شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشأت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند.(معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۰ قمری، در غروب چهارشنبه ۱۵ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۶ مارس ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۰ قمری، در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه) نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۰ قمری، در غروب جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد(شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی(شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است.(زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است.(زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۶:۰۴ UTC چهارشنبه ۶ مارس ۲۰۱۹ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی ۱۶ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۲۰ ساعت برای امکان رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال(برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی) بنا بر مبانی مختلف فقهی چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است نام مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید. در پایان مبناهایی که چند بند دارند، برای راهنمایی بیشتر، ذکر شده که ایران، جزء مناطق کدام بند است.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و تمام آمریکای مرکزی و بیشترِ آمریکای جنوبی[به‌جز نیمۀ جنوبی آرژانتین(شهرهای ماردل‌پلاتا و باییابلانکا و پایین‌تر) و به‌جز نیمۀ جنوبی شیلی(شهر پوئرتومونت و پایین‌تر)] و بیشترِ آمریکای شمالی[به‌جز شمال و شمال‌شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و شمالی‌تر از شهر کبک و دریاچۀ وینیپگ)] و بیشترِ اقیانوس اطلس و مرکز و غرب آفریقا(تقریباً تمام کشورهای آنگولا و کنگو، شمال‌غربی تانزانیا، نیمۀ غربی کشورهای اوگاندا و سودان جنوبی، بخشی از جنوب‌غربی سودان، تقریباً تمام کشورهای چاد و نیجر، و تقریباً نیمۀ جنوبی کشورهای الجزایر و مراکش، و همۀ مناطق غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.) به‌راحتی محقّق می‌شود و در همان محدوده، جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی جنوب اقیانوس آرام و نیمۀ جنوبی کشورهای آرژانتین و شیلی(شهرهای ماردل‌پلاتا و باییابلانکا و پوئرتومونت و پایین‌تر از آنها تا عرض جغرافیایی ۵۰ درجه) و شمال و شمال‌شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و شمالی‌تر از شهر کبک و دریاچۀ وینیپگ) و شمال و جنوبِ اقیانوس اطلس و بقیّۀ آفریقا(افزون بر مناطقی از آفریقا که در بند ۱ نام برده‌شد.) و بخشی از اقیانوس هند و تمام کشورهای مالدیو و سری‌لانکا و جنوب هند(شهرهای بمبئی، پونه، حیدرآباد و مناطق جنوبی‌تر از آنها) و بخشی از خاورمیانه[تمام کشورهای یمن، عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، کویت، عربستان سعودی، اردن، فلسطین، جنوب‌غربی سوریه، جنوب و جنوب‌غربی عراق(شهرهای بصره، ناصریّه، سماوه، ابوصخیر، رطبه، ولید و مناطق جنوبی‌تر از آنها) و نوار باریکی از جنوب ایران(شهرهای جنوبی حاشیۀ خلیج فارس و دریای عمان مانند شهرهای چابهار، کنارک، میناب، بندرعبّاس، حاجی‌آباد، جهرم، فیروزآباد، برازجان، بندر گناوه، بندر دیلم، خرّمشهر، آبادان، و مناطق جنوبی‌تر از آنها)] و بخشی از اروپا(تمام قبرس، اندکی از جنوب‌غربی ترکیه، جنوب کشورهای یونان و ایتالیا، جنوب‌غربی فرانسه و تمام اسپانیا) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، در آن محدوده نیز جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.[چنانچه در مناطق مرزی(جنوب هند، نوار باریک جنوبی ایران، جنوب و جنوب‌غربی کشورهای عراق و سوریه، جنوب کشورهای یونان و ایتالیا و فرانسه) هلال رؤیت نشود، به مناطق بند ۳ ملحق خواهندشد.]
۳- غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲، برای بقیّۀ مناطق زمین(استرالیا و بیشترِ مناطق آسیا و اروپا)، در غروب جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی(و ۳۰ جمادی‌الثانیه ۱۴۴۰ قمری در ایران و عراق و عربستان) برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم عادی دیده خواهدشد و شنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران به‌جز نوار باریک جنوبی آن، جزء مناطق بند ۳ است.)
