شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
با توجّه به اختلافی‌بودن رؤیت هلال ماه مبارک رمضان در ایران، از ساعاتی پس از غروب آفتاب، به تدریج گزارش‌های استهلال می‌رسید و بنده نیز در قالب چهار بخش، نتیجه را در کانالم در تلگرام منتشر کردم. اکنون در اینجا، آن چهار بخش را با اندکی ویرایش و تکمیل می‌آورم:
بخش یکم(ساعت ۲۳:۰۴ شب جمعه):
چنان‌که چند روز پیش در مطلبِ پیش‌بینی رؤیت هلال اعلام شد، هلال ماه رمضان المبارک ۱۴۳۸ قمری در غروب جمعه ۵ خردادماه ۱۳۹۶ شمسی در سراسر ایران با چشم مسلّح قابل رؤیت بود؛
گزارش‌های رسیده حاکی است که هلال با چشم مسلّح دیده شده و طبق مبنای مراجعی که رؤیت با چشم مسلّح را کافی می‌دانند، فردا شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۶ شمسی، اوّل ماه مبارک رمضان است؛
با توجّه به مبنای مقام معظّم رهبری در کفایت رؤیت با چشم مسلّح، ظاهراً اطّلاعیّهٔ منتشرشده در صدا و سیما نیز، ناظر به همین امر است و دربارهٔ رؤیت با چشم عادی چیزی نمی‌گوید.
هنوز گزارش معتبری مبنی بر رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح دریافت نشده و صفحهٔ عربی سایت حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی(مدّ ظلّه العالی)، اطّلاعیّه زیر را منتشر کرده‌است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
لم یثبت لدى سماحه السید السیستانی (دام ظله) رؤیه هلال شهر رمضان المبارک بالعین المجرده بعد غروب یوم الجمعه فی العراق والمناطق المجاوره له ، وعلى ذلک فان یوم السبت یکون مکملاً لشهر شعبان المعظم ویکون یوم الاحد اول ایام شهر رمضان الفضیل، نسأل الله تعالى ان یجعله شهر خیر وبرکه لجمیع المسلمین انه ارحم الراحمین.
مکتب السید السیستانی فی النجف الاشرف»
به‌طور خلاصه، یعنی: رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در عراق و مناطق مجاور آن(مانند ایران) نزد ایشان ثابت نشده و یکشنبه اوّل ماه مبارک رمضان است.
بخش دوم(ساعت ۰۰:۰۶ بامداد شنبه):
طبق اعلامیّه‌های منتشرشده، برای حضرات آیات خامنه‌ای و نوری‌همدانی که رؤیت با چشم مسلّح را کافی می‌دانند، احراز شده که فردا شنبه ۶ خردادماه، اوّل ماه مبارک رمضان است.
همچنین طبق اعلامیّه‌های صادرشده، برای حضرات آیات صافی‌گلپایگانی و شبیری‌زنجانی و مکارم‌شیرازی هم که رؤیت با چشم غیر مسلّح را لازم می‌دانند، احراز شده که فردا شنبه ۶ خردادماه، اوّل ماه مبارک رمضان است؛
البتّه حضرت آقای صافی، قائل به اشتراط اتّحاد افق نیستند و رؤیت در هر نقطه را برای نقاط دیگر کافی می‌دانند؛
حضرات آیات شبیری و مکارم نیز ظاهراً قائل به اشتراط اتّحاد افق عرفی هستند(نه اتّحاد افقِ دِقّی و نجومی)؛ مردم و عرف(حتّی اکثر تحصیل‌کردگان دانشگاهی و حوزوی) فکر می‌کنند شهرهایی که در یک طول جغرافیایی(و روی یک خطّ نصف‌النهار) هستند، هم‌افق‌اند! در حالی که برای اذان صبح و طلوع آفتاب و اذان ظهر و … نیز، همواره چنین نیست که در دو شهری که طول جغرافیایی یکسان دارند، خورشید در یک لحظه طلوع یا زوال کند، به‌ویژه اگر آن دو شهر، در عرض جغرافیایی خیلی اختلاف داشته‌باشند؛ یا مردم عرفاً گمان می‌کنند که محقّق‌شدن رؤیت در کشوری در شرق، همواره دلالت می‌کند بر تحقّق رؤیت در کشوری که در غرب آن است؛ در حالی که این گمان، همواره درست نیست و چنین ملازمه‌ای وجود ندارد. بلکه هم‌افقی در رؤیت هلال، در آغاز هر ماه قمری، متفاوت و تقریباً به معنای قرارداشتن در یک منطقهٔ همرنگ از نقشهٔ رؤیت‌پذیری است.
