوزه علمیه قم گفت: باید عاشورا را از منظر کتاب معتبری مانند کامل‌الزیارت بخوانیم و اساسا تحلیل فقهی بدون آن درست نیست. اگر بپذیریم که این واقعه هویت بسط‌‌‌یافته تاریخی دارد علاوه بر اینکه خود عاشورا را از منظر برخی کتب مانند کامل‌الزیارات تحلیل خواهیم کرد باز نیاز به هویت و فلسفه تاریخ داریم یعنی موتور محرکه تاریخ در تلحیل عاشورا چیست؟ به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محمد متقیان تبریزی؛ پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه در نشست علمی «الزامات تحلیل فقهی قیام عاشورا» که از سوی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد با بیان اینکه دو مرحله در …

شبکه اجتهاد: ذهنیت عمومی مسلمانان ـ به استثنای شام ـ در آغاز، اختلاف میان علی و معاویه را چنین تفسیر می‌کرد که اختلافی است میان خط خلافت درستکار، و کسی که‌ می‌‌کوشد از این خلافت درستکار سرپیچی کند. آنان به علی علیه السلام به طور کلی چنین‌ می‌‌نگریستند که ایشان همان خلیفه درستکار است که‌ می‌‌خواهد از اسلام و خط قرآن محافظت کند اما معاویه‌ می‌‌کوشد تا دسیسه بچیند. این مفهوم را امیرمومنان علیه السلام توانست در ذهن پایگاه گسترده مردمی در جای‌جای جهان اسلام شکل دهد؛ به جز در بخشی که با معاویه پیوند داشت. این ذهنیت، همان عاملی …

شبکه اجتهاد: از مرحوم احمد قابل یک فایل ویدئویی هست که در آن تحلیل تازه‌ای از واقعه عاشوراء به دست می‌دهد. بن مایه آن تحلیل نادرست که از سوی برخی دیگر از نمایندگان روشنفکری دینی هم در این سال‌ها مطرح شده به روایتی برمی‌گردد که ساخته و پرداخته جناح اموی در میان محدثان است. از مطالب نادرستی که بسیار در این سال‌ها در تحلیل واقعه عاشوراء و قیام سید الشهدا (ع) به آن استناد می‌شود این است که گفته می‌شود حضرت به عمر بن سعد پیشنهاد داد که بگذارند به جای بیعت با عبید الله بن زیاد یکی از این …

شبکه اجتهاد: قیام امام حسین(ع) به الگویی تاریخی تبدیل شده که پس از ۱۴۰۰ سال همچنان تثبیت‌شده در تاریخ باقی مانده و به سرمشقی برای دیگر قیام‌ها تبدیل شده است. امام حسین(ع) برای مقابله با حاکم جور دست به قیام زدند. قیام عاشورا را نباید منحصر به زمان خود دانست بلکه الگویی برای همه زمان‌هاست. برخی معتقدند قیام عاشورا صرفاً یک حادثه تاریخی محسوب می‌شود و تمام شده و دیگر قرار نیست تکرار شود؛ در صورتی‌که عاشورا یک فرهنگ و زیست‌جهان است و محدود به مقوله خاصی نیست. از قیام عاشورا می‌توان درس زندگی، ماندن، بودن، شدن و حرکت کردن …

کتابِ خوب دربارۀ قیام عاشورا فراوان است. اما همین کثرت، انتخاب را سخت کرده است. از طرفی قیام عاشورا یک پدیده‌ی یک‌بُعدی نبود؛ بلکه ابعاد مختلفی دارد که برای شناخت جامع قیام، باید آنها را شناخت. بنابراین کتاب‌ها را ذیل شش بُعد مهمّ دسته‌بندی کرده و دربارۀ هر یک توضیح مختصری داده‌ شده است: ۱. فقهِ عاشورایی ۲. تاریخ و مقتل ۳. دین‌شناسیِ عاشورایی ۴. ابعاد معرفتی و ملکوتی عاشورا ۵. عاشورا به‌مثابه راهِ سلوک الی الله ۶. ابعاد اجتماعی و سیاسی قیام عاشورا. البته شاید بتوان کتاب‌های بهتری را هم نام برد؛ اما برای اینکه در گام نخست یک …

