شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۲ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۲ قمری، در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۲ قمری، در غروب شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱۹:۰۶ UTC پنجشنبه ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۴ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۸ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری‌زنجانی، مکارم‌شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ جمادی الثانیه ۱۴۴۲ قمری در ایران) برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، تقریباً نشدنی و در جنوب ایران (نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان)، بسیار دشوار است و احتمال اندکی می‌رود در این نوار جنوبی پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- در غروب شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی (و ۳۰ جمادی الثانیه ۱۴۴۲ قمری در ایران) برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و یکشنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۴ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحیدخراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، تقریباً نشدنی و در جنوب ایران (نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان)، بسیار دشوار است و احتمال اندکی می‌رود در این نوار جنوبی پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- البتّه، در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله، بیشترِ قارّۀ آفریقا) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و ایران نیز، در بیشترِ شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خوئی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی‌گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، تقریباً نشدنی و در جنوب ایران (نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان)، بسیار دشوار است و احتمال اندکی می‌رود در این نوار جنوبی پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- البتّه، در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله، بیشترِ قارّۀ آفریقا) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (سراسر اقیانوس آرام و آمریکای مرکزی، بیشترِ آمریکای شمالی و جنوبی و اقیانوس اطلس، و غربِ آفریقا) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ جمادی الثانیه ۱۴۴۲ قمری در ایران) برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در یک‌سوم جنوبی و میانی ایران، محقّق می‌شود؛ امّا در شمال‌غربی و سواحل دریای خزر و شمال‌شرقی ایران (نیمۀ شمالی استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، تقریباً سراسر استان اردبیل، مناطق ساحلی استان‌های گیلان و مازندران، شمال‌شرقی استان سمنان، سراسر استان‌های گلستان و خراسان شمالی، و تقریباً سراسر استان خراسان رضوی) رؤیت هلال با چشم مسلّح، بسیار دشوار و تقریباً نشدنی است.
۳- در نتیجه، استهلال، تعیین‌کننده است: اگر گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق شمالی (نام‌برده در بند پیشین) به‌دست آید، در سراسر ایران، شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود؛ و اگر فقط گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی کشور به‌دست آید، تنها در منطقۀ رؤیت هلال و مناطق هم‌افق با آن و جنوبی‌تر از آن، شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود [زیرا با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشه‌های هم‌افقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی ایران، برای اثبات اوّل ماه در مناطقِ شمالی‌تر از آن، مفید نیست]؛ و در آن مناطق شمالی (نام‌برده در بند پیشین)، یکشنبه ۲۶ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۴ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود. (بنا بر تجربه، احتمال اخیر، قوی‌تر است.)
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل‌لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری‌همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۲۳ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۱ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۲۴ بهمن ۱۳۹۹ شمسی (و ۲۹ جمادی الثانیه ۱۴۴۲ قمری در ایران) برابر با ۱۲ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در یک‌سوم جنوبی و میانی ایران، محقّق می‌شود؛ امّا در شمال‌غربی و سواحل دریای خزر و شمال‌شرقی ایران (نیمۀ شمالی استان‌های آذربایجان غربی و شرقی، تقریباً سراسر استان اردبیل، مناطق ساحلی استان‌های گیلان و مازندران، شمال‌شرقی استان سمنان، سراسر استان‌های گلستان و خراسان شمالی، و تقریباً سراسر استان خراسان رضوی) رؤیت هلال با چشم مسلّح، بسیار دشوار و تقریباً نشدنی است؛ امّا از آنجا که این مناطق شمالی، در بخشی از شب با محدوده‌های رؤیت هلال مشترک‌اند، در سراسر ایران، شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ شمسی برابر با ۱۳ فوریۀ ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۲ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
