نظریه سیاسی شهید سید محمدباقر صدر

این کتاب جزو نخستین پایان‌نامه‌های دانشگاهی درباره این شخصیت اثرگذار اسلامی و پایان نامه «طالب عزیز حمدانی» برای دریافت مدرک دکترای رشته فلسفه علوم سیاسی از دانشگاه یوتای ایالات متحده آمریکاست.

به گزارش شبکه اجتهاد، انتشارات کتاب فردا کتاب «نظریه سیاسی شهید سید محمدباقر صدر» نوشته طالب حمدانی را با ترجمه اسماء خواجه زاده منتشر کرد.

اهمیت تحقیق درباره اندیشه‌های شهید صدر

متفکر شهید ‌آیت‌الله سید محمدباقر صدر با ذهن دقیق، منسجم، جامع و نبوغی که داشتند آثاری را تولید کرده‌اند که هم از لحاظ اسلامی بسیار اصیل هستند و ارتباط محکمی با منابع و مجموعه مفاهیم دینی دارند و هم نوآورانه‌اند و وی در آنها در پی حل مشکلات امروز جهان اسلام است. جامعیت،‌ اصالت و نوآوری آثار شهید صدر به گونه‌‌ای کم‌نظیر است که همواره نظرات اندیشمندان اسلامی را به سمت خود جلب کرده استغ گرچخ هنوز عمق و ویژگی‌های آثار شهید صدر حتی در میان علاقه مندان به ایشان هم به خوبی شناخته نشده است.

البته در این باره مسئله زبان هم جدی است؛ چون آثار شهیدصدر به زبان عربی معاصر و امروزی است و این مسئله باعث شده که برخی متفکران دینی در ایران، استادان دانشگاهها و حتی حوزویان که با زبان معاصر عربی آشنا نیستند به دریافت درست و عمیق از آثار شهید صدر دست پیدا نکنند، در حالی‌که امروز در جهان عرب و در میان همه مسلمانان، آثار شهید صدر به صورت منابعی کم‌ نظیر در قالب کتب درسی در بالاترین سطوح آموزش داده می‌شود و اندیشه‌های ایشان، محور پژوهش‌هایی در سطح دکتراست.

این کتاب جزو نخستین پایان‌نامه‌های دانشگاهی درباره این شخصیت اثرگذار اسلامی و پایان نامه «طالب عزیز حمدانی» برای دریافت مدرک دکترای رشته فلسفه علوم سیاسی از دانشگاه یوتای ایالات متحده آمریکاست که شرح نظریه سیاسی شهید صدر را محور اصلی خود قرار داده و نویسنده در نگارش این پایان نامه از نظرات و راهنمایی‌های دکتر طالب الرفاعی، ‌آیت‌الله عبدالهادی الفضلی، ‌آیت‌الله سید کاظم حایری و ‌آیت‌الله شهید سید محمدباقر حکیم بهره برده است. این پایان نامه نخست به زبان انگلیسی نوشته و در سال ۱۹۹۱ در قالب کتاب منتشر شد و پس از آن در سال ۲۰۰۶ به زبان عربی، ترجمه و منتشر و سپس به قلم شیوا و روان خانم اسماء خواجه‌زاده به فارسی ترجمه شد.

محتوای کتاب

«نظریه سیاسی شهید سید محمدباقر صدر» از جدیدترین آثار به زبان فارسی درباره اندیشه و سیره ‌آیت‌الله شهید صدر است. نویسنده در این کتاب از بررسی زندگی شخصی و زندگینامه او عبور کرده و فقط به حیات سیاسی او پرداخته است. نویسنده به این منظور نخست به معرفی مختصر شخصیت وی و پس از آن به موضوع اصلی‌‌ می‌پردازد.

در بخش دوم کتاب، ماهیت نظریه و مباحث مربوط به آن در علوم سیاسی تعریف و بررسی‌‌ می‌شود. با این هدف که مشترکات و نگره‌های متفاوت فلسفه و نظریه سیاسی و اعتقادی تبیین شود؛ زیرا با آنکه نظریه پردازان سیاسی کوشیده‌اند عینیت‌گرایی را شاخصه خود قرار دهند و بدان شناخته شوند، چنین امری نیاز دارد که آنان تا حد امکان از تأثیرات عقیدتی حاکم دور باشند تا بتوانند بنای باشکوه نظریات خود را بر پایه نتایج پژوهش‌های علمی یا فلسفی پی‌ریزی کنند؛ در تمام نظریات آنها، رویکردهای عقیدتی خاصی به چشم می‌خورد و نظریه سیاسی شهید صدر هم از این قاعده، جدا نیست؛ نظریه‌‌ای که مبتنی بر اندیشه مذهبی و عقاید امامیه و خواهان تشکیل یک نظام سیاسی اسلامی است.

