شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
این کتاب از سه فصل سنتهای اخلاقی و معنوی، رفتاری و گفتاری، عملی و معرفتی تشکیل شده است که شاکله اصلی سنتهای کارآمد را تشکیل می‌دهد. نکته قابل توجه اینکه حوزه علمیه در تعریف دقیق خود به معنای حوزه سنتی بسیار متجدد و دارای روش‌های جدیدی است.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیین رونمایی و بررسی کتاب «سنتهای کارآمد حوزه علمیه و سبک زندگی طلبگی» با حضور نویسنده اثر و جمعی از اساتید، فضلا و پژوهشگران حوزه علمیه در کتابخانه مرکزی امام خمینی (ره) مشهد برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حسن ربانی بیرجندی از اساتید دروس خارج حوزه علمیه خراسان در خصوص پرداختن به سنتها و احیاء آن، ورود سنتها به عرصه پژوهش، تبیین باورها، رفتارها، و بایدها و نباید‌های حوزه، تبیین سبک و سیره زندگی علمای سلف به ایراد سخن پرداخت و ضمن توضیح کلمه «سنت» که به ماندگاری یک رفتار به عنوان سنت شناخته شده است با اشاره به سخنی از مرحوم آیت‌الله حمامی از علمای نجف که فرمود: «الکتابت هبه من الله»، اظهار داشت: سنتهای الهی بعضا مربوط به خلقت الهی است و بعضی به جامعه ارتباط دارد و جمعی به گروه خاص اختصاص دارد. کتاب سنتهای کارآمد حوزه علمیه و سبک زندگی طلبگی از دسته سوم سنتها است، یعنی سنتهای گروه خاصی را بیان می‌کند.
عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی گفت: افعال و حرکات مثبتی که در حوزه‌های علمیه توسط بزرگان و مربیان این نهاد تداوم پیدا می‌کرده است کم کم تبدیل به سنتهای آموزشی، پژوهشی، رفتاری، گفتاری و طریقه لباس پوشیدن شده است.
ربانی بیرجندی در ادامه اظهار داشت: یکی از سنتهای حوزه منبر است که منبری‌های معروف و متبحر قدیمی ابتدا در اول منبر خطبه و اشعار می‌خواندند و بعد به تناسب حدیث و روایات و تاریخ نقل می‌کردند و انتهای منبر هم که سیره همه علما بود مصیبت می‌خواندند.
این استاد دروس خارج حوزه بیان کرد: در حوزه‌های علمیه سنتهای عدیده‌ای از قبیل سنتهای آموزشی، پژوهشی و سبک زندگی رایج بوده است که بعضا رو بفراموشی گذاشته و در طول زمان از آنها غفلت شده است و احیاء آنها برای تربیت نسل آینده حوزه‌ها یک ضرورت است.
وی با اشاره به جایگاه این کتاب در کتابخانه‌ها افزود: این اثر با همین عنوان در موضوعات و ردیف سبک زندگی و روش و اخلاق و در تاریخ علم و عالم طلبگی قرار می‌گیرد. البته در گذشته هم بعضی از کتب علما و تراجم در این خصوص نگاشته شده است من جمله کتاب «روضات الجنات» مرحوم سید محمدباقر خوانساری که به سبک زندگی، درسی، استاد شاگردی می‌پردازد و همچنین کتاب «سیاحت شرق» مرحوم آقا نجفی قوچانی که ریز مسائل سبک زندگی طلبگی را بیان می‌کند.
استاد ربانی بیرجندی کتاب‌شناسی را به سه دسته کتاب‌شناسی کتابخانه‌ای و کتاب‌شناسی توصیفی و کتاب‌شناسی تفصیلی تقسیم و اظهار داشت: در زندگی علمای سلف و حوزه‌های علمیه سنتهای بسیار مهم وتاثیر گذاری از قبیل سنتهای درسی، پژوهشی، لباس، بیان و نطق و منبر، تعامل با مردم، عدم وابستگی به دولت‌ها، تاسیس کتابخانه‌ها وجود دارد که باید آنها را نصب العین قرار داد.