وقتى که عاشورا را به عنوان یک درس مطرح مى‌کنیم نمى‌شود که این بُعد را ندیده بگیریم. دعا از همه‌ى انسانها زیبا است، مخصوصاً از انسانى به عظمت امام حسین، آن هم در شرائطى به عظمت شرائط روز عاشورا. شبکه اجتهاد: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه نماز جمعه‌ی تهران به تاریخ ۵/۷/۱۳۶۴ به تبیین نقش و جایگاه دعا در حادثه عاشورا پرداخته‌اند. «خط حزب الله» برای نخستین بار، گزیده‌ای از این بیانات را منتشر می‌کند.  عاشورا صحنه‌اى کامل از زندگى اسلامى عاشورا یک صحنه‌ى کامل از زندگى اسلامى یک انسان است. در عاشورا همه‌ى ارکان اسلامى براى زندگى یک انسان …

شبکه اجتهاد: واقعه عاشورا بارها و بارها مورد پرسش و کاوش قرارگرفته و هر چه زمان می‌گذرد، ابعاد ناگشوده دیگری بر زوایای کاویده پیشین آشکار می‌شود اما در این میان، فلسفه و انگیزه حرکت امام حسین(ع) به چالشی سخت در میان محققان تبدیل شده و تحلیل‌گران از هر سو با زاویه‌ای خاص به آن نگریسته‌اند. این نوشتار بر آن است تا نشان دهد که نهضت حسینی را باید در وسعتی فراخ‌تر از یک دوره و شرایط زمانی خاص و با نگاهی ژرف‌تر از یک رویکرد مشخص نگریست. با این افق نگاه، نه تنها عناصر این واقعه بهتر قابل فهم است …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، شاگرد مطرح آیت‌الله وحید خراسانی و استاد قدیمی دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم است. به مناسبت ایام عزاداری سیدالشهدا، از وی در رابطه با ابعاد فقهی واقعه عاشورا و عزاداری اباعبدالله (ع) پرسیدیم. رویکرد فقهی او به مسائل در کنار تسلط وی بر مباحث امامت، گفتگوی جالبی را رقم زد. اجتهاد: آیا راه علم به وقایع عاشورا منسد است یا منفتح؟ و اگر منفتح است چگونه باید دسترسی پیدا کرد؟ و اگر منسد است وظیفه چیست؟ میلانی: وقایع عاشورا مثل سایر وقایع در تاریخ اسلام است. علم به مقداری …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد صادق علم الهدی از اساتید سطوح عالیه و خارج حوزه علمیه قم معتقد است اگر چه راه علم به وقایع تاریخی از جمله جزئیات واقعه عاشورا منسدّ است اما برای نقل وقایع تاریخی لازم نیست حتماً علم داشته باشیم. مسئول هیئت علمی مدارس لنگرودی در گفتگو با اجتهاد، ابزار معاش بودن مداحی در طول قرون گذشته را عاملی مهم برای تحریف وقایع عاشورا می‌داند.

شبکه اجتهاد: «وقتی صحبت از «حق الناس» یا همان «حقوق بشر» می‌شود انواعی از آن به ذهن همه می‌رسد. ۱. حق مالی دارایی: اینکه تصرف و غصب اموال مردم جز حق‌الناس است. گرانفروشی، احتکار، تقلب، غش در معامله؛ سرقت، کم‌فروشی، فریب در معامله، تدلیس و… نمونه‌ای از حق مردم است و کسی که از این طریق اموال مردم را به چنگ آورد دچار تصرف در حق مردم، حقوق بشر یا همان حق‌الناس شده است. ۲. حق آبرو و شخصیت و دارایی اجتماعی: آبرو بخشی مهم از دارایی اجتماعی شهروندان است که تصرف نابه‌جا در آن، منجر به تضییع حق‌الناس و …

شبکه اجتهاد: جناب آقای مصطفی ملکیان ابراز داشته‌اند که ما از حادثه کربلا بسیار بسیار کم می‌دانیم و غالب روایاتی که نقل می‌شود مربوط به دوران صفوی به این طرف است و اینکه منابع چندان زیادی برای ثبت روایات تاریخی در قرن نخست وجود نداشته. آنگاه استناد می‌کنند به فرمان خلیفه دوم در رابطه با منع کتابت حدیث و اینکه گفت: حسبنا کتاب الله. من احتمال می‌دهم کثرت مطالعات استاد ملکیان در رشته‌های دیگر علوم مانع شده تا آن دانشمند محترم به درستی با تاریخ اسلام و منابع تاریخی و وضعیت تاریخنگاری در صدر اسلام آشنایی یابند. چند نکته را …

