شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختتامیه مدرسه سوم «مشق اجتهاد» (طرح ملی روشمندسازی علوم اسلامی) با حضور حجج‌اسلام سید منذر حکیم، خالد غفوری و مجتبی الهی خراسانی در مدرسه عالی فقهی دارالهدی قم برگزار شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست تخصصی، هریک از اساتید یکی از چالش‌های فقه در دنیای معاصر را مطرح کردند و پس از آن، به پرسش‌های پژوهشگران پاسخ گفتند.
حکم عدم وجوب وفای به وعد، موجب عقب ماندگی جوامع شده است
حجت‌الاسلام والمسلمین سید منذر حکیم از چالش‌های استحباب وفای به عهد و عدم وجوب آن سخن گفت و ضمن بیان خاطره‌ای از عدم وفای به عهد و تأثیر فراوان آن در زندگی افراد، اظهار کرد: فقها رأی به استحباب وفای به عهد داده‌اند؛ لکن باید دید آیات و روایاتِ موجود در این زمینه مانند «اوفوا بالعهود» گویای استحباب است یا وجوب؟ همچنین در مقایسه عدم وفای به عهد و ضرر رساندن به دیگران، کدام‌یک را باید مقدم دانست؟
وی ضمن اشاره به رابطه شدید زندگی روزمره آدمیان با عدم وفای به عهد، خاطرنشان کرد: از مهم‌ترین عوامل عقب‌ماندگی ما نسبت به جامعه جهانی همین رفتار اجتماعیِ عدم وفای به عهد است.
نگاه قرآنی به فقه، نتایج آن را تغییر می‌دهد
حجت‌الاسلام والمسلمین خالد غفوری با اشاره به نگاه حداکثری به فقه و لزوم فعالیت بسیار بیشتر برای جبران خلأهای فقه در دایره زندگی بشر، عنوان داشت: نمونه‌هایی مانند حد دایره حقوق شوهر و چگونگی حجاب در صدر اسلام، از نگاه صرفاً روایی همین‌گونه است که امروزه می‌بینیم؛ لکن اگر به قرآن نظر بافکنیم، امکان تغییر نتیجه‌ها وجود دارد.
وی در ادامه ضمن بیان حکم توریه توسط فقها، بیان داشت: با توجه به جواز این حکم اگر این امر رواج یابد، چه بی‌اعتمادی فراوانی در جامعه رواج می‌یابد که می‌باید گفت سنگ روی سنگ بند نمی‌شود؛ لذا ابزار موجود در فقه نیاز به بازنگری دارد و به نظر می‌رسد منابع مستندات فقه موجود، پاسخگوی زمانه نیست.
سردبیر مجله فقه اهل بیت عربی، با تبیین عدم نظر فقه جواهری به قرآن، خاطرنشان کرد: قرآن نسبت به نماز جمعه و حکم آن در همه عصرها و برخی فروع فقهی مانند حسادت، سوءظن و … ورود داشته است، لکن فقها بدان نظری ندارند.
به موسیقی باید به عنوان یک صنعت نگاه شود
حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، ضمن بیان چالش مواجهه با مسائل مستحدث فقهی، عنوان کرد: اولین نکته‌ای که باید بدان اهمیت داد چندوجهی بودن برخی مسائل است؛ مانند موسیقی و غنا که علاوه بر حرمت نواخت با آلات، حرمت شنیدن و ترویج آن نیز محل بحث است؛ علاوه بر آن حکم ضبط و پخش آن می‌باید بررسی شود. موسیقی را باید به‌عنوان یک صنعت که مجموعه‌ای از مؤلفه‌ها را در خود جای‌داده، موردبررسی قرارداد.
وی ضمن اشاره به علم و اطلاع از ویژگی موضوعات جدید، اطلاع از بازی‌های رایانه‌ای را به‌عنوان نمونه مطرح کرد و افزود: تا زمانی که با بازی‌های رایانه‌ای آشنایی نداشته باشیم، نمی‌توانیم در مورد حکم فقهی آن‌ها اظهارنظر کنیم.
استاد درس خارج حوزه علمیه مشهد با توجه به‌دشواری‌های عدیده موضوعات جدید یادآور شد: یکی از مشکلات بررسی فقهی موضوعات جدید، عدم وجود کتاب لازم در این زمینه است؛ به عنوان نمونه، کتاب فناوری و کتاب الفن نداریم و در مورد موسیقی و هنر و نقاشی نیز کتابی در دست نیست.
وی مشکل دیگر را عدم تراکم مباحث فقهی مطرح کرده و خاطرنشان کرد: به‌عنوان نمونه مسائل کودک و فقه که مسائل بسیار مهمی است، در یک باب خاص جمع‌آوری نشده است.
رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مشکل دیگر را عدم وجود توسعه منصوص در مستحدثات دانسته و بیان داشت: ازآن‌جهت که امکان استناد به عمومات لفظی به دلیل عدم طرح مستحدثات درگذشته، وجود ندارد، کار پژوهشی دشوار می‌شود. علاوه بر آن نمی‌توان از نصوص، قید زمان را استفاده کرد؛ چون ممکن است مقید به زمان خاصی باشد.
گفتنی است، بعد از سخنان اساتید پژوهشگران نسبت به مسائل مطرح در نشست، سؤال‌های خود را مطرح کردند و در انتهای این نشست پژوهشگران به همراه اساتید و مسئولان مدرسه عکس یادگاری گرفتند.