برای نمونه، از من پرسیده‌شد که تعداد زیادی از شاهدان ساکن ماداگاسکار، هلال را به وضوح و با چشم عادی دیده‌اند و طول جغرافیایی ماداگاسکار هم با عراق برابر است؛ پس چرا در عراق، اوّل ماه اعلام نشد؟! پاسخ این است که طول جغرافیایی یکسان، به معنای هم‌افقی نیست و در این ماه قمری، این دو کشور هم‌افق نبودند و ماداگاسکار در منطقه‌ای بود که هلال به وضوح با چشم عادی دیده می‌شد؛ ولی برای عراق و ایران، چنین نبود و به این ترتیب، برای حضرت آقای سیستانی که قائل به اشتراط اتّحاد افق نجومی هستند، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح اثبات نشد و فردا شنبه ۶ خردادماه را روز آخر ماه شعبان اعلام کرده‌اند که البتّه به مقلّدان ایشان توصیه می‌شود که برای رعایت احتیاط، فردا شنبه را روزهٔ قضاء یا مستحبّی بگیرند.
بخش سوم(ساعت ۵:۵۶ صبح شنبه):
با سپاس از گزارش جناب آقای میرسالاری، هلال ماه رمضان المبارک در غروب جمعه ۵ خردادماه، در چند نقطه از کشور توسّط رصدگران باتجربه و به‌صورت قابل اطمینان با چشم غیر مسلّح رؤیت شده که بالاترین نقطه‌ای که برای ما مفید است، «رؤیت ۲ رصدگر در رصدگاه قلعهٔ موسی‌خان نجف‌آباد» است.
اگر این گزارش پذیرفته‌شود و مبتلا به معارض نباشد، کاملاً مؤیّد پیش‌بینی چند روز پیشِ حقیر است که در همین وبلاگ اعلام شد و طبق آن، بنا بر لزوم رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در مناطق هم‌افق(مبنای فقهی حضرت آقای سیستانی)، در مناطق بندهای «الف و ب» فردا یکشنبه اوّل ماه و در مناطق بند «ج»، امروز شنبه اوّل ماه خواهدبود.
برای مشاهدهٔ مناطق، به بخش «نتیجه‌گیری» در بالا رجوع‌کنید.
بخش چهارم(ساعت ۱۲:۵۴ ظهر شنبه):
گزارش استهلال ماه مبارک رمضان در بخش استهلال ماهیانه سایت مقام معظّم رهبری منتشر شد. با توجّه به این گزارش، بالاترین نقطه‌ای که هلال با چشم غیر مسلّح دیده شده و برای ما مفید است، «رؤیت ۴ رصدگر در ارتفاعات امام‌زاده هاشمِ دماوندِ تهران» است.
اگر این گزارش پذیرفته‌شود و مبتلا به معارض نباشد، با توجّه به پیش‌بینی چند روز پیشِ حقیر در همین وبلاگ، بنا بر لزوم رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در مناطق هم‌افق(مبنای فقهی حضرت آقای سیستانی)، در مناطق بند «الف» فردا یکشنبه اوّل ماه و در مناطق بندهای «ب و ج»، امروز شنبه اوّل ماه خواهدبود.
برای مشاهدهٔ مناطق، به بخش «نتیجه‌گیری» در بالا رجوع‌کنید.
برای مقلّدان حضرت آقای سیستانی یادآوری می‌شود که اختلاف عرض نقطهٔ امام‌زاده هاشم با شهرهایی مانند مشهد، کمتر از ۲ درجه است؛ ولی اوّل ماه را برای مناطق مذکور در بند «الف» اثبات نمی‌کند؛ زیرا بحث ۲ درجه، مثالِ غالبی است و همیشگی نیست(در پاورقی رسالهٔ جامع نیز، به این امر اشاره شده) و هم‌افقی مناطق در آغاز هر ماه قمری، متفاوت و تقریباً به معنای قرارداشتن در یک منطقهٔ همرنگ از نقشهٔ رؤیت‌پذیری است.
تکمله:
پس از انتشار بخش چهارم، در حدود ساعت ۱۴:۳۰ اطّلاعیّه زیر در کانال تلگرام دفتر حضرت آیت‌الله العظمی شبیری‌زنجانی منتشر شد:
«اطلاعیه شماره دو دفتر حضرت آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی درباره ثبوت هلال ماه رمضان
با توجه به کثرت سوالات مقلدین به اطلاع می‌رساند رؤیت هلال ماه مبارک رمضان با چشم عادی (غیر مسلّح) در غروب روز جمعه برای مناطقی مانند شهرهای شمالی و مشهد مقدس -که بالاتر از عرض جغرافیایی شهر تهران و دماوند قرار دارند- ثابت نشده است لذا امروز در این مناطق سی‌ام شعبان المعظم است و مؤمنین در این مناطق می‌توانند به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی روزه بگیرند.
دفتر حضرت آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی “دام ظله”»
این اطّلاعیّه، گذشته از آنکه مؤیّد یادآوری حقیر در پایان بخش چهارم است، نشان می‌دهد که معظّم‌له نیز، قائل به اشتراط اتّحاد افق نجومی هستند.
محسن فصاحت (آسمان ۲۵) / التماس دعا