شبکه اجتهاد: آنچه در پی خواهد آمد گزارشی است از واقعه کربلا آنچنان که در مصادر قدیمی آمده است. ضمیمه آن تحلیل‌هایی هم هست که بر اساس همان نقلهاست. امام حسین (ع) در سوم شعبان(۱) سال چهارم(۲) هجرت در مدینه به دنیا آمد و روز دهم محرم سال ۶۱ هجری به شهادت رسید. آن حضرت در تمام سال‌های کودکیش در کنار جدش رسول خدا (ص) و با آن حضرت مأنوس بود. درباره وی و برادرش روایاتی چون الحَسَنُ و الحُسین سیدا شبابِ أهلِ الجنَّه، مَنْ أحبّنى فلیحبّ هُذَین،(۳) من أحبّ الحَسَن و الحسین فقد أحبّنى، و من أبغضهما فقد أبغضنى،(۴)، …

شبکه اجتهاد: پرداختن به موضوع بنی‌امیه در مطالعات عاشوراپژوهی و تشیع‌پژوهی به دو دلیل ضرورت دارد: ۱- شناخت بهتر آن چه ائمه اطهار علیهم السلام با آن ستیز می‌کردند و در نتیجه کوشش برای دوری جستن از آن امور. این موضوع برای ما پیروان اهل بیت علیهم السلام که دین خود را از ائمه اطهار علیهم السلام می‌گیریم دارای اهمیت بسیار است، زیرا به شناخت بایدها و نبایدهای دینی ما کمک می‌کند و در حقیقت وجه هنجاری شناخت بنی‌امیه به شمار می‌رود. ۲- شناخت واقعیات جامعه‌ای که اهل بیت علیهم السلام در آن می‌زیستند، آگاهی از این که بنی‌امیه که …

شبکه اجتهاد: با وجود اینکه سالانه ده‌ها کتاب درباره واقعه کربلا و قیام حضرت ابا عبدالله (روحی له الفداء) در ایران و جهان تشیع و اسلام منتشر می‌شود اما متأسفانه هنوز پژوهش تاریخی درباره عاشوراء چنانکه باید در همه ابعاد آن گسترش پیدا نکرده است. یکی از این موارد بازسازی مقاتل کهن است، نوشته اخباریان و مؤرخان سده‌های دوم و سوم قمری. تاکنون مقتل ابومخنف به شکل ناقصی بازسازی شده منتهی همین کار را باید درباره سایر مقاتل انجام داد. نویسنده این سطور این توفیق را داشت که تعدادی محدود از مقاتل امام حسین (ع) را از سده‌های دوم و …

شبکه اجتهاد: واقعه عظیم واقعه‌ای ‌است که نمی‌توان آن را ندید یعنی به گونه‌ای ‌است که آن واقعه خود را بر انسان آشکار‌ می‌کند، چندان که انسان ناگزیر از دیدن آن می‌شود و همچنین واقعه‌ای ‌است که نمی‌توان آن را دید یعنی عظمت آن چنان است که فراتر از ادراک و فهم همگان است و هرکس و یا هر گروه و جمع به رغم مواجهه‌ای ‌که با آن دارد آن را بدان گونه که در قامت آن باشد‌ نمی‌شناسد و یا آنکه آن را سخت‌ می‌تواند بشناسد. در منظومه شمسی خورشید واقعیتی بزرگ است چه کسی‌ می‌تواند آن را نبیند …

مدیرگروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی معتقد است که امتزاج دو قرائت سنتی و نواندیشانه نباید به غلبه نگاه احساسی، جبرگرایانه و تراژیک منجر شود. شاید در صورت رعایت این مرز که بنیاد اساسی تحلیل عاشورا بر عقلانیت و علم است، بتوان تلفیقی از این دو قرائت ارائه داد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی شفیعی، مدیرگروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی، در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: می‌توان ادعا کرد که عاشورا مانند بسیاری از وقایع دیگر قرائت‌پذیر است و قرائت‌های متفاوتی را می‌پذیرد. در واقع، وقایع مانند متون می‌توانند قرائت‌های مختلفی را بپذیرند. عاشورا هم که نوعی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اثر جهاد حسین علیه‌السلام در صفحه تاریخ جاویدان ماند و همواره نیرو بخش اصلاح‌طلبان، و مجاهدان راه حقّ و حامیان خیر و عدالت است. قیام آن حضرت، مبارزه با ظلم و ستم و کفر و باطل بود که در آن زمان از گریبان یزید سربرون کرده بود؛ مبارزه با افکار و نقشه‌ها و آراء و مفاسدی بود که از جانب او حیات ملّت اسلام را تهدید می‌کرد. در این مبارزه، شخص یزید و هیکل نازیبا و آبله‌رو و چهره سیاه و بینی قرحه دار او طرف نبوده بلکه کردار و رفتارش طرف مبارزه بود. یزید یعنی تجسّم …

