شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی

انتشارات مؤسسه دائرالمعارف فقه اسلامی، کتاب شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، که به بررسی قوانین و مجازات‌ها اسلامی پرداخته را به چاپ رسانده است.

به گزارش شبکه اجتهاد، مهمترین هدف قوانین بشری ایجاد فضای امنیت و آرامش برای شهروندان است. انسان امروزی به خوبی می‌داند مهمترین موهبتی که در پرتو رعایت قانون نصیب انسان می‌شود امنیت، رفاه و آسایش، احقاق حقوق و عدالت و جلوگیری از ظلم است. امروزه در جوامع موضوع امنیت را نوعی نعمت اجتماعی می‌پندارند. به گونه‌‌ای که امنیت نعمتی است که تمام حکومتها برای تحقق آن تلاش می‌کنند. امروزه جوامعی پیشرفته محسوب می‌شوند که بتوانند فضای امن تری را برای شهروندان خود فراهم کنند. یک شهروند حتی اگر بخواهد مؤمن و مسلمان خوبی باشد باید در زندگی اجتماعی خود احساس امنیت کند. در اقتصاد و معیشت ایمن باشد. نگران و مضطرب نباشند. ظلم و اجحاف از جامعه دور و عدل و احسان در آن جامعه جایگزین شود. امام در پیام هشت ماده‏‌‌ای می‌فرماید:

«باید ملت از این پس که حال استقرار و سازندگی است احساس آرامش و امنیت نمایند و آسوده خاطر و مطمئن از همه جهات به کارهای خویش ادامه دهند، و اسلام بزرگ و دولت اسلامی را پشتیبان خود بدانند، و قوه قضاییه را در دادخواهی‌ها و اجرای عدل و حدود اسلامی در خدمت خود ببینند، و قوای نظامی و انتظامی و سپاه پاسداران و کمیته‏‌ها را موجب آسایش و امنیت خود و کشور خود بدانند. و این امور بر عهده همگان‏ است‏.» (صحیفه امام؛ ج ۱۷، ص ۱۴۱)

انتشارات مؤسسه دائرالمعارف فقه اسلامی، کتاب شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ سقوط مجازات مواد: (۹۶ – ۱۲۱) را که نوشته حجت الله فتحی است به چاپ رسانده است.

ساختار کتاب

کتاب شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، در هفت مبحث تدوین یافته است.

مبحث اول: عنوان مبحث اول این کتاب عفو است. برخی عناوین این مبحث عبارت است از: عفو و تخفیف مجازات محکومان، پیشینه قانون گذاری، تبیین مفاد ماده، انواع عفو، عفو عمومی، عفو خصوصی، تخفیف مجازات، عدم شمول عفو خصوصی نسبت به متهمان و محکومان غیرقطعی، حدود، تعذیر.

مبحث دوم: نسخ قانون، عنوان این مبحث دیگری از این کتاب است. برخی عناوین دیگر این مبحث: پیشینه قانون، تبیین مفاد ماده، تعریف نسخ، انواع نسخ، گستره نسخ، آثار نسخ.

مبحث سوم: عنوان این مبحث گذشت شاکی است. عناوین دیگر این مبحث: جرایم قابل گذشت، پیشینه قانون گذاری، تبیین مفاد ماده، انواع جرائم در حقوق کیفری ایران به اعتبار نوع مجازات، ضابطه شناسایی جرائم قابل گذشت، انواع گذشت، گذشت منجز، گذشت مشروط، گذشت معلق، گذشت صریح، گذشت ضمنی، گذشت با شرط ضمنی.

مبحث چهارم: مرور زمان، عنوان مبحث چهارم این کتاب است که توسط نویسنده مشخص شده است. برخی عناوین دیگر این مبحث عبارت است از: مرور زمان، پیشینه قانون گذاری، تبیین مفاد ماده، مبانی حقوقی مرور زمان، ادله موافقان، ادله مخالفان، مبانی فقهی مرور زمان، انواع مرور زمان، مرور زمان شکایت، مرور زمان تعقیب.

مبحث پنجم: در مبحث پنجم این کتاب با عنوان توبه مجرم، مشخص شده است. برخی عناوین دیگر این مبحث: توبه در جرائم موجب حد، پیشینه قانون گذاری، تعریف توبه، رابطه توبه و ندامت، پیام‌های ماده، قلمرو تأثیر توبه در حدود.

