شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اگر بخواهیم حوزه علمیه انقلابی بماند، در دو زمینه باید کار شود؛ اول این‌که فقه اجتماعی اسلام را تقویت کنیم و طبیعتاً این فعالیت، از یک طرف مبانی علمی و اعتقادی آن، و از سوی دیگر، بصیرت سیاسی در عمل را شامل می‌شود.
به گزارش شبکه اجتهاد، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در سی‌ودومین نشست انجمن فارغ‌التحصیلان این مؤسسه، با اشاره به موضوع نشست با عنوان «راهکاری‌های انقلابی‌ماندن حوزه» اظهار داشت: این موضوع دارای پیش‌فرض‌هایی است، از جمله این‌که انقلابی صورت گرفته که خداپسندانه است و بقای آن اهمیت دارد، و به خاطر همین اهمیت، نهادهای مؤثر در انقلاب، از جمله حوزه علمیه، لازم است که انقلابی بمانند.
آیتالله محمد تقی مصباح یزدی با اشاره به شروع نهضت امام خمینی(ره) از سال ۴۲ اظهار داشت: همان‌گونه که تحقق انقلاب مرهون روحانیت و به خصوص شخص حضرت امام(ره) بود، بقای آن نیز در گرو حضور فعال روحانیت است؛ از همین‌روست که مقام معظم رهبری انقلابی‌نماندن حوزه را سبب تهدید جدی نظام اسلامی می‌دانند؛ چراکه با جدا شدن حوزه از انقلاب، نظام، اسلامیتش را از دست می‌دهد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این‌که تحقق نهضت اسلامی مرهون تغییر نگرشی بود که حضرت امام درباره مسائل دین و اجتماع به وجود آورد، ادامه داد: در گذشته، دین تنها منحصر در امور فردی مانند نماز و روزه و عزاداری بود، و مبارزه با ظلم و کفر و استعمار و نظایر آن، اصلاً امری دینی تلقی نمی‌شد.
وی افزود: حتی باب امر به معروف و نهی از منکر در فقه هم که یک مقوله دینی- اجتماعی است، کمتر مورد توجه علمای حوزه بود؛ حتی اگر هم مورد توجه معدود افرادی از حوزه قرار می‌گرفت، توجیه می‌شد که از جمله شرایط امر به معرف و نهی از منکر، نداشتن خطر جانی، مالی و آبرویی برای آمر به معروف است، و از آن‌جا که مبارزه با ظلم، استعمار و استکبار خطراتی در پی داشت، لذا در عمل، نهایتا دایره امر به معروف و نهی از منکر به عدم رعایت حجاب در زنان و تراشیدن محاسن در آقایان محدود می‌شد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که به ندرت افرادی پیدا می‌شدند که پا را از این فراتر می‌گذاشتند، به حرکت مرحوم آیتالله حاج آقا حسین قمی در دوره رضاخان اشاره کرد، و ادامه داد: بعد از حرکت علما با محوریت حاج آقا حسین قمی و تحصن در حرم حضرت عبدالعظیم(علیه‌السلام)، درس قرآن و تعلیمات دینی دوباره در دروس مدارس گنجانده شد.
آیتالله مصباح یزدی با اشاره به این‌که در دوران محمدرضا نیز مقابله با دین و تمسخر و توهین به افراد متدین ادامه داشت، افزود: امام(ره) حرکتی را شروع کردند، و این امر با سخنرانی‌ها، اعلامیه‌ها و نامه‌نگاری به مقامات مملکتی، سازمان‌های بین‌المللی و علمای دیگر ادامه پیدا کرد، و برخی علما و مراجع نیز با اختلاف مراتب، به حمایت برخاستند تا این‌که نهایتا بعد از ۱۵ سال، این حرکت به ثمر نشست و انقلاب اسلامی پیروز شد و نظام اسلامی در ایران مسقر شد.
وی با اشاره به این‌که نهضت اسلامی توسط یک عالم حوزه که مورد احترام همگان قرار داشت، صورت گرفت، ادامه داد: آن‌چه برای حوزه‌های علمیه جای افتخار است، این است که علما علیرغم همه اختلاف نظرها، وقتی پای دین به میان آمد، به خوبی همراهی کرده و ایستادند. به عنوان نمونه، کسانی که با فلسفه و عرفان میانه خوبی نداشتند، بلکه نماد ضدیت با فلسفه بودند، بدون توجه به این اختلاف سلیقه به کمک نهضت امام(ره) شتافتند، و برخی از آن‌ها در پست‌هایی نیز به خدمت به نظام پرداختند. حتی برخی مراجع در پاسخ به سئوالات مقلدین در زمینه‌های اجتماعی، مرجع پاسخ گویی به سئوال را حضرت امام خمینی(ره) معرفی می‌کردند.