آیت الله مکارم شیرازی در پیامی به مناسبت فرارسیدن تاسوعا و عاشورای حسینی گفتند: دشمن با عوامل نفوذى و برنامه‌سازى خود سعى دارد عظمت آن را مخدوش سازد؛ بنابراین لازم است کاملاً مراقب این جریان بود.

شبکه اجتهاد: این روزها، به‌وفور شاهد تحلیل‌های اجتماعی سیاسی متفاوت از عاشورا هستیم و می‌‌دانیم، سال‌هاست، هر کسی با استناد به جمله‌ای از امام حسین (ع) یا رفتاری از آن حضرت، یک تفسیر سیاسی خاصی ارائه می‌‌کند. این در حالی است که غالب این عبارات یا گزارش‌ها، هنوز از نظر تاریخی، نقادی نشده است؛ اما صرف نظر از آن، هیچ‌گاه رویه فقها این نبوده است که این چنین به گزارش‌های تاریخی برای استفاده در گزاره‌های حقوقی استناد کنند و از آن نتایج فقهی بگیرند. این کارها، از زمانی هم که باب شده، اغلب کار منبری‌ها بوده و الا زیر تیغ …

شبکه اجتهاد: در میان نویسندگان و پژوهشگران حوزوی و دینی، افراد معدودی وجود دارند که بخش عمده‌ای از فعالیت علمی خود را صرف عاشوراپژوهی کرده باشند. حجت‌الاسلام والمسلمین محمد صحتی سردرودی از جمله افرادی است که بیش از ۲۰ سال از فعالیت علمی خود را متمرکز بر این موضوع کرده است. ده‌ها کتاب و مقاله وی گویای این امر است. مباحثات با وی درباره تفاوت خرافه و بدعت با سنت در عزاداری حسینی گفت‌وگو کرده است. محور سؤالاتم سنت، بدعت و خرافه است؛ اگر ممکن تعاریفی از این سه مفهوم ارائه بفرمایید. صحتی سردرودی: سنت، بدعت و خرافه تفاوت‌هایی باهم …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد تقی سبحانی استاد حوزه علمیه قم و مدیر بنیاد فرهنگی امامت طی یادداشتی تحلیلی به قیام امام حسین (ع) و ایستادگی قهرمانانه در برابر ستم و سیاهی پرداخته است که در پی می‌آید: ۱- در سده معاصر این پرسش بارها به میان آمده و دیدگاه‌ها‌ی گوناگونی را برانگیخته است. در این خصوص، دیدگاه روشنفکران دینی ایران و روحانیت همسو با آنان، از همه جالب‌تر و عبرت‌انگیزتر است؛ آنان که پیش از انقلاب، در فضای چپ مارکسیستی می‌زیستند، با تفسیر انقلابی‌منش از نهضت حسینی، نه تنها این حرکت را منحصر در یک قیام سیاسی می‌کردند …

شبکه اجتهاد: عاشورا به عنوان یک حادثه در جهان اسلام و در گفتمان شیعی پس از شکل‌گیری و استقرار آن در فرهنگ شیعی با رویکردهای متفاوت و نگرش‌ها‌ی گوناگونی مواجه شد که پاره‌ای از آن‌ها‌ نه تنها سودی به این واقعه نداشته‌اند بلکه زمینه ساز آسیب‌ها‌ی چندی نیز برای این واقعه شده‌اند. عاشورا دو ساحت دارد: ساحت اندیشه و تفکر و ساحت احساس و عاطفه که هر یک همراهانی و ره‌آوردهایی به دنبال داشته است. توجه به این دو ساحت نه تنها ضروری است بلکه آن چه عاشورا را می‌تواند جاودانه کند توزیع دقیق و صحیح سهم هر یک از …