مبحث ششم: اعمال قاعده درء، عنوان مبحث دیگری از این کتاب است. برخی عناوین دیگر این کتاب عبارت است از: پیشینه قانون گذاری، جایگاه ماده و قاعده درء، قلمرو ماده، مفهوم شناسی شبهه و انواع آن، مفاد و قلمرو قاعده درء، مستندات قاعده درء.

مبحث هفتم: آخرین مبحث این کتاب با عنوان سایر عوامل سقوط مجازات در فقه امامیه و قوانین که مفصل ترین مبحث این کتاب است و در پانزده گفتار مشخص شده است. برخی عناوین گفتارهای این مبحث عبارت است از: قاعده جبّ، مسلمان شدن کافر بعد از قتل عمدی غیر مسلمان، انکار بعد از اقرار، برگرداندن مال مسروقه به مالک قبل از اثبات سرقت، مالکیت سارق بر مال مسروقه قبل از اثبات سرقت، مرگ متهم یا محکوم علیه، لعان،.

ویژگی‌های اثر

۱- پرداختن به مجازات‌های اسلامی مصوب شده

۲- تدوین شدن این کتاب تحت اشراف حضرت آیت الله سید محمود‌هاشمی شاهرودی(ره)

۳- اشراف داشتن نویسندگان و تدوین کنندگان بخش‌های حدود، قصاص و دیات قانون مجازات اسلامی بر این اثر

۴- دقت در استفاده از الفاظ و کلمات در بررسی قوانین

۵- استقبال فضلا طلاب و حقوقدانان از این کتاب

۶- استفاده مطالب مورد نیاز قضات و وکلا

۷- پژوهش‌های گسترده نویسنده در متون فقهی

۸- استفاده از منابع اصیل فقه امامیه

برشی از کتاب

در صفحه ۱۲۸ این کتاب در مورد شراط گذشت این مطالب نگاشته شده است: اعلام گذشت و استرداد شکایت، یکی از مصادیق استیفای حق است و کسی می‌تواند از این حق استفاده کند که اهلیت آن را داشته باشد؛ بنابراین علاوه بر شرایط عمومی که در گذشت مطرح است مانند بلوغ و عقل و اختیار و اهلیت تصرف گذشت کننده، یکی از شرایط گذشت آن است که گذشت، منجر باشد. قانون گذار در صادر ماده منجز بودن گذشت را شرط کرد، ولی بلافاصله در ادامه ماده بیان داشته است که به گذشت مشروط و معلق نیز در صورتی که آن شرط یا معلق علیه تحقق یافته باشد، ترتیب اثر داده می‌شود. به این معنا که اگر مثلا اولیای دم به مجنی علیه بگویند.

در صورتی که دو برابر مبلغ دیه را به ما بپردازید، از قصاص نفس گذشت می‌کنیم، به عبارتی گذشت از قصاص را مشروط به پرداخت دو برابر مبلغ دیه کنند، اگر جانی یا کسانی از طرف وی این مبلغ را پرداخت کنند حق قصاص ساقط می‌شود و در صورت تحقق این شرط و استنکاف ولی دم از دریافت وجه، جانی می‌تواند مبلغ مورد توافق را به حساب دادگستری واریز کند و ولی دم نمی‌تواند از گذشت خود عدول کند. با تحقق شرط، گذشت مشروط تبدیل به گذشت قطعی و منجر می‌شود و عدول از آن مسموع نخواهد بود.

گذشت مشروط یا معلق همانند گذشت منجر در صورت تحقق شرط، در همه جرائم قابل گذشت در ابواب مختلف قانون مجازات اسلامی اعم از حدود، قصاص، دیات و تعزیرات کاربرد دارد و اختصاص به باب خاصی ندارد.

بنابر گزارش رسا؛ انتشارات موسسه دائرالمعارف فقه اسلامی کتاب «شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ سقوط مجازات مواد: (۹۶ – ۱۲۱)» را در قطع وزیری و ۵۶۴ صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات موسسه دائرالمعارف فقه اسلامی به آدرس: قم، خیابان معلم، میدان روح الله، نبش کوچه ۱۳، جنب بیت حضرت امام خمینی(ره)، تلفن: ۰۲۵۳۷۷۴۵۶۰۸ مراجعه کنند.