وی با اشاره به تغییر نگرشی که همراه با نهضت اسلامی در جامعه پدید آمد، گفت: امام(ره) نگرش‌ها به دین را که مقوله‌ای فردی تلقی می‌شد، تغییر داد، و نیمی از احکام اسلام (احکام اجتماعی) را که سال‌ها به فراموشی سپرده شده بود، احیا کرد.
آیتالله مصباح یزدی ستون خیمه انقلاب را ولایت‌فقیه دانست و افزود: اگر کمترین لطمه‌ای به ولایت‌فقیه وارد شود، به اصل انقلاب، بلکه به اسلام ضربه‌ای مهلک وارد می‌شود؛ چرا که اگر عمود خیمه‌ای بیفتد، دیگر خیمه‌ای نخواهد ماند.
عضو جامعه مدرسین با بیان این‌که بعد از گذشت بیش از ۵۰ سال از شروع نهضت اسلامی، هنوز نتوانسته ایم ابعاد مختلف ولایت‌فقیه را تبیین کنیم، ادامه داد: لذا اولین وظیفه، شناخت اسلام به عنوان یک کل هماهنگ جامع به همراه احکام اجتماعی آن است، و هر چه معرفت افراد در این زمینه بیشتر شود، آسیب پذیری نظام کمتر می‌شود.
وی با اشاره به این‌که هر چند معرفت لازم است، اما کافی نیست، افزود: چه بسیار کسانی که به مسأله‌ای علم دارند، اما مخالف علم خود عمل می‌کنند؛ لذا علاوه بر علم، انگیزه صحیح هم لازم است؛ از این رو خودسازی تکلیف دوم است.
ایشان با تأکید بر نقش دنیاطلبی در انحرافات عملی، افرود: بر کسی پوشیده نیست که طبق تاریخ، عمر سعد هرگز گمان هم نمی‌کرد که برای مقابله و کشتن سیدالشهدا(علیه‌السلام) اقدام کند، اما وقتی حکومت ری در مقابل کشتن حسین(علیه‌السلام) قرار گرفت، تردید کرد و بعد از تأمل، جنگ با سیدالشهدا(علیه‌السلام) را پذیرفت.
عضو جامعه مدرسین، بصیرت را در کنار علم و خود سازی به عنوان شاخصه سوم یک فرد انقلابی مورد تأکید قرار داد و افزود: چه بسیار افراد متقی و عالمی که به خاطر عدم شناخت از جامعه و بصیرت لازم، می‌توانند به آلت دست دشمنان اسلام تبدیل شوند.
وی ضمن انتقاد از کمبود توجه علمی به مباحث اجتماعی اسلام در حوزه‌ها، اظهار داشت: چگونه است که در باب صلوه و طهارت که کتاب‌های متعددی در مورد آن نوشته شده و اتفاقا دشمنی چندانی نیز نسبت به آن از سوی دشمنان اسلام وجود ندارد، این مقدار اهتمام ورزیده می‌شود، اما نسبت به امر به معروف و نهی از منکر و حکومت اسلامی که اتفاقا مورد تهاجم همه جانبه دشمنان از جمله شیطان بزرگ است، به بهانه این‌که یک کتابی در این زمینه منتشر شده است، کار نمی‌شود؟!
آیتالله مصباح با اشاره به لقب شیطان بزرگ که از سوی حضرت امام(ره) به آمریکا داده شد، اظهار داشت: از عنایات خداوند متعال به امام(ره) بود که چنین تعبیری را در مورد آمریکا به کار ببرد، چرا که امروز هم می‌بینیم، بسیاری از مشکلات عالم زیر سر آمریکاست.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم عوامل نفسانی، از جمله آسایش‌طلبی، را از موانع انقلابی ماندن حوزه دانست و افزود: روح تنبلی و آسایش طلبی سبب می‌شود که فرد دنبال اموری که زحمت و خطر جانی، مالی و آبرویی دارد، نرود؛ زیرا دوست دارد در نهایت احترام بوده، جایگاه دینی خود را هم داشته باشد.
وی افزود: امام حسین(علیه‌السلام) نیز برای امر به معروف و نهی از منکر قیام کرد؛ هرچند می‌دانست به قیمت جانش تمام می‌شود؛ و در این عصر نیز امام(ره) این مسأله را درک کرد و اسلام را احیا کرد.
آیتالله مصباح یزدی در پایان اظهار داشت: اگر بخواهیم حوزه علمیه انقلابی بماند، در دو زمینه باید کار شود؛ اول این‌که فقه اجتماعی اسلام را تقویت کنیم و طبیعتاً این فعالیت، از یک طرف مبانی علمی و اعتقادی آن، و از سوی دیگر، بصیرت سیاسی در عمل را شامل می‌شود؛ و دوم این‌که خود سازی کرده و با هوای نفس، آسایش طلبی و راحت طلبی خود مبارزه کنیم، و خود را آماده هرگونه فداکاری ولو فدا کردن جان و مال و آبرو نماییم.
