موسوعه اعتکاف نگاهی جامع و فراگیر به سنت اعتکاف دارد

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین پورامینی می‌گوید: موسوعه اعتکاف نگاهی جامع و فراگیر به سنت اعتکاف دارد. در مجلد سوم و چهارم مباحث فقهی و ذکر آراء و فتاوای فقیهان مذاهب اسلامی پیرامون موضوعات اعتکاف به گونه مقارنه‌ای آمده است.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین پورامینی همزمان با گرفتن دیپلم دروس حوزوی را در حوزه علمیه قم آغاز کرد و پس از تکمیل دوره سطح دروس خارج از محضر فقهای بزرگ مانند وحید خراسانی، شیخ جواد تبریزی، سید ابوالقاسم موسوی کوکبی، شیخ محمد فاضل لنکرانی، شیخ محمد تقی بهجت، سید محمد صادق روحانی و بهره برده است. وی علاوه بر نگارش ده‌ها کتاب و مقاله پیرامون مسائل مختلف تاریخی فقهی روایی اجتماعی به تدریس مباحث مختلف فقهی تاریخی تفسیری و رجالی نیز پرداخته است. به تازگی جلد سوم و چهارم «موسوعه الاعتکاف» از سوی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) قم چاپ و منتشر شده است. پیش‌تر دو جلد از این مجموعه که دربردارنده بحث‌های قرآنی و روایی بود منتشر شده بود، به‌دنبال آن نوبت طرح بحث‌های فقهی بود که مؤلف در دوجلد اخیر برخی از بحث‌های فقهی اعتکاف را بر اساس بیان آراء فقهی هشت مذهب اسلامی: شیعه اثنی عشری، زیدی، حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی، ظاهری واباضی تنظیم و به تفصیل مطرح کرده است. «ایبنا» با وی درباره این دو مجلد گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید:

در ابتدا توضیح دهید که «موسوعه اعتکاف» دربرگیرنده چه نکاتی است؟

پورامینی: موسوعه اعتکاف نگاهی جامع و فراگیر در رابطه با سنت اعتکاف دارد که پس از چندین سال پژوهش، گردآوری و سامان یافته است. در این مجموعه کتاب علاوه بر نقل فتوا، بحث‌های استدلالی فراوانی به‌چشم می‌‌خورد.

پیش‌تر نیز دو جلد از موسوعه اعتکاف را به چاپ رساندید. از جلد یک و دوم این مجموعه بگویید؟

پورامینی: حدود ۲۵۰ صفحه از جلد نخست این مجموعه اختصاص به مباحث قرآنی پیرامون اعتکاف دارد که بر محور سخنان هفتاد نفر از مفسران قرآنی اعم از شیعه و سنی تنظیم شده است، و در لابه‌لای آن نقطه نظرات توضیحی و یا نقدی آن را مطرح شده است. فصل دوم کتاب مجموعه روایات اعتکاف را تشکیل می‌دهد که با نگاهی فراگیر مجموعه روایی شیعه و سنی را در رابطه با موضوع گرد آوردی شده است، این فصل نیمه دوم جلد اول و تمام جلد دوم را مجموعا در ۷۵۶ صفحه تشکیل می‌دهد، در ابتدای هر موضوع ابتدا روایات شیعه و پس از آن روایات اهل سنت آورده شده است.

جلد یکم و دوم موسوعه اعتکاف دربرگیرنده چه نکاتی است؟

پورامینی: برخی از عناوین جلد نخست عبارت است از فضیلت و ثواب اعتکاف، اعتکاف یادگار سنت نبوی، فضیلت اعتکاف در ماه رمضان، فضیلت اعتکاف دهه آخر ماه رمضان، اعتکاف راهی برای درک شب قدر، فضیلت اعتکاف در ماه حرام (مثل ماه رجب)، کارهایی که اجر اعتکاف دارد، آداب اعتکاف، اعتکاف پیامبران و در جلد دوم، این موضوعات مطرح شده است: اعتکاف رسول خدا(ص) (زمان، مدت، مکان و چگونگی اعتکاف پیامبر(ص)، توجه به بهداشت و تمیزی، ترغیب مردم به درک شب قدر، پند معتکفان، و پس از آن اعتکاف امامان (امیر مؤمنان(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، و اعتکاف اصحاب و برخی همسران رسول خدا(ص) و تابعان آورده شده است.

برای روایات فقهی اعتکاف از چه کتاب‌هایی بهره‌گیری شده است؟

پورامینی: از صفحه ۱۶۳ تا آخر جلد دوم مجموعه روایات فقهی اعتکاف از مهمترین کتب روایی شیعه و سنی گردآوری شده است، آغاز اعتکاف، اماکن اعتکاف، لزوم اعتکاف در مسجد، مواردی که می‌توان از مسجد بیرون رفت، معتکف و مسجد، دوری‌گزینی از بوی خوش و گیاهان خوش بو، بگو مگو، خرید و فروش و لذت جنسی در حال اعتکاف، کمترین زمان اعتکاف، اعتکاف بانوان، نذر اعتکاف، بهم زدن اعتکاف، قضای اعتکاف برخی از عناوین آن است.

با توجه به اطلاعاتی که از جلد نخست و دوم موسوعه اعتکاف ارائه دادید از اطلاعات دو مجلد جدید نیز بگویید؟

پورامینی: از جلد سوم به بعد تفصیل مباحث فقهی و ذکر آراء و فتاوای فقیهان مذاهب اسلامی پیرامون موضوعات اعتکاف به گونه مقارنه‌ای آمده است، در دو جلد اخیر (یعنی سوم و چهارم) برخی از بحث‌های فقهی اعتکاف را بر اساس بیان آراء فقهی هشت مذهب اسلامی شیعه اثنی عشری، زیدی، حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی، ظاهری و اباضی تنظیم و به ‌تفصیل مطرح شده است.

برخی موضوعات جلد سوم عبارتند از بحث‌های مقدماتی فقهی اعتکاف، (مانند: تعریف، مشروعیت و استحباب اعتکاف، اقسام واجب و مستحب اعتکاف، موارد وجوب اعتکاف)، اعتکاف و وکالت، اعتکاف و نیابت، اعتکاف و حج، اعتکاف و روزه، زمان اعتکاف، استحباب اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان، آغاز و پایان اعتکاف، روزهای ممنوع از اعتکاف، شرایط اعتکاف. در جلد چهارم نیز مواردی چون عدد روزهای اعتکاف، ماندگاری در اعتکاف، اماکن اعتکاف، اجازه در اعتکاف اجازه همسر برای زن، میزبان برای مهمان، مستاجر برای اجیر، مولا برای عبد، بیان مواردی که انجام آن در حال اعتکاف جایز است که حدود پنجاه مورد آن آمده است.

برای نگارش این مجموعه از چه منابعی بهره گرفته‌اید؟

پورامینی: انشاء‌الله در جلد آخر موسوعه فهرست منابع خواهد آمد، برای فراهم آوردن این مجموعه حدود ۵۰۰ منبع اعم از مصادر و منابع شیعه و سنی دیده شده است.

آیا این مجموعه ادامه خواهد یافت؟

پورامینی: جلدهای دیگر این مجموعه مراحل آخر تدوین خود را سپری می‌کند، به‌نظر می‌آید با عنایت الهی مجلدات آن به هشت جلد برسد و انشاء‌الله در آینده در اختیار پژوهشگران و محققان قرار خواهد گرفت.