نویسنده در بخش سوم ـ اصل موضوع ـ در چند فصل (فصل‌های سوم تا هفتم) ضمن بیان جنبه‌های مختلف نظریه سیاسی شهید صدر، نشان می‌دهد که وی در طول بیست سال تولید آثار فکری، نظریه سیاسی کاملی برای حرکت‌های اسلامی تدوین کرده است. این بخش پنج عنوان اصلی دارد عبارتند از: ۱٫ حرکت تاریخ، که بیانگر تفسیر شهید صدر از تاریخ است؛ به سخن دیگر، نویسنده در آن به تبیین فلسفه شهید صدر درباره نقش اراده انسان (به عنوان یک مجموعه بشری و نه یک فرد) در بنای تاریخ بشر‌‌ می‌پردازد؛ ۲٫ ماهیت انسان و شناخت حقیقت؛ ۳٫ مشکلات اجتماعی؛ نویسنده در این بخش به تبیین دیدگاه شهید صدر درباره مبارزات اجتماعی با عنوان نتیجه توزیع منابع قدرت در حیات سیاسی‌‌ می‌پردازد؛ ۴٫ حیات سیاسی، که نویسند در آن به برنامه سیاسی جنبش اسلامی از نگاه شهید صدر و تبیین اهداف و ابزارهای سیاسی او‌‌ می‌پردازد؛ ۵٫ ساختار اقتصادی؛ از آنجا که شهید صدر عقیده داشت نظام اقتصادی اسلامی تنها به کمک نظام سیاسی اسلامی حاکم بر زندگی مردم هدف خود را محقق خواهد کرد، تبیین نظریه اقتصادی شهید در پایان این مباحث قرار گرفته است.

در حقیقت، نویسنده در این پژوهش بر آن است تا رابطه متقابل بخش مهم دستاوردهای فکری شهید صدر را در طول بیست سال (اوایل دهه شصت میلادی تا زمان شهادت) تبیین کند. البته آن بخش از مباحث فقهی شهید صدر با موضوع قانون گذاری و اصول فقه که در دایره موضوع این پژوهش و فرضیه آن‌‌ نمی‌گنجد، جزء مباحث این پایان نامه نیست.

علاوه بر این مباحث، با توجه به اینکه کتاب، پایان نامه دانشگاهی و نیازمند تبیین نقاط ضعف و قوت بنای نظریه سیاسی شهید صدر است، در پایان به توضیح این جنبه، از دیدگاه پژوهشگر پرداخته شده است.

بخشی از مقدمه کتاب

نویسنده در بخشی از درآمد کتاب خود که در سال ۱۹۹۱ در لس آنجلس نوشته است،‌‌ می‌نویسد: «آثار شهید صدر طیفی گسترده از موضوعات علمی را دربرمی‌گیرد که این ویژگی او را در میان فعالان اسلامی خاورمیانه به شهرت می‌رساند… فکر می‌کنم نحوه نگارش و تحقیقات علمی او تا اواخر دهه پنجاه [میلادی] هنوز ناپخته بود؛ یعنی تا زمانی که او ترجمه عربی آثار اندیشمندان بزرگ غرب مانند مارکس، هگل، روسو، لاک و دیگران را مطالعه کرد و از قصور دانشمندان و اندیشمندان اسلامی معاصر نسبت به مسائل سیاسی امت اسلام آگاه شد. وی از همانجا تصمیم گرفت تا این خلأ را پر کند؛ شهید صدر در پی این تصمیم، نظریه سیاسی اسلامی استواری مبتنی بر اصول فکری صحیح به مکتب اسلام و کسانی که تحت تأثیر اندیشه‌های سیاسی غرب قرار گرفته بودند، ارائه کرد و از رهگذر رویکرد پژوهشی و ژرفنای اندیشه خود، نظریات سیاسی غرب را به چالش کشید.»

مشخصات

بنابر گزارش رسا، انتشارات کتاب فردا چاپ اول کتاب «نظریه سیاسی شهید سید محمدباقر صدر» را در ۴۰۸ صفحه، شمارگان ۱۱۰۰ نسخه و قیمت ۱۶۰۰۰ تومان منتشر کرده است.

علاقه‌مندان‌‌ می‌توانند برای تهیه این کتاب و دیگر محصولات انتشارات کتاب فردا، با شماره ۰۲۵۳۷۷۴۶۹۹۲ تماس گرفته یا به سایت اینترنتی Bookroom.ir مراجعه کنند. ضمنا فروشگاه‌های معتبر جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و فروشگاه‌های پاتوق کتاب در سراسر کشور (دفتر مرکزی ۰۲۵۳۷۷۴۰۰۰۴) نیز محل عرضه آثار این ناشر هستند.