اندیشه اقتصاد مقاومتی نظریه اسلامی درباره اقتصاد مقاوم است

دکتر محمد جواد توکلی با بیان اینکه مدیریت جهادی یکی از مولفه‌های اقتصاد مقاومتی است که از منظومه فکری اقتصاد اسلامی گرفته شده است، گفت: اندیشه اقتصاد مقاومتی نظریه و الگویی اسلامی درباره اقتصاد مقاوم است.

به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی با عنوان «نسبت اقتصاد اسلامی با اقتصاد مقاومتی» با ارائه محمدجواد توکلی عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و ناقدان حجت‌الاسلام سید حسین میرمعزی معاون پژوهشی حوزه علمیه قم و حجت‌الاسلام غلامعلی معصومی نیا استاد دانشگاه خوارزمی پنج شنبه ۶ اردیبهشت ماه در سالن همایشهای ساختمان انجمن‌های علمی حوزه برگزار شد.

در این جلسه دکتر محمد جواد توکلی به بیان دیدگاه خود در رابطه بین اقتصاد اسلامی و مقاومتی پرداخت و حجت‌الاسلام والمسلمین میر معزی معاون پژوهش حوزه‌های علمیه و حجت‌الاسلام والمسلمین معصومی نیا عضو مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه‌های علمیه به نقد و بررسی مقاله ارائه شده پرداختند.

در این نشست دکتر توکلی در تبیین رابطه بین اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی بین اندیشه اقتصاد مقاومتی و پدیده اقتصاد مقاوم تفکیک نمود.

بر اساس دیدگاه وی، اندیشه اقتصاد مقاومتی نظریه و الگویی اسلامی درباره اقتصاد مقاوم است. نظریه اقتصاد مقاومتی به عنوان یک کلان نظریه اقتصاد اسلامی، در کنار دو کلان نظریه رشد و عدالت اقتصادی، به بررسی دیدگاه اسلام در مورد دلایل شکنندگی یک اقتصاد و همچنین الگوی مقاوم سازی اقتصاد‌‌ می‌پردازد.

توکلی تصریح کرد: از این رو اقتصاد مقاومتی داری دو زیر نظریه آسیب پذیری و مقاوم سازی اقتصادی است. این نظریه از این جهت از نظریه‌های بدیل از جمله نظریه تاب آوری اقتصادی متفاوت است که تحلیل اسلام در مورد آسیب پذیری و مقاوم سازی اقتصادی را منعکس‌‌ می‌نماید. به طور نمونه، از نگاه اسلام ربا یکی از عوامل اساسی آسیب پذیری اقتصادی است و به تبع الگوی بانکداری مبتنی بر مشارکت در سود و زیان‌‌ می‌تواند مانع از بروز این آسیب شود. همچنین مدیریت جهادی یکی از مولفه‌های اقتصاد مقاومتی است که از منظومه فکری اقتصاد اسلامی گرفته شده است.

نقد حجت‌الاسلام میرمعزی

مقاله به موضوعی مهم و اساسی پرداخته است. به نظر‌‌ می‌رسد که اقتصاد مقاومتی تنها به شرایط تهدید اختصاص دارد و در این شرایط نظام اقتصادی اسلام آرایش جدیدی‌‌ می‌گیرد که در آن امنیت نسبت به دو هدف رشد و عدالت اولویت پیدا‌‌ می‌کند.

وی افزود: در این شرایط برخی از مباحات ممکن است حرام شوند. البته این نکته جزو نواوری‌های مقاله ارایه شده است که اقتصاد اسلامی باید سه کلان نطریه رشد، عدالت و امنیت اقتصادی در رویکرد اسلامی داشته باشد. به نظرم نظریه پردازان اقتصاد اسلامی باید در این زمینه بیشتر تحقیق کنند.

نقد حجت‌الاسلام معصومی نیا

من هم معتقدم که اقتصاد مقاومتی به شرایط تهدید اختصاص ندارد و این نکته در بیانات مقام معطم رهبری هم آمده است. منتهی در نسبت سنجی اقتصاد مقاومتی و اقتصاد اسلامی مقاله خیلی گذرا از تعاریف اقتصاد اسلامی گذشته است. مناسب بود عناصر کلیدی اندیشه رهبری در مورد اقتصاد مقلومتی استخراج‌‌ می‌شد.

پاسخ دکتر توکلی

در بیانات مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی هم به مفهوم اندیشه‌ای و هم به مفهوم اقتصاد مقاوم آمده است. در ضمن ایشان اقتصاد مقاومتی به عنوان اندیشه را مختص شرایط تهدید‌‌ نمی‌دانند، علاوه بر اینکه من در کتاب خاکریز اقتصادی؛ خوانشی بر اقتصاد مقاومتی بیان کرده ام که یکی از ریشه‌های شکنندگی اقتصادی از نگاه اسلام شکنندگی ناشی از زیاده خواهی انسان است که همیشگی است. این رذیله‌‌ می‌تواند باعث بروز مشکلاتی همچون مصرف گرایی و بی عدالتی شود و اقتصاد را تهدید کند. از این رو آسیب‌های درونی نظام اقتصادی همیشگی است و در رویکرد اسلامی تنها با نهادینه کردن اخلاق و معنویت‌‌ می‌توان این مشکل را برطرف کرد و اقتصاد جامعه اسلامی را مقاوم کرد.

در مورد تعاریف اقتصاد اسلامی نیز باید عنوان کنم که در مقاله تنها به چهار گروه تعاریف اشاره شد که ورود به آن نیازمند مقاله دیگری است. همچنین مولفه‌های اقتصاد مقاومتی به اجمال در ضمن تعاریف مختلف ایشان در مقاله بیان شده است. طلیعه