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و تمام آمریکای مرکزی و بیشترِ آمریکای جنوبی[به‌جز نیمۀ جنوبی آرژانتین(شهرهای ماردل‌پلاتا و باییابلانکا و پایین‌تر) و به‌جز نیمۀ جنوبی شیلی(شهر پوئرتومونت و پایین‌تر)] و بیشترِ آمریکای شمالی[به‌جز شمال و شمال‌شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و شمالی‌تر از شهر کبک و دریاچۀ وینیپگ)] و بیشترِ اقیانوس اطلس و مرکز و غرب آفریقا(تقریباً تمام کشورهای آنگولا و کنگو، شمال‌غربی تانزانیا، نیمۀ غربی کشورهای اوگاندا و سودان جنوبی، بخشی از جنوب‌غربی سودان، تقریباً تمام کشورهای چاد و نیجر، و تقریباً نیمۀ جنوبی کشورهای الجزایر و مراکش، و همۀ مناطق غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.) به‌راحتی محقّق می‌شود و در همان محدوده و تمام قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و بیشترِ آسیا[به‌جز شرق آسیا(یعنی نیمۀ شرقی کشورهای اندونزی و مالزی، سراسر کشورهای فیلیپین و کره شمالی و کره جنوبی و ژاپن، و شرق کشورهای چین و روسیه) و به‌جز قارّۀ اقیانوسیّه(یعنی استرالیا و نیوزیلند و جزایر اطراف)] که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو یعنی جنوب اقیانوس آرام و نیمۀ جنوبی کشورهای آرژانتین و شیلی(شهرهای ماردل‌پلاتا و باییابلانکا و پوئرتومونت و پایین‌تر از آنها تا عرض جغرافیایی ۵۰ درجه) و شمال و شمال‌شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و شمالی‌تر از شهر کبک و دریاچۀ وینیپگ) و شمال و جنوبِ اقیانوس اطلس و بقیّۀ آفریقا(افزون بر مناطقی از آفریقا که در بند ۱ نام برده‌شد.) و بخشی از اقیانوس هند و تمام کشورهای مالدیو و سری‌لانکا و جنوب هند(شهرهای بمبئی، پونه، حیدرآباد و مناطق جنوبی‌تر از آنها) و بخشی از خاورمیانه[تمام کشورهای یمن، عمان، امارات متّحدۀ عربی، قطر، بحرین، کویت، عربستان سعودی، اردن، فلسطین، جنوب‌غربی سوریه، جنوب و جنوب‌غربی عراق(شهرهای بصره، ناصریّه، سماوه، ابوصخیر، رطبه، ولید و مناطق جنوبی‌تر از آنها) و نوار باریکی از جنوب ایران(شهرهای جنوبی حاشیۀ خلیج فارس و دریای عمان مانند شهرهای چابهار، کنارک، میناب، بندرعبّاس، حاجی‌آباد، جهرم، فیروزآباد، برازجان، بندر گناوه، بندر دیلم، خرّمشهر، آبادان، و مناطق جنوبی‌تر از آنها)] و بخشی از اروپا(تمام قبرس، اندکی از جنوب‌غربی ترکیه، جنوب کشورهای یونان و ایتالیا، جنوب‌غربی فرانسه و تمام اسپانیا) ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، در آن محدوده و تمام قارّه‌های آمریکا و آفریقا و اروپا و آسیا و اقیانوسیّه(به‌جز نیوزیلند و جزایر نزدیک آن) که در بیشترِ شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۳- برای سایر مناطق زمین(غیر از مناطق بندهای ۱ و ۲)، شنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و تمام آمریکای مرکزی و بیشترِ آمریکای جنوبی[به‌جز نیمۀ جنوبی آرژانتین(شهرهای ماردل‌پلاتا و باییابلانکا و پایین‌تر) و به‌جز نیمۀ جنوبی شیلی(شهر پوئرتومونت و پایین‌تر)] و بیشترِ آمریکای شمالی[به‌جز شمال و شمال‌شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و شمالی‌تر از شهر کبک و دریاچۀ وینیپگ)] و بیشترِ اقیانوس اطلس و مرکز و غرب آفریقا(تقریباً تمام کشورهای آنگولا و کنگو، شمال‌غربی تانزانیا، نیمۀ غربی کشورهای اوگاندا و سودان جنوبی، بخشی از جنوب‌غربی سودان، تقریباً تمام کشورهای چاد و نیجر، و تقریباً نیمۀ جنوبی کشورهای الجزایر و مراکش، و همۀ مناطق غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای همۀ نقاط زمین، چون در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو یعنی اقیانوس آرام و تمام آمریکای مرکزی و بیشترِ آمریکای جنوبی[به‌جز نیمۀ جنوبی آرژانتین(شهرهای ماردل‌پلاتا و باییابلانکا و پایین‌تر) و به‌جز نیمۀ جنوبی شیلی(شهر پوئرتومونت و پایین‌تر)] و بیشترِ آمریکای شمالی[به‌جز شمال و شمال‌شرق کانادا(یعنی شبه‌جزیرۀ لابرادور و شمالی‌تر از شهر کبک و دریاچۀ وینیپگ)] و بیشترِ اقیانوس اطلس و مرکز و غرب آفریقا(تقریباً تمام کشورهای آنگولا و کنگو، شمال‌غربی تانزانیا، نیمۀ غربی کشورهای اوگاندا و سودان جنوبی، بخشی از جنوب‌غربی سودان، تقریباً تمام کشورهای چاد و نیجر، و تقریباً نیمۀ جنوبی کشورهای الجزایر و مراکش، و همۀ مناطق غربی‌تر از مناطقی که نام برده‌شد.) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای همۀ نقاط زمین، جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی(و ۲۹ جمادی‌الثانیه ۱۴۴۰ قمری در ایران و عراق و عربستان) برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس و سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و بیشترِ اروپا[به‌جز کشورهای بلاروس، لیتوانی، لتونی، استونی، شمال‌شرقی لهستان، دانمارک و مناطق بالاتر] و بیشترِ آسیا[به‌جز کشورهای ژاپن، کره شمالی، کره جنوبی و مغولستان، شرق و شمال چین(شهرهای نانچانگ، ووهانگ، شیان، لانژو، و مناطق شرقی‌تر و شمالی‌تر از آنها)، و به‌جز تقریباً تمام کشورهای قرقیزستان و قزّاقستان و روسیه] و بخشی از قارّۀ اقیانوسیّه[پاپوآ گینۀ نو، غرب و شمال استرالیا] ممکن است که چنانچه هلال رؤیت شود، تنها در همان محدوده‌ها جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
۲- غیر از مناطق بند ۱، در بقیّۀ مناطق زمین(بقیّۀ قارّه‌های اقیانوسیّه و آسیا و اروپا)، در غروب جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، هلال با چشم مسلّح و غیر مسلّح دیده خواهدشد و شنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۹ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
(کشور ایران، جزء مناطق بند ۱ است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ شمسی(و ۲۹ جمادی‌الثانیه ۱۴۴۰ قمری در ایران و عراق و عربستان) برابر با ۷ مارس ۲۰۱۹ میلادی، در اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس و سراسر قارّه‌های آمریکا و آفریقا و بیشترِ اروپا[به‌جز کشورهای بلاروس، لیتوانی، لتونی، استونی، شمال‌شرقی لهستان، دانمارک و مناطق بالاتر] و بیشترِ آسیا[به‌جز کشورهای ژاپن، کره شمالی، کره جنوبی و مغولستان، شرق و شمال چین(شهرهای نانچانگ، ووهانگ، شیان، لانژو، و مناطق شرقی‌تر و شمالی‌تر از آنها)، و به‌جز تقریباً تمام کشورهای قرقیزستان و قزّاقستان و روسیه] و بخشی از قارّۀ اقیانوسیّه[پاپوآ گینۀ نو، غرب و شمال استرالیا] ممکن است و از آنجا که در مناطق غیر مرزی قطعاً هلال با چشم مسلّح رؤیت خواهدشد، برای همۀ نقاط زمین، چون در بخشی از شب با محدودۀ رؤیت هلال مشترک‌اند، جمعه ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ شمسی برابر با ۸ مارس ۲۰۱۹ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۰ قمری خواهدبود.
یادآور می‌شود که ماه رجب، جزء ماه‌های حرام است و طبق «مادّهٔ ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی» تغلیظ و افزایش دیه در ماه‌های حرام انجام می‌شود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