وی در پایان اظهار داشت، کتاب سنتهای کارآمد و سبک زندگی طلبگی در حقیقت اندرون ذی طلبگی را واکاوی و به رشته تحریر در آورده و در نهایت همه چیز در پختگی تجارب است. یعنی همان سنتهای طلبگی که بازخورد پختگی‌های درحوزه است.
حجت‌الاسلام سیدمسعود مرتضوی نویسنده کتاب «سنتهای کارآمد و سبک زندگی طلبگی» در این نشست گفت: حوزه‌های علمیه در طول سالیان و قرن‌ها دارای هویت و تعریف خاصی از خود بوده و تاریخ پر افتخار ۱۰۰۰ ساله این نهاد منصوب به ائمه اطهار علیهم‌السلام، خود گواه بر هویت انحصاری آن است.
وی با بیان این سئوال که آیا هویت حوزه‌های علمیه به ساختمان و مراکز و یا موسسات است «گرچه این تشکیلات تسهیل کننده امور طلاب است»؟ یا باید در این خصوص هویت دیگری را جستجو کرد؟ اظهار داشت: هدف از نگارش این کتاب معرفی هویت حوزه علمیه بوده است. مرحوم شیخ طوسی با هجرت به نجف اشرف حوزه علمیه هزار ساله نجف را تأسیس می‌کند و میرزای شیرازی با حضور در سامرا حوزه علمیه و مکتب سامرا را تشکیل می‌دهد، و سید مرتضی در شهرهای مختلف حوزه‌هایی را ایجاد می‌کند، مطالعه و تحلیل در اینگونه رفتارها نشان دهنده هویت در حوزه علمیه است.
مرتضوی اظهار کرد: در این کتاب هویت اصلی حوزه را در مجموعه‌ای از باورها، رفتارها و سنتها تعریف کردیم که اگر آن را از حوزه بگیریم تسمیه حوزه علمیه با خطا مواجه شده و شناخت آن مشکل می‌شود. به تعبیر مقام معظم رهبری که می‌فرمایند «حوزه علمیه خود دارای سنت‌هایی است که اگر رها شود و به سمت دانشگاه پیش برود یک عقب‌گرد محسوب می‌شود».
نویسنده کتاب «سنتهای کارآمد و سبک زندگی طلبگی» با بیان اینکه ابتکار خلق این اثر در حوزه علمیه خراسان رضوی شکل گرفت، گفت: در واقع این کتاب حاصل نشستها، همایشها، سفرها و مصاحبه با اساتیدی است که در طول سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ شکل گرفته و از دادهها ایده گرفته و در نهایت تبدیل به سیره و جملاتی از بزرگان شده است.
وی تصریح کرد: بارها تاکید شده است که حوزه علمیه خراسان در فعالیت‌های خود می‌بایست به سوی تمرکز بر روی ایجاد خروجی محور حرکت کند؛ لذا هدف از نگارش این کتاب تحقق این مهم بوده است. این کتاب علاوه بر توسعه کمی دارای خروجی کیفی نیز است. و این کتاب حاصل گفتمان سازی سه ساله بوده است
مرتضوی با اشاره به اینکه این کتاب دارای جلدهای دیگری است که در آینده‌ای نزدیک به چاپ خواهد رسید، گفت: این کتاب از سه فصل سنتهای اخلاقی و معنوی، رفتاری و گفتاری، عملی و معرفتی تشکیل شده است که شاکله اصلی سنتهای کارآمد را تشکیل می‌دهد. نکته قابل توجه اینکه حوزه علمیه در تعریف دقیق خود به معنای حوزه سنتی بسیار متجدد و دارای روش‌های جدیدی است.
وی تاکید کرد: بازشناسی انجام شده در این کتاب برای این است که به طلبه نشان دهیم این سنتها متعلق به اهل بیت(ع) بوده است. تلاش ما بر این بوده تا به واسطه این کتاب یک هویت آفرینی انجام شده و طلبه به عنوان خود در حوزه علمیه افتخار کند.
لازم بذکر است کتاب «سنتهای کارآمد و سبک زندگی طلبگی» اثر حجت‌الاسلام سیدمسعود مرتضوی در ۲۴۰ صفحه توسط انتشارات حوزه علمیه خراسان در سال ۱۴۰۲ به چاپ رسیده است.