این بحث بی سابقه نیست، اما من به نوبه خود تلاش کردم تا نشان دهم چرا فقها برای قرن‌ها جز در یک بحث کلامی، به عاشورا از زاویه فقه توجهی نکردند و این اواخر چه عواملی سبب شد تا برخی از فقها و نویسندگان، به عاشورا از منظر فقهی بنگرند. شبکه اجتهاد: نخستین پرسش این است که آیا کربلا یک حرکت فقهی است یا فرا فقهی؟ اگر عاشورا موضوعی فقهی باشد، یعنی امکان بررسی رسیدگی فقهی به آن باشد، طبعا قابل تأسی برای شیعیان است و می‌توان از آن به عنوان یک منبع فقهی استفاده کرد؛ اما اگر حادثه ای …

شبکه اجتهاد: هر چند درباره نهضت حسینى و قیام خونین عاشورا، کتاب‌ها‌ى فراوانى در طول تاریخ نوشته شد، ولى عمق این حادثه فراتر از آن است که فکر مى کنیم و بررسى ابعاد این قیام هر زمان درس‌ها‌ى تازه اى به ما مى آموزد لذا جاى بحث و بررسى و تحلیل پیرامون این انقلاب بزرگ حسینى باقى است و مى توان با نگاهى تازه، از آن درس‌ها‌ى تازه اى گرفت.[۱] حادثه کربلا در طول تاریخ به یک الگو و سرمشق بزرگ تبدیل شده است و[۲] امام حسین علیه السلام شیوه مبارزه را براى آزادگان جهان به ویژه مسلمانان مبارز نشان …

آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی از مراجع معظم تقلید کربلا با صدور پیامی به مناسبت ماه محرم توصیه‌های مهمی را به عزاداران حسینی بیان کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید محمد تقی مدرسی از مراجع معظم تقلید کربلای معلا به مناسبت ماه محرم حسینی پیامی مشروح با عنوان «با الهام گرفتن از نهضت حسینی، چگونه امت اسلامی را در مسیر تحول و پیشرفت قرار دهیم؟» صادر کرد. ایشان در این پیام در آستانه یادمان آن حماسه جاوید، مردم را هرچه آشکارتر به الهام گرفتن هرچه بیشتر از عبرت‌های عاشورا و بهره گرفتن هرچه عمیق تر از روح حماسه کربلا و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اربعین، نه یک روز در شمار دیگر روز‌ها که یک روز ویژه و سترگ با ظرفیت‌های عظیم در ساحت‌های‌ مختلف است که علیرغم حرکت بزرگ و بشکوه سال‌های اخیر، هنوز ظرفیت‌های مستور آن برایمان نمایان نشده است از جمله ظرفیت‌های کار نشده این قلمرو، اربعین و فقه سیاسی است؛

اختصاصی شبکه اجتهاد: میان حج و حجت خدا، پیوندی نا گسستنی است چنانکه پیش از این، عاشورا را میان دو حج دیدیم و گفتیم، ماناترین قیام و اثر بخش ترین حماسه بشری میان دو حج اتفاق می‌افتد؛ حجی ناتمام در ذی حجه سال ۶۰ هجری قمری، که امام حسین(ع) از عرفات به کربلا پل زد و مناسک منا را در کربلا به جا آورد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: عاشورا را از هزار زاویه باید خواند و هزار درس باید گرفت. این شکرانه نهضتی است که حضرت سیدالشهدا (ع) برای نجات بشریت، طراحی کرد. هر خوانش نیز متناسب با خواننده و خواهنده، سویه‌ای از ماجرا را باز خواهد گشود و در این گفت و گوی، کوشش شده است تا عاشورا را در ساحت فقه ببینیم و پرسش‌های گفته شده و حتی در تقدیر را هم، پاسخی فقهی بیابیم.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در این نوشته، محور بحث و گفت‌وگوی علمی با این شخصیت، کتاب قیام جاودانه است.[۱] کتاب حکومت دینی یا عاشورا مظلومیت مضاعف، مورد استناد این نوشته قرار نگرفته است. اجمالا بگویم که در آن دو اثر دیگر، سخنان تندتر و گزنده‌تر از آنچه در این اثر مورد بحث آمده، زیاد دیده می‌